الطرائف (کتاب)«الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف»، اثر سیدعلی بن طاووس حسینی حلی ، متوفای ۶۶۴ ق، است. این کتاب، به زبان عربی و در اثبات امامت ائمه علیه‌السّلام و حقانیت مذهب شیعه اثنا عشری و رد مخالفان آنهاست. ۱ - معرفی اجمالیگر چه از ابتدا تا انتهای کتاب هیچ کلامی که انتساب کتاب را به سید بن طاووس اثبات کند، وجود ندارد و در جای جای کتاب هم عبارت: «قال عبد المحمود بن داود» به چشم می‌خورد که اشاره به مؤلف کتاب دارد، با این حال، هیچ کس تردیدی ندارد در اینکه کتاب طرائف، تالیف سید بن طاووس است. سید، در اجازات خود کتاب طرائف را از تالیفات خود دانسته و در کشف المحجة به فرزند خود سفارش می‌کند که کتاب طرائف را که در آن، حق و باطل را از هم جدا کرده، مطالعه کند. بنا بر این، انتساب کتاب به سید بن طاووس، امری مسلم است، خصوصا که شهید ثانی هم در حاشیه نسخه خطی کتاب، آن را تالیف سید بن طاووس دانسته است. چون در عصر مؤلف، شیعه در انزوا و مظلومیت کامل قرار داشت، بسیاری از مؤلفان، کتب خویش را با نام‌های مستعار منتشر می‌کرده‌اند و توجیه اینکه سید در ابتدای کتاب مزبور فرموده: «قال عبد المحمود بن داود»، این است که عبد المحمود؛ یعنی بنده خدایی که محمود و ستوده است و داود نیز برادر رضاعی امام صادق علیه‌السّلام است و نسب سید بن طاووس به او می‌رسد. داود، همان کسی است که وقتی در زندان بود، امام صادق علیه‌السّلام ، دعای معروف‌ام داود را به مادر او آموخت و داود به واسطه آن دعا از زندان آزاد شد. ۲ - ساختارکتاب، در دو جزء تنظیم شده است که جزء اول آن، دارای ۶۸ عنوان مختلف و جزء دوم، واجد ۶۶ عنوان گوناگون می‌باشد. ۳ - گزارش محتواسید، در این کتاب، خود را یک انسان تازه مسلمان فرض کرده که بعد از مسلمان شدن، اختلافاتی بین مسلمانان دیده و فرقه‌های متعددی مشاهده کرده است، لذا تصمیم به جست وجو و تفحص در منابع دینی می‌گیرد تا حقیقت امر بر او روشن شود، البته در همان ابتدا تصریح می‌کند که چون شیعیان متهم به غلو و کفر هستند، تنها از کتب اهل سنت استفاده خواهد کرد. بعد از تلاش فراوان، می‌بیند که یکی از این فرقه‌ها که شیعه نامیده می‌شود، موافق عقل و قرآن کریم و اخبار وارده در کتب فرقه‌های مختلف است و تضاد و تناقض فرقه‌های دیگر در آن نیست و بدین شکل خود را در سلک شیعیان دوازده امامی قرار می‌دهد. مؤلف، در کتاب طرائف، همان طور که در ابتدای آن تصریح کرده، تنها از کتب غیر شیعی استدلال‌های خود را آورده و به وسیله جدال احسن، مخالفان شیعه را محکوم کرده و با کلام خودشان حجت را بر آنها تمام کرده است. ۴ - ترتیب مطالب۱. چون هدف سید بن طاووس، در کتاب طرائف، اثبات شیعه و ولایت امیرالمؤمنین و رد مخالفان شیعه بوده و طرف سخن او غیر مسلمانان نیستند، لذا در ابتدای کتاب روایات پیامبر را در شان و منزلت علی بن ابی طالب آورده است و هیچ سخنی از اثبات وجود خدا و توحید و نبوت و معاد به میان نیاورده است. سید، کتاب را بر اساس سیر آیات و روایات وارده در شان علی علیه‌السّلام ، تنظیم کرده است. ۲. کمتر از نصف کتاب، اختصاص به دشمنی‌های خلفا و کسانی مانند عایشه با اهل بیت دارد و شواهد مخالفت‌های آنان با صریح قرآن و سنت نبوی را ذکر نموده. ۳. جلد دوم کتاب، کلا اثبات عدم صلاحیت خلفای سه گانه است و مباحثی هم در روش تعیین خلیفه و صلاحیت نداشتن مردم برای انتخاب خلیفه الهی دارد. ۴. پس از آن، سخن از معاویه و مخالفت‌های او با متن اسلام و دین ، به میان آمده و از ادعاهای اهل سنت در مورد فضایل او جواب داده شده است. ۵. در بخش پایانی کتاب نیز بعضی از روایات اهل سنت و کارهای مخالف دین آنها بیان شده است. ۵ - وضعیت کتاب۱. ترجمه کتاب الطرائف یک بار همراه با کشف المحجة سید چاپ شده است. ۲. ترجمه‌ای نیز با نام طراوة اللطائف فی ترجمة کتاب الطرائف ، از کتاب فوق موجود است. در ابتدای چاپ حاضر، مقدمه‌ای در شرح حال مؤلف و کتاب آمده است. کتاب، دارای تحقیقات خوبی است. آیات استخراج شده و تمام روایات ، از کتب اهل سنت آدرس داده شده‌اند. در پایان هم فهرست مطالب کتاب مفصلا ذکر شده است. ۶ - پانویس
۷ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |