اقسام ظهوربرخی ظهور را به دو قسم تصوری و تصدیقی تقسیم کرده‌اند. ۱ - معنای ظهور تصوریظهور تصوری که از وضع لفظ بر معنایی خاص ناشی می‌شود، عبارت است از دلالت یکایک الفاظ کلام (= مفردات) بر معانی لغوی یا [[|عرفی]] آن. این قسم تابع علم به وضع است؛ بدین معنا که در صورت آگاهی شنونده از وضع، به آن معانی منتقل می‌شود؛ خواه قراینی بر خلاف آن باشد یا نباشد. ۲ - معنای ظهور تصدیقیظهور تصدیقی که از مجموع کلام ناشی می‌شود، عبارت است از دلالت کلام بر معنایی که مجموع کلام افاده می‌کند. دلالت مجموع کلام، گاه مطابق با تک تک الفاظ کلام است و گاه مغایر آن، در صورتی که در کلام قراینی وجود داشته باشد که موجب گردد معنای مجموع کلام به معنایی غیر از معنایی که مفردات بر آن دلالت دارد، برگردد. ۳ - زمان حاصل شدن ظهور تصدیقیظهور تصدیقی حاصل نمی‌شود مگر پس از تمام شدن کلام گوینده؛ زیرا گوینده تا زمانی که مشغول سخن گفتن است می‌تواند با ذکر قراینی در سخنان خود، معنای مقصود خویش را بفهماند. ظهور یاد شده، ظهور تصدیقی دومی را در پی دارد که عبارت است از دلالت کلام بر اینکه مقصود واقعی و جدّی گوینده همین ظهور تصدیقی اول است. این ظهور متوقف است بر عدم وجود هیچ قرینه و شاهدی بر خلاف ظهور تصدیقی نخست؛ خواه قرینه و شاهد متصل به کلام باشد و یا منفصل و جدا از آن؛ با این تفاوت که قراین منفصل، ظهور تصدیقی اول را از بین نمی‌برد؛ لیکن ظهور تصدیقی دوم را از بین می‌برد. [۱]
اجود التقریرات، ج۳، ص۱۵۵.
۴ - معقول نبودن تقسیم نزد برخیبرخی گفته‌اند: تقسیم ظهور به تصوری و تصدیقی، معقول و صحیح نیست؛ زیراظهور یک قسم بیشتر ندارد و آن عبارت است از دلالت لفظ بر مقصود گوینده. از این دلالت به دلالت تصدیقی نیز تعبیر می‌کنند که عبارت است از اینکه از علم به صدور لفظ از گوینده، علم یا ظن به مقصود او از لفظ لازم آید. اولی (علم به مقصود) نصّ و دومی (ظن به مقصود) ظهور نامیده می‌شود. ۵ - نقد تقسیم ظهور تصدیقی به دو قسمتقسیم ظهور تصدیقی به دو قسم نیز مسامحه است؛ زیرا ظهور، زمانی ظهور خواهد بود که مراد جدّی متکلم از کلام به نحو یقین یا ظن به دست آید. بنابر این، قرینه منفصل، همچون قرینه متصل ظهور را مطلقا از بین می‌برد. البته پیش از آگاهی یافتن از قرینه منفصل، برای مخاطب، علم یا ظن ابتدایی به مقصود گوینده حاصل می‌شود که با آگاهی یافتن از قرینه از بین می‌رود. در هر حال، موضوع بحث در علم اصول، ظهوری است که کاشف از مقصود گوینده باشد. ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، برگرفته از مقاله «ظهور». |