اطناباطناب به ادای مقصود به بیشتر از الفاظ متعارف، به اقتضای مقام اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفدو قسم اصلی علم بلاغت ، « ایجاز » و «اطناب» است؛ به طوری که برخی گفته‌اند بلاغت چیزی جز ایجاز و اطناب نیست. اطناب در کلام ، مقابل ایجاز در کلام است. ایجاز یعنی ادای مقصود به کمتر از عبارت متعارف ومعمول، واطناب به معنای ادای مقصود به بیشتر ازعبارت متعارف و معمول به اقتضای مقام است. ۲ - دیدگاههابرخی گفته‌اند ایجاز، تعبیر از مقصود به لفظ غیرزائد بر میزان متعارف است؛ درحالی که در اطناب از الفاظ زائد بر مقدار متعارف استفاده می‌شود. لازمه بیان اخیر، نبودن واسطه میان ایجاز و اطناب است؛ درحالی که در تعریف نخست، میان ایجاز و اطناب واسطه‌ای به نام «مساوات» تصور می‌شود؛ یعنی ادای مقصود به الفاظ متعارف؛ نه بیشتر و نه کمتر. برخی معتقدند اطناب و اسهاب یک معنا دارند. در مقابل، عده‌ای اطناب را اخص از اسهاب دانسته‌اند؛ به این معنا که اسهاب را تطویل در کلام دانسته‌اند، اعم از این که این تطویل فایده‌ای داشته باشد یا نه؛ ولی تطویل دراطناب، همراه فایده است. ۳ - اقساماطناب بر دو قسم است: ۱. اطناب به بسط ؛ ۲. اطناب به زیادت . توضیح هر یک در مدخل مربوط آمده است. [۲]
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۲، ص۲۴۶۲.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اطناب». |