اطلاق لفظیاطلاق لفظی به شمول مستفاد از لفظ به کمک مقدمات حکمت گفته می‌شود. ۱ - تعریفاطلاق لفظی، مقابل اطلاق مقامی است و آن، شمول مفهومی‌ای است که از لفظ و به کمک مقدمات حکمت به دست می‌آید و تمامی افراد طبیعت را در بر می‌گیرد. هر گاه کلمه « اطلاق » بدون هیچ قیدی ذکر شود، به اطلاق لفظی انصراف دارد. در اطلاق لفظی، متکلم صورتی از مفهومی را که در کلام وی موضوع حکم است در ذهن دارد، که آن نزد متکلم «تمام موضوع» برای تعلق حکم است، زیرا اطلاق، وصفی است که بر معنای لفظ ( مفهوم موضوع) عارض می‌شود؛ به این سبب که حکم در کلام به لفظ موضوع، به صورت رها از هر گونه قید و حیثیتی تعلق گرفته است. در چنین مواردی آن لفظ را رها از قید می‌گویند و مفهوم آن دارای صفت اطلاق می‌باشد. در مواردی که تردید می‌شود که آیا صورت ذهنی موجود در ذهن متکلم «تمام موضوع» برای حکم او است یا این که قید یا حیثیت دیگری نیز در تعلق حکم به آن دخالت دارد به دیگر بیان، در موارد شک در این که آیا صورت ذهنی، مقید به قیدی است که متکلم در کلام خود آن را ذکر نکرده است مقتضای اجرای مقدمات حکمت تمسک به اطلاق لفظی است. [۵]
اصفهانی، محمد حسین، بحوث فی الاصول، ص۱۸۳.
۲ - عناوین مرتبطاطلاق ؛ اطلاق مقامی . ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۲۷، برگرفته از مقاله «اطلاق لفظی». رده‌های این صفحه : اطلاق
|