ازدواج زن شیعه با مرد سنیبرخی از اهل‌سنت ادعا کرده‌اند که شیعیان ازدواج با سنی‌ها را ممنوع می‌دانند. در این مقاله به بررسی نظر فقهای شیعه در خصوص ازدواج زن شیعه با مرد سنی می‌پردازیم. فهرست مندرجات۲ - دیدگاه شیعه ۲.۱ - سخن صاحب جواهر ۲.۲ - سخن شیخ انصاری ۲.۳ - امام خمینی ۲.۴ - سخن تبریزی ۲.۵ - فتوای علما ۲.۵.۱ - آیةالله خامنه‌ای ۲.۵.۲ - آیةالله مکارم شیرازی ۲.۵.۳ - آیةالله فاضل ۲.۵.۴ - آیةالله نوری همدانی ۲.۵.۵ - آیةالله سیستانی ۲.۵.۶ - آیةالله تبریزی ۲.۵.۷ - آیةالله گرامی ۲.۵.۸ - آیةالله مظاهری ۲.۵.۹ - آیةالله محقق کابلی ۲.۵.۱۰ - آیةالله روحانی ۲.۵.۱۱ - آیةالله شاهرودی ۳ - پانویس ۴ - منبع ۱ - دیدگاه اهلسنتاما در بین اهل‌تسنن فتوای به حرمت ازدواج اهل برخی فرق با فرق دیگر مطرح شده است: حرمة الزواج الحنفی من الشافعیة؛ قال الشیخ ابو حفص فی فوائده: لا ینبغی للحنفی ان یزوّج بنته من رجل شافعیّ المذهب. وهکذا قال بعض مشایخنا ولکن یتزوج بنتهم. زاد فی البزازیة تنزیلا لهم منزلة اهل الکتاب. سزاوار نیست که حنفی دخترش را به مردی از شافعی دهد-اینچنین گفته‌اند بعضی از اساتید ما - ولی دختر از شافعی‌ها می‌توان گرفت. در بزازیه گفته است چون ایشان مانند اهل کتابند!!! ۲ - دیدگاه شیعهاما در بین شیعه چنین مطلبی به عنوان حکم اولی موجود نیست و بلکه فتوای به جواز داده شده است: ۲.۱ - سخن صاحب جواهرولعله اشار بذلک الی ما فی النکاح من عدم جواز تزویج المخالف المؤمنة مخافة علی دینها فلا یکون کفوا لها ولکنه کما تری، لا یصلح بمجرد ذلک للخروج عن مقتضی العمومات جنسا ونوعا شاید که این مطلب اشاره دارد به عدم جواز ازدواج زن شیعه با مرد سنی بخاطر ترس بر دینش پس سنی کفو شیعه نیست. اما این مطلب اشکال دارد و نمی‌توان به مجرد آن از عمومات (روایات وادله مجوز ازدواج با اهل تسنن) خارج شد. ۲.۲ - سخن شیخ انصاریالا اذا قلنا بحرمة تزویج المؤمنة من المخالف، لاخبار دلت علی ذلک... لکن الاقوی عدم التحریم. مگر اینکه بگوییم جایز نیست زن شیعه با مرد سنی ازدواج کند چون روایاتی داریم... اما اقوی (فتوی) عدم تحریم است. ۲.۳ - امام خمینیامام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: «لا اشکال فی جواز نکاح المؤمن المخالفة غیر الناصبة. و امّا نکاح المؤمنة المخالف غیر الناصب ففیه خلاف، و الجواز مع الکراهة لا یخلو من قوّة، لکن لا ینبغی ترک الاحتیاط مهما امکن.» [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۰۷، کتاب النکاح، القول فی الکفر، مسالة۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
یعنی: در ازدواج مرد مؤمن با زن مخالف که ناصبی نمی‌باشد، اشکالی نیست. و اما در ازدواج زن مؤمن با مرد مخالف که ناصبی نیست، اختلاف هست و جواز آن با کراهت، خالی از قوت نیست؛ لیکن مادامی‌که امکان دارد ترک احتیاط سزاوار نیست.ایشان در مساله دیگر می‌فرماید: برای زن مؤمن جایز نیست که با ناصبی که علناً عداوت اهل‌بیت پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را دارد و با غالی که به الوهیت یا نبوت آنها معتقد است، ازدواج نماید. و همچنین برای مرد مؤمن جایز نیست که با زن ناصبی و غالی ازدواج کند؛ زیرا این‌ها در حکم کفّار می‌باشند اگرچه دین اسلام را به خود نسبت داده و ادّعای آن را داشته باشند. [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۰۷، کتاب النکاح، القول فی الکفر، مسالة۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
بنابراین ایشان نه‌تنها، ازدواج با اهل‌سنت (غیر ناصبی و غیر غالی) را از جهت فقهی (با قطع نظر از جهات اجتماعی و خانوادگی و مصالح شخصی) باطل نمی‌داند؛ بلکه در جای دیگر تحریرالوسیله در باب ترتب آثار شرعی بر ازدواج و طلاق عامه می‌نویسد: اگر زوج از عامه باشد که وقوع سه طلاق را با سه طلاق به طور مرسله (یعنی بگوید انت طالق ثلاثاً) یا مکرر (که بگوید انت طالق، انت طالق، انت طالق) معتقد باشد و طلاق را به یکی از دو قسم واقع سازد، بر آن ملزم می‌شود؛ چه زن شیعه باشد یا مخالف. و ما بر آن زن، آثار کسی که سه بار طلاق داده شده را مترتب می‌کنیم؛ پس اگر به او رجوع کند حکم به بطلان آن می‌کنیم مگر اینکه رجوع در موردی باشد که نزد آنها صحیح است پس در غیر آن بعد از انقضای عده‌اش با او ازدواج می‌کنیم. و همچنین اگر زوجه شیعه باشد برایش ازدواج با دیگری جایز است. و فرقی نیست بین سه طلاق و غیر آن از آنچه که نزد آنها صحیح است و نزد ما باطل است مثل طلاق معلق و قسم به طلاق و طلاق در طهر نزدیکی و در حیض و طلاق بدون وجود دو شاهد، پس حکم به صحت آن می‌کنیم اگر از مخالف که قائل به صحت آن است واقع شود. [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۵۴، کتاب الطلاق، القول فی الصیغة، مسالة۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲.۴ - سخن تبریزیسؤال ۱۶۸۱: المشهور انه یکره تزویج الامامیة من المخالف، ولهذا فالعلماء فی الخلیج (حفظهم الله) یمتنعون من اجراء العقد بینهما فلعل ذلک یکون رادعا للفتاة او اهلها عن المضی فی هذا الامر، والذی یحصل فی بعض الاحیان انهما یصران علی التزویج من بعضهما البعض او ان الولی یشترط ان یکون العقد عند احد علماء الامامیة، ومع ذلک العالم یرفض والولی یصر علی ذلک، وقد تحصل المعصیة مع مواصلة الرفض فما هو برایکم الحل المناسب؟ التبریزی: ما ذکره المشهور من علمائنا حکم لتزویج المؤمنة نفسها من المخالف بعنوانه الاولی، واما بالنظر الی بعض العناوین خصوصا ملاحظة امر اولادها مستقبلا، فاللازم ان لا تقدم علی امر یخرج معه اولادها عن ولایة اهل البیت (سلام‌الله‌علیها) الی ولایة غیرهم فضلا عما اذا کان خوف من لحوقها بنفسها بولایة غیرهم قبل اولادها، والله العالم. بیان جواب سوال: مشهور (کراهت ازدواج زن شیعی با مرد سنی) حکم اوّلی است (یعنی ازدواج فی نفسه حرام نیست ومکروه است) اما بانظر به بعضی از مطالب مخصوصا وضعیت آینده دختر (حفظ جان و دین وی در آینده) لازم این است که عملی انجام ندهد که موجب خروج اولادش از ولایت اهل‌بیت گردد. چه برسد که خودش از شیعه بودن دست بردارد. این مطلب علت فتوای تمامی علمایی است (که بخاطر وضع موجود جامعه و فشار‌هایی که بر دختران شیعه از طرف شوهران اهل تسنن و یا خانواده آنان وارد شده است که حتی در بسیاری موارد صدمات جسمی شدید و در بعضی موارد صدمات جانی بر ایشان وارد آورده است) ازدواج با برادران اهل تسنن را برای دختران شیعه جایز نمی‌دانند. ۲.۵ - فتوای علمااکنون به بعضی از فتاوا اشاره می‌نماییم: ۲.۵.۱ - آیةالله خامنهایسایت آیةالله خامنه‌ای در بخش پرسش‌های متداول قسمت ازدواج و طلاق: ازدواج با مرد سنی س: ازدواج زن شیعه با مرد سنی چه حکمی دارد؟ ج) اگر خوف انحراف از مذهب نباشد، مانعی ندارد. ۲.۵.۲ - آیةالله مکارم شیرازیسوال: آیا من که دختری شیعه هستم میتوانم با پسری سنی که معتقد به خدا و پیامبران می‌باشد و حضرت علی را "فردی" بزرگ می‌داند و برای همه امامان احترام قائل است، اما به مسئله امامت آنطور که ما اعتقاد داریم، معتقد نیست جایز است؟ باید متذکر شوم که احترام به تمامی امامان می‌گذارد به عنوان افراد خاص. جواب: احتیاط اینست که با آنها ازدواج نکنید چرا که تکلیف فرزندان شما فردا از نظر مذهب مبهم خواهد بود. ۲.۵.۳ - آیةالله فاضلآیةالله فاضل لنکرانی در کتاب جامع المسائل مسائل متفرقه ازدواج می‌گوید: سؤال ۱۵۶۸: آیا جایز است دختر شیعه به شوهر سنّی داده شود؟ جواب: بهتر است از این کار اجتناب شود. ۲.۵.۴ - آیةالله نوری همدانیس ۶۶۸: آیا ازدواج زن یا مرد شیعه با زن یا مرد سنی جایز است، یا خیر؟ ج: اگر مطمئن است که هویت مذهبی خود را حفظ می‌کند جائز است. [۸]
نوری همدانی، حسین، استفتائات، ج۱، احکام نکاح وطلاق.
۲.۵.۵ - آیةالله سیستانیسؤال: ۱ـ آیا ازدواج یک دختر شیعه با مرد سنی جایز است؟ ۲ـ در صورت جواز آیا نسل او سید باقی می‌ماند یا از سید بودن خارج می‌شود؟ ۳ـ اگر مرد سنی شیعه شود و والدین او سنی باقی بمانند در آن صورت چطور؟ پاسخ: ۱ـ چنانچه بترسد که بر اثر ازدواج با او به گمراهی بیفتد جایز نیست. ۲ـ به هر حال چون شوهر سید نیست نسل او نیز سید (یعنی از بنی‌هاشم) نیستند. ۳ـ در این صورت مانعی ندارد. [۹]
پایگاه اطلاع رسانی آیةالله العظمی سیستانی، بخش سوالها و جوابهای سایت ازدواج دائم.
۲.۵.۶ - آیةالله تبریزیسئوال ۱۴۷۴ ـ آیا ازدواج با کسی که بر یکی از فرق اسلامی است ،صحیح است؟ جواب بسمه تعالی چنانچه آن غیر شیعه محکوم به کفر نباشد، ازدواج دختر شیعه با او صحیح است، لکن اگر خوف ضلالت و گمراهی باشد باید اجتناب شود، واللّه العالم. ۲.۵.۷ - آیةالله گرامیسؤال: ۸۵ ـ آیا جایز است دختر شیعه به شوهر سنی داده شود؟ جواب: چون معمولاً خوف زوال عقیده است جایز نیست تکلیفاً، گرچه باطل نیست وضعاً. ۲.۵.۸ - آیةالله مظاهریمساله- مرد شیعه می‌تواند با زن سنّی ازدواج کند و همچنین زن شیعه می‌تواند به عقد سنّی درآید ولی سزاوار نیست که این کار عملی شود. [۱۰]
مظاهری، حسین، رساله توضیح المسائل احکام ازدواج، کسانی که ازدواج با آنها حرام است.
۲.۵.۹ - آیةالله محقق کابلیس: ۱۲۵۶ - آیا ازدواج شیعه با سنی غیر متعصب جایز است؟ ج: بله، البته کراهت دارد اما اگر خوف انحراف داشته باشد جایز نیست. [۱۱]
پایگاه اطلاع رسانی آیةالله العظمی محقق کابلی، استفتائات جدید، ج۱، احکام نکاح، سوال ۱۲۵۶.
۲.۵.۱۰ - آیةالله روحانیسؤال: آیا زن شیعه اثناعشری می‌تواند با مرد مسلمان سنی ازدواج کند یا خیر؟ جواب: هو العالم؛ بلی مانعی ندارد. ۲.۵.۱۱ - آیةالله شاهرودیسؤال ۸۰۸: آیا ازدواج زن‌های شیعه با سنی و وهابی‌ها جایز است؟ اگر در منطقه‌ای همسر شیعه برای آنها یافت نشود آیا از آن محل مهاجرت کنند یا با مرد سنی ازدواج کنند؟ بر فرض ازدواج آیا اگر بطریقه مخالفین عقد خوانده شود صحیح است یا لازم است به طریقه شیعه عقد خوانده شود؟ جواب: اما نسبت به وهابی‌ها و مطلق ناصبی‌ها که دشمن اهل‌بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام) می‌باشند ازدواج با آنها حرام است و نجس می‌باشند، بلکه از کافر و سگ نجس ترند، لکن اگر وهابی اتفاقاً دشمن اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) نباشد حکم سایر سنی‌ها را دارد و اما سایر سنی‌ها که ناصبی نیستند، پس ازدواج با آنها کراهت شدید دارد و علی الاظهر حرام نیست و زن باید مطمئن باشد که شوهر در دیانت او تاثیر نخواهد کرد و اگر از آن محل بیرون شود و با شیعه ازدواج نماید بسیار خوب است و علی ای حال باید به طریق شیعه عقد نماید. [۱۲]
حسینی شاهرودی، سیدمحمد، استفتائات، احکام نکاح، کسانی که ازدواج با آنها حرام است، ناصبی و وهابی و سنی.
۳ - پانویس۴ - منبع• موسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «آیا یک خانم شیعی می‌تواند با یک فرد سنی ازدواج کند؟» • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رده‌های این صفحه : دیدگاه های فقهی امام خمینی | شبهات اهل‌سنت | شبهات وهابیت | مباحث فقهی | مباحث کلامی | نکاح
|