اخلاص در توبه (قرآن)اخلاص سری است الهی که تنها در قلب بندگان محبوب الهی قرار می‌گیرد. که یکی از شروط توبه می باشد. ۱ - اخلاص در توبهیکی از سفارش خداوند به مؤمنان اخلاص در توبه است: یـایها الذین ءامنوا توبوا الی الله توبة نصوحا... . «ای کسانی که ایمان آورده‌اید به درگاه خدا توبه‌ای راستین کنید امید است که پروردگارتان بدیهایتان را از شما بزداید و شما را به باغهایی که از زیر (درختان) آن جویبارها روان است درآورد در آن روز خدا پیامبر (خود) و کسانی را که با او ایمان آورده بودند خوار نمی‌گرداند نورشان از پیشاپیش آنان و سمت راستشان روان است می‌گویند پروردگارا نور ما را برای ما کامل گردان و بر ما ببخشای که تو بر هر چیز توانایی» لازم به ذکر استکه «نصوح» از ریشه «نصح» به معنای خلوص هم آمده است. ۲ - اثر اخلاص در توبهبخشش گناه مؤمنان، از آثار اخلاص در توبه می باشد: یـایها الذین ءامنوا توبوا الی الله توبة نصوحا عسی ربکم ان یکفر عنکم سیـاتکم... «ای کسانی که ایمان آورده‌اید به درگاه خدا توبه‌ای راستین کنید امید است که پروردگارتان بدیهایتان را از شما بزداید و شما را به باغهایی که از زیر (درختان) آن جویبارها روان است درآورد در آن روز خدا پیامبر (خود) و کسانی را که با او ایمان آورده بودند خوار نمی‌گرداند نورشان از پیشاپیش آنان و سمت راستشان روان است می‌گویند پروردگارا نور ما را برای ما کامل گردان و بر ما ببخشای که تو بر هر چیز توانایی» ۳ - پاداش اخلاص در توبهاخلاص مؤمنان در توبه، سبب ورود آنان به بهشت است: یـایها الذین ءامنوا توبوا الی الله توبة نصوحا عسی ربکم ان یکفر عنکم سیـاتکم ویدخلکم جنت تجری من تحتها الانهـر... «ای کسانی که ایمان آورده‌اید به درگاه خدا توبه‌ای راستین کنید امید است که پروردگارتان بدیهایتان را از شما بزداید و شما را به باغهایی که از زیر (درختان) آن جویبارها روان است درآورد در آن روز خدا پیامبر (خود) و کسانی را که با او ایمان آورده بودند خوار نمی‌گرداند نورشان از پیشاپیش آنان و سمت راستشان روان است می‌گویند پروردگارا نور ما را برای ما کامل گردان و بر ما ببخشای که تو بر هر چیز توانایی» ۳.۱ - واژه نصوح" نصوح" از ماده" نصح" (بر وزن صلح) در اصل به معنی خیرخواهی خالصانه است، و لذا به عسل خالص" ناصح" گفته می‌شود، و از آنجا که خیرخواهی واقعی باید توام با محکم کاری باشد واژه" نصح" گاه به این معنی نیز آمده است، به همین جهت به نمای محکم" نصاح" (بر وزن کتاب) و به خیاط" ناصح" گفته می‌شود، و این هر دو معنی یعنی" خالص بودن" و" محکم بودن" در توبه" نصوح" باید جمع باشد. نخستین گام برای نجات، توبه از گناه است، توبه‌ای که از هر نظر خالص باشد، توبه‌ای که محرک آن فرمان خدا و ترس از گناه، نه وحشت از آثار اجتماعی و دنیوی آن، بوده باشد، توبه‌ای که برای همیشه انسان را از معصیت جدا کند و بازگشتی در آن رخ ندهد. می‌دانیم حقیقت" توبه" همان ندامت و پشیمانی از گناه است که لازمه آن تصمیم بر ترک در آینده است، و اگر کاری بوده که قابل جبران است در صدد جبران برآید، و گفتن استغفار نیز بیانگر همین معنی است، و به این ترتیب ارکان توبه را می‌توان در پنج چیز خلاصه کرد: " ترک گناه- ندامت- تصمیم بر ترک در آینده- جبران گذشته- استغفار). ۳.۲ - توبه نصوحدر اینکه توبه نصوح چیست؟ تفسیرهای زیادی برای آن ذکر کرده‌اند تا آنجا که بعضی شماره تفسیرهای آن را بالغ بر بیست و سه تفسیر دانسته‌اند «۲» ولی همه این تفسیرها تقریبا به یک حقیقت بازمی گردد، یا شاخ و برگها و شرائط مختلف توبه است. در حدیثی از پیغمبر گرامی اسلام ص میخوانیم هنگامی که" معاذ بن جبل" از توبه نصوح سؤال کرد، در پاسخ فرمود: ان یتوب التائب ثم لا یرجع فی ذنب کما لا یعود اللبن الی الضرع : " آن است که شخص توبه کننده به هیچوجه بازگشت به گناه نکند آن چنان که شیر به پستان هرگز باز نمی‌گردد"! این تعبیر لطیف بیانگر این واقعیت است که توبه نصوح چنان انقلابی در انسان ایجاد می‌کند که راه بازگشت به گذشته را به کلی بر او می‌بندد. همانگونه که بازگشت شیر به پستان غیر ممکن است. این معنی که در روایات دیگر نیز وارد شده، در حقیقت درجه عالی توبه نصوح را بیان می‌کند، و گرنه در مراحل پائینتر ممکن است بازگشتی باشد که بعد از تکرار توبه سرانجام منتهی به ترک دائمی شود. ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۴۵۷، برگرفته از مقاله «اخلاص در توبه». |