احکام ظناحکام ظن، احکام اصولی مربوط به ظنّ به حکم شرعی می‌باشد. ۱ - تعریفاحکام ظن، به معنای خصوصیات، آثار و فوایدی است که بر بحث ظن مترتب می‌گردد، مانند: ۱. حجیت ظن ؛ که بر خلاف حجیت قطع ، ذاتی آن نیست، و احتیاج به جعل شارع دارد؛ ۲. تعبد به ظن ؛ لازمه غیر ذاتی بودن حجیت ظن، بحث از تعبد به ظن می‌باشد که در دو مرحله صورت می‌گیرد: أ) بحث از امکان تعبد به ظن: مشهور اصولی‌ها معتقد به امکان تعبد به ظن شده‌اند؛ ب) بحث از وقوع تعبد به ظن. در این‌که آیا شارع مقدس ، امارات ظنی را در حق مکلفان حجت دانسته یا نه، به طور کلی سه نظر وجود دارد: - تعبد به ظن امکان دارد، اما در خارج واقع نشده است (نظر سید مرتضی و تابعین او)؛ - تعبد به ظن امکان دارد و چون باب علم و علمی بسته است، پس مطلق ظن حجت است (نظر میرزای قمی و تابعین او)؛ - چون فقط باب علم بسته بوده و باب علمی باز است، بنابراین، ظن خاص حجت می‌باشد (نظر مشهور اصولیون ). ۳. صحت اسناد مؤدای امارات ظنی به شارع؛ ۴. شارع می‌تواند امارات و ظنون معتبر را جانشین قطع نماید؛ [۲]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۱۹۶.
[۳]
کفایة الاصول، فاضل لنکانی، محمد، ج۴، ص۸۵.
[۴]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص۴۵۰.
۵. مثبتات ظنون معتبر ( امارات ) حجت می‌باشد، بر خلاف مثبتات اصول عملی ؛ [۵]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۱۹۶.
[۶]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۸۵.
۶. اصل اولی در ظن ، عدم حجیت است؛ [۷]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۳۹.
۷. امارات بر اصول عملی مقدم است؛ ۸. صحت استناد به ظن در مقام عمل لازمه امکان تعبد به ظن و وقوع آن در خارج است. ۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۱۰، برگرفته از مقاله «احکام ظن». |