احمد موطئ بن حسین طباطباییپس از مدتی کمتر از یک سده، که دولت طباطباییان در عراق فرو پاشید شاخه‌ای از همین خاندان، دولتی در یمن بنیاد نهادند که روزگار درازی ادامه یافت. احمد موطئ بن حسین بن احمد، فرمان‌روای زیدی، یکی از شخصیت‌های این خاندان است. ۱ - معرفی اجمالیاحمد موطئ بن حسین بن احمد، فقیه، ادیب و فرمان‌روای زیدی. ۲ - فرمان‌روایی طباطباییان زیدیاین را می‌دانیم که فرمان‌روایی طباطباییان زیدی یمن تا سده‌های ۵ و ۶ ق/۱۱ و ۱۲ م و پس از آن ادامه یافته است، اما تاریخ این سلسله و تحولات عمومی و احوال شخصی و حتی نام امامان آن چنان دچار آشفتگی است که تشخیص و تدوین شرح زندگی و بیان احوال آنان تقریباً ناممکن است. این آشفتگی تاریخی یکی به این دلیل است که پس از فرمان‌روایی احمد ناصر، این خاندان به ناتوانی سیاسی گرایید و از این‌رو اختلاف‌های داخلی در آن بروز کرد و افراد چندی از آنان مدعی حکومت شدند و میان آنان جنگ‌هایی پدید آمد. امام متوکل احمد بن سلیمان (۵۳۲-۵۶۶ ق/۱۱۳۸-۱۱۷۱ م)، نویسندۀ اصول الاحکام، المدخل در فقه و الحکمة الدریه در اصول دین، در این درگیری‌ها کشته شد. [۱]
امین، حسن، دائرةالمعارف الاسلامیه الشیعیه، ج۱۱، ص۷۲، بیروت، ۱۳۹۵ ق/۱۹۷۰م.
از سوی دیگر حمزة بن سلیمان که از نوادگان داوود بن حسن بن حسن (علیه‌السّلام) و سرشاخۀ دیگری از این خاندان بود، در مکه سر بر آورد و آهنگ تسخیر صنعا و مطیع ساختن دولت بنی طباطبا کرد و سرانجام بر این شهر که از مراکز عمدۀ طباطبایی بود، چیره شد. سقوط صنعا موقتاً به حکومت خاندان احمد ناصر پایان داد و اینان به کوه‌های شرقی صنعا پناه بردند و پنهان شدند، اما مردم بر این باور بودند که امامت به زودی به این خاندان باز خواهد گشت. پس از آن در ۶۴۵ ق/۱۲۴۷ م زیدیان با احمد فرزند حسین منتجب (معروف به احمد موطئ) بیعت کردند و بدین‌ترتیب فرمان‌روایان خاندان رسّی ادامه یافت. از تاریخ آغاز و انجام و چگونگی فرمان‌روایان احمد چیزی دانسته نیست، اما ابن خلدون گوید که امامت در خاندان احمد باقی ماند. [۲]
ابن خلدون، العبر، ج۴، ص۲۴۳، بیروت، ۱۹۵۷ م.
در سده‌های ۷ و ۸ ق/۱۳ و ۱۴ م نیز کسانی از اینان حکومت داشتند. در این روزگار افراد گوناگونی از طباطباییان مدعی حکومت بودند. گاه نیز کسانی هم‌زمان بخشی از قدرت و رهبری زیدیان را در منطقه‌های مختلف در دست داشتند. بدین‌جهت در یک زمان از امامان متعددی در یمن یاد شده است. ۳ - پانویس
۴ - منبعمرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آل طباطبا»، شماره۴۳۲. رده‌های این صفحه : آل طباطبای عراق
|