احمد بن عبدالله مستور وفیّ تقیاحمد بن عبدالله مستور وفیّ تقی (۱۹۸-۲۶۵ هـ)، از امامان مذهب اسماعیلیه در قرن سوم هجری قمری و از امامان دوره ستر بوده که بعد از پدرش به امامت اسماعیلیه رسیده است. ۱ - تاریخ ولادتاحمد بن عبدالله بن محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق (علیه‌السّلام) مستور وفیّ تقی، به سال ۱۹۸ هـ در شهر سلمیّه، از نواحی مرکزی شام، [۱]
غالب، مصطفی، تاریخ الدعوة الاسماعیلیه، ص۱۵۲.
به دنیا آمد. [۲]
حموی، ياقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۲۴۰.
۲ - نشر مذهب اسماعیلیهادریس بن حسن داعی یمنی و مورخ اسماعیلی درباره احمد مستور می‌نویسد: احمد بن عبدالله از امامان دوره ستر (از نظر اسماعیلیان، پس از شهادت امام صادق (علیه‌السّلام) نوه وی محمد یا فرزندش اسماعیل به امامت امت نایل شده است و با هجرت محمد بن اسماعیل از مدینه به سوی مشرق زمین و جدایی او از معتقدان و ارادتمندانش، دوران ستر امامت آغاز شده و با استقرار خلافت فاطمی به پایان رسیده است.) [۳]
ر. ک: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، مجموعه مقالات اسماعیلیه، ص۱۳۵.
بود که پس از پدرش به امامت اسماعیلیه رسید. [۴]
ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۴، ص۳۶۷.
پدرش عبدالله برای آنکه از سیاست تعقیب و آزار عباسیان در امان بماند، به بخش‌های مختلف ایران پناه برد و سرانجام در اهواز سکونت گزید و پس از آنجا به عراق و از عراق به سلمیّه گریخت. در سلمیّه به لباس یکی از هاشمیان و در زیّ یک بازرگان درآمد [۵]
دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ص۱۲۷.
و به گفته داعی ادریس به کوفه، دیلم، سلمیه و عسکر آمد و شد داشت. [۶]
ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۴، ص۳۶۷.
[۷]
ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۴، ص۳۹۰-۳۹۴.
عبدالله پیش از وفاتش در حدود ۲۱۲ هـ، پسر خود احمد را به جانشینی برگزید و احمد نیز به صورت مخفیانه در سلمیّه که مرکز نشر دعوت اسماعیلی بود، به تبلیغ پرداخت. مدتی که در سلمیّه به سر می‌برد، تحت فشار حکومت و خلفای عباسی بود، لذا این شهر را محل مناسبی برای تبلیغ خود ندید و آنجا را به قصد ری ترک کرد و سالیان متمادی در آنجا به دعوت مردم می‌پرداخت و بسیاری از ملوک و امرا را به خود جلب کرده و از امکانات ایشان برای تبلیغ بهره‌برداری می‌کرد، تا آنکه گستره دعوت خویش را به تمام نقاط مشرق زمین رسانید. وی پس از مدتی اقامت در ری، به سلمیّه بازگشت و از آنجا به مصیاف (مصیاف (مصیاب) قلعه‌ای مشهور از قلاع اسماعیلیان در شام نزدیک طرابلس) رفت و در نهایت به سال ۲۶۵ هـ در همان‌جا درگذشت و در مقبره مشهور جبل مشهد واقع در هفت کیلومتری مصیاف به خاک سپرده شد. [۹]
غالب، مصطفی، تاریخ الدعوة الاسماعیلیه، ص۱۵۲-۱۵۳.
در تاریخ وفاتش اختلاف است. [۱۰]
غالب، مصطفی، اعلام الاسماعیلیه، ص۱۰۹.
۳ - آثارآثاری که از احمد بر جای مانده، از این قرارند: تاویل الذکاة الشواهد و البیان لمباحثة الاخوان اسرار النطقاء، کتاب الکشف الانوار الفضیه فی معرفة الانفس الذکیة و کتاب الایضاح. [۱۱]
غالب، مصطفی، اعلام الاسماعیلیه، ص۱۰۹.
مهم‌ترین اثری که به وی منسوب است، رسائل اخوان الصفاء و خلاّن الوفاء است که شامل ۵۲ رساله فلسفی بوده و با همکاری گروهی از علمای اسماعیلیه، به ریاست احمد بن عبدالله در سال ۲۰۹ هـ تدوین یافته است. گفته شده که این رساله‌ها را احمد تلخیص کرده و به صورت رساله مستقلی درآورده و آن‌را رسالة الجامعه نام نهاده است. پس از آن نیز رساله دیگری را که در بردارنده برخی از علوم روز بوده، تالیف کرده و آن‌را جامعة الجامعه نام‌گذاری کرده است. [۱۲]
غالب، مصطفی، اعلام الاسماعیلیه، ص۱۳۶.
۴ - مطالعه بیشتربرای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود. [۱۴]
دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ص۷۴۲.
[۱۵]
آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۱۱۲۹.
۵ - پانویس
۶ - منبعپژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۵۵، برگرفته از مقاله «احمد بن عبدالله مستور وفیّ تقی». رده‌های این صفحه : امامان اسماعیلی | درگذشتگان سال 265 (قمری) | زادگان سال 198 (قمری) | نویسندگان سده سوم(قمری)
|