زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

ابوهذیل زفر بن هذیل کوفی





ابوهذیل زفر بن هذیل عنبری تمیمی بصری (۱۱۰-۱۵۸ هـ)، از اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) و از اصحاب ابوحنیفه و قاضی بصره و از محدثان و فقهای قرن دوم هجری قمری بود.


۱ - معرفی اجمالی



ابوهذیل زفر بن هذیل بن مسلم عنبری تمیمی بصری، از قبیله تمیم و اصالتاً اصفهانی، ولی ساکن بصره بود. ابوهذیل از اصحاب و یاران امام صادق (علیه‌السّلام) و با ابوحنیفه همنشین بود و ابوحنیفه او را بر دیگر اصحابش مقدم می‌داشت.
او فردی محدث، فقیه، صاحب رای
[۹] ابن‌معين بغدادی، يحيى بن معين، تاریخ یحیی بن معین، ج۱، ص۳۶۵.
و متولی قضاوت در بصره بود، از او خواسته شد که منصب قضاوت را بپذیرد و چون نپذیرفت، به عنوان مجازات بیش از یک بار خانه‌اش را منهدم کردند.
رجال‌نویسان او را فردی زاهد، راستگو و مورد اعتماد دانسته‌اند.
[۱۳] ابن‌معين بغدادی، يحيى بن معين، تاریخ یحیی بن معین، ج۱، ص۳۶۵.

او در آغاز از اصحاب حدیث بود، سپس قیاس را پذیرفت و در میان اصحاب ابوحنیفه، بیش از سایرین از قیاس استفاده می‌کرد. همواره درباره او می‌گفتند: ابویوسف در میان اصحاب ابوحنیفه بیشتر از سایرین پیرو حدیث است و محمد بن حسن شیبانی فروع زیادی را مطرح می‌سازد و زفر بن هذیل، بیشتر از دیگران ملتزم به قیاس است.

۲ - تاریخ ولادت



زفر بن هذیل در سال ۱۱۰ هـ متولد شد.

۳ - اساتید و شاگردان



از محضر سلیمان اعمش، اسماعیل بن ابی‌خالد، ابوحنیفه و حجاج بن ارطاه بهره علمی برد.
افرادی مانند نعمان بن عبدالسلام، حکم بن ایوب، ابونعیم و مسلم بن ابراهیم از کسانی‌اند که از دانش وی بهره بردند. اولین شخصی بود که رای ابوحنیفه را در بصره بیان کرد.

۴ - آثار



مجموعه المقالات و المجرد فی فروع الحنفیه اثر زفر بن هذیل است.

۵ - تاریخ وفات



زفر بن هذیل سرانجام در سال ۱۵۸ هـ در بصره درگذشت.

۶ - مطالعه بیشتر



برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۳۲] استرابادی، محمد بن علی، منهج المقال، ص۱۴۸.
[۳۳] نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۴۲۸.
[۳۴] اعلمی‌ حا‌ئری، محمدحسین‌، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱۰، ص۱۸۰.
[۳۵] زنجانی، موسی، الجامع فی الرجال، ج۱، ص۷۹۱.
[۳۶] تفضلی، آذر و فضائلی، مهین، فرهنگ بزرگان، ص۲۱۱.
[۳۷] شکعه، مصطفی، الامام الاعظم ابوحنیفه، ص۲۳۲.


۷ - پانویس


 
۱. ابن عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۲، ص۲۶۱.    
۲. طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۲۰۱.    
۳. تفرشی، سیدمصطفی بن حسین، نقد الرجال، ج۲، ص۲۵۹.    
۴. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۲۷۶.    
۵. حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۳۵۰.    
۶. ابن‌ابی‌الوفا، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۱، ص۲۴۳.    
۷. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۴، ص۴۵۲.    
۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۹، ص۳۸۹.    
۹. ابن‌معين بغدادی، يحيى بن معين، تاریخ یحیی بن معین، ج۱، ص۳۶۵.
۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۱۷۶.    
۱۱. ابن‌ابی‌الوفا، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۱، ص۲۴۴.    
۱۲. عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۲، ص۴۷۶ - ۴۷۷.    
۱۳. ابن‌معين بغدادی، يحيى بن معين، تاریخ یحیی بن معین، ج۱، ص۳۶۵.
۱۴. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۱۸.    
۱۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۳، ص۴۵.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۹، ص۳۸۹.    
۱۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۹، ص۳۸۹.    
۱۸. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۴، ص۱۳۵.    
۱۹. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۸۱.    
۲۰. ابن‌ابی‌حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۶۰۹.    
۲۱. ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، ذکر اخبار اصبهان، ج۱، ص۳۱۷.    
۲۲. عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۲، ص۴۷۶ - ۴۷۷.    
۲۳. عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۲، ص۴۷۶ - ۴۷۷.    
۲۴. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۹۳.    
۲۵. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۸۲.    
۲۶. ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، ذکر اخبار اصبهان، ج۱، ص۳۱۷.    
۲۷. امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۷، ص۶۱.    
۲۸. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۵۲.    
۲۹. ابن‌حبان، محمد بن حبان، مشاهیر علماء الامصار، ص۲۶۹.    
۳۰. ابن‌داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۴۵۴.    
۳۱. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۳۳۰.    
۳۲. استرابادی، محمد بن علی، منهج المقال، ص۱۴۸.
۳۳. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۴۲۸.
۳۴. اعلمی‌ حا‌ئری، محمدحسین‌، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱۰، ص۱۸۰.
۳۵. زنجانی، موسی، الجامع فی الرجال، ج۱، ص۷۹۱.
۳۶. تفضلی، آذر و فضائلی، مهین، فرهنگ بزرگان، ص۲۱۱.
۳۷. شکعه، مصطفی، الامام الاعظم ابوحنیفه، ص۲۳۲.


۸ - منبع



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۴۲، برگرفته از مقاله «ابوهذیل زفر بن هذیل عنبری».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۳۷۹.






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.