ابوزید تاجوریتاجوری، ابوزید عبدالرحمان بن محمد بن احمد مغربی طرابلسی، مشهور به تاجوری (سدۀ ۱۰ق/۱۶م)، فقیه مالکی و عالم علم میقات می‌باشد. ۱ - زادگاهزادگاه وی احتمالاً تاجوره، در حومه شرقی طرابلس غرب (پایتخت کنونی جمهوری لیبی ) یا محله باب تاجورۀ این شهر (دروازۀ شرقی طرابلس) بوده است. ۲ - تحصیل و تدریسشاگرد نامدارش بدرالدین قرافی (ه م) در کتاب توشیح الدیباج آورده است که تاجوری از شمس‌الدین لقانی (د ۹۳۵ق/ ۱۵۲۹م) و برادرش ناصرالدین لقانی (د ۹۵۸ق/ ۱۵۵۱م) فقه آموخت. وی در روزگار سلطان سلیمان قانونی (حک ۹۲۶-۹۷۴ق/۱۵۲۰-۱۵۶۶م) به «روم» (متصرفات عثمانی در آسیای‌صغیر و شبه‌جزیرۀ بالکان) سفر کرد. در این روزگار زبان ترکی را فرا گرفت، هرچند که بدین زبان، مگر به ضرورت سخن نگفت. پس از آن به قاهره رفت و در مدرسه عینیه در نزدیکی الازهر به تدریس التهذیب برادعی، رساله ابن ابی زید و الموطأ مالک ــ که علاقه بسیار بدانها داشت ــ مشغول شد. ۳ - تاریخ ولادت و درگذشتوی ظاهراً درحدود سال ۹۶۰ق/ ۱۵۵۳م درگذشت. [۱]
بدرالدین قرافی، محمد، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۲، توشیح الدیباج، به کوشش احمد شتیوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۲]
که خلاصه این گزارش را آورده است، بابا تنبکتی، ج۱، ص۲۶۳، احمد، نیل الابتهاج، به کوشش عبدالحمید عبدالله هرامه، طرابلس، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
[۳]
مخلوف، محمد، ج۱، ص۲۸۰، شجرةالنور الزکیة، قاهره، ۱۳۵۰ق.
حاجی خلیفه تاریخ تألیف مقدمة التوتیة (یا رسالة فی فصول الاربع) تاجوری را۹۹۹ق/۱۵۹۱م دانسته است [۴]
حاجی خلیفه، کشف، ج۲، ص۱۷۹۹.
که‌برخی آن را به عنوان سال مرگ وی پذیرفته‌اند؛ زوتر در میان دست‌نوشته‌های آثار وی اشاراتی به سال ۹۸۱ق/ ۱۵۷۳م را یافته است. اما این تاریخ‌ها باتوجه به تاریخ نگارش توشیح الدیباج نادرست می‌نماید. باتوجه به سال مرگ شمس‌الدین لقانی و درنظر داشتن این نکته که این دو برادر دست کم در سالهای پایان عمر در قاهره به تدریس مشغول بوده‌اند، [۵]
بدرالدین قرافی، محمد، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۴، توشیح الدیباج، به کوشش احمد شتیوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۶]
بابا تنبکتی، احمد، ج۱، ص۵۸۶-۵۸۷، نیل الابتهاج، به کوشش عبدالحمید عبدالله هرامه، طرابلس، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
[۷]
بابا تنبکتی، احمد، ج۱، ص۵۹۰-۵۹۱، نیل الابتهاج، به کوشش عبدالحمید عبدالله هرامه، طرابلس، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
می‌توان حدس زد که تاجوری در حدود سال ۹۱۵ق/ ۱۵۰۹م زاده شده، از دوران نوجوانی در مصر تحت سلطۀ عثمانی می‌زیسته، و پس از مسافرت به دیگر متصرفات این امپراتوری، به مصر بازگشته، و در نیمه دوم سدۀ ۱۰ق درگذشته است.۴ - آثـار۱. رسالة فی العمل بربع المقنطرات. ۲. مقدمة التوتیة فی المیقات یا رسالة فی الفصول الاربعة، دربارۀ تشخیص اوقات نماز در فصول چهارگانه و تعیین سمت قبله . [۸]
خدیویه، فهرست، ج۵، ص۲۸۹.
[۹]
خدیویه، فهرست، ج۵، ص۳۱۸.
۳. شرحی‌بر الرسالة الفتحیة فی الاعمال الجیبیه سبط ماردینی. به گفته آلوارت تاجوری این کتاب را در ۹۴۴ق/ ۱۵۳۸م به پایان رسانده است. ۴. مناسک الحج. ۵ - فهرست منابع(۱) بابا تنبکتی، احمد، نیل الابتهاج، به کوشش عبدالحمید عبدالله هرامه، طرابلس، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م. (۲) بدرالدین قرافی، محمد، توشیح الدیباج، به کوشش احمد شتیوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. (۳) حاجی خلیفه، کشف. (۴) خدیویه، فهرست. (۵) مخلوف، محمد، شجرةالنور الزکیة، قاهره، ۱۳۵۰ق. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تاجوری»، ج۱۴، شماره۵۶۸۱. |