ابوالحسن اسماعیل بن صاعد بن محمد صاعدی اصفهانیآل صاعد یا صاعدیان، یکی از خاندان‌های علمی و روحانی حنفی مذهب در اصفهان می‌باشند که از قرن پنجم تا دهم هجری، قدرت و ریاست فوق‌العاده‌ای در شهر داشته‌اند. یکی از شخصیت های این خاندان، ابوالحسن اسماعیل بن صاعد بن محمد است. ۱ - معرفی اجمالیابوالحسن صاعدی اسماعیل بن صاعد بن محمد (۳۷۷-رجب ۴۴۳ق/۹۸۷- نوامبر ۱۰۵۱م) بزرگ‌ترین فرزند قاضی صاعد بود. ۲ - اساتیدحدیث را از پدرش فراگرفت و در ۳۸۳ق/۹۹۳م احادیث کتاب ناسخ و منسوخ را نزد پدر آموخت. او از خُفاف، مُخَلّدی، ابومنصور ظفر بن محمد و ابی احمد قرضی حدیث روایت می‌کرد. از ۴۳۶ق/۱۰۴۴م هر هفته عصر روزهای پنجشنبه برای شاگردانش مجلسِ تقریرِ حدیث داشت. ۳ - قاضی‌القضات ریهنگامیکه مسعود رهسپار ری شد، ابوالحسن صاعدی را به‌عنوان قاضی‌القضات ری و پیرامون آن برگزید. بنا برنوشتۀ ابوالفضل بیهقی، او در این هنگام هنوز در نیشابور بود و همراه قاضی بوطاهر تبانی به پیشواز مسعود بیرون آمد، [۱]
ابوالفضل بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ص۲۱۱.
اما فارسی [۲]
فارسی، عبدالغافر، تاریخ نیشابور، ص۱۸۱.
و ابن ابی‌الوفاء [۳]
ابن ابی‌الوفاء، محی‌الدین، الجواهر المضیئه، ج۱، ص۱۵۱.
گفته‌اند که او نخست قاضی ری بود و پس‌ازآن قضای نیشابور و شهرهای پیرامون چون طوس و نسا را عهده‌دار شد. وی هرچند در هیچ‌یک از دانش‌های متداول آن روزگار برجستگی نداشت، لیکن دقیق و باریک‌بین بود و آداب و رسوم قضاوت را به‌خوبی می‌شناخت. افزون بر آن، از نظر اخلاقی شخصی پاک‌دامن بود و در پی کسب زر و سیم از راه‌های ناروا نبود.۴ - سرگذشتدر اواخر زندگانی از سوی طغرل سلجوقی به‌عنوان پیک به فارس فرستاده شد. در این سفر به‌سختی بیمار گشت و در ایذه درگذشت. پیکرش را به نیشابور بردند و در آنجا در کنار مدفن پدرش به خاک سپردند. ۵ - پانویس
۶ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۱، ص۷۲. دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل صاعد»، شماره۴۲۹. |