ابن‌عبدان ابوالفضل عبدالله بن عبدان همدانیاِبْنِ عَبْدان، ابوالفضل عبدالله بن عبدان بن محمد بن عبدان همدانی (د صفر ۴۳۳/ اکتبر ۱۰۴۱)، فقیه شافعی است. ۱ - شخصیتاز تاریخ ولادت وی اطلاعی در دست نیست. بیشتر منابع از او به عنوان عالم و مفتی همدان یاد کرده‌اند. ۲ - مشایخ و راویان حدیثدر بغداد از ابوالحسین ابن اخی منتمی، ابن خباب، عثمان ابن المنتاب، ابوحفص کتّانی و المخلص استماع کرده [۱]
محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، حوادث سال ۴۳۳ق، نسخه خطی کتابخانه ایاصوفیه ترکیه، شم ۳۰۰۹م.
[۲]
عبدالوهاب سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۲۰۴- ۲۰۵، قاهره، ۱۳۲۴ق.
و از دیگر مشایخ وی می‌توان صالح بن احمد، جبریل، علی بن حسن بن ربیع و ابوبکر احمد بن علی معروف به ابن الال را نام برد. [۳]
محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، حوادث سال ۴۳۳ق، نسخه خطی کتابخانه ایاصوفیه ترکیه، شم ۳۰۰۹م.
[۴]
عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیة، ج۲، ص۱۸۸، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/ ۱۹۷۱م.
نیز کسانی همچون محمد بن عثمان، احمد بن عمر، ابن عبدوس و پدرش و علی الحسنی از او روایت کرده‌اند [۵]
عبدالوهاب سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۲۰۴- ۲۰۵، قاهره، ۱۳۲۴ق.
[۶]
محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، حوادث سال ۴۳۳ق، نسخه خطی کتابخانه ایاصوفیه ترکیه، شم ۳۰۰۹م.
۳ - فرد موثقذهبی به نقل از شیرویة بن شهردار، وی را موثق دانسته است [۷]
محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، حوادث سال ۴۳۳ق، نسخه خطی کتابخانه ایاصوفیه ترکیه، شم ۳۰۰۹م.
نیز ذهبی به نقل از همو گوید: به خطّ ابن عبدان دیدم که نوشته بود، در خواب دیدم: خدای تعالی به من سخنی فرمود که در آن مرا از خودستایی نسبت بدانچه به من داده است، بیم داد. گفتم: من در نفسم فرو‌تر از آنم. فرمود برترین سخن که شایسته است مردم را بدان فرا خوانند «الا له الخلق و الامر» است [۸]
محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، حوادث سال ۴۳۳ق، نسخه خطی کتابخانه ایاصوفیه ترکیه، شم ۳۰۰۹م.
[۹]
عبدالوهاب سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۲۰۵، قاهره، ۱۳۲۴ق.
ابن عبدان از کسانی است که قنوت را در نماز و‌تر در طول سال مستحب دانسته‌اند. [۱۰]
عبدالوهاب سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۲۰۴، قاهره، ۱۳۲۴ق.
[۱۱]
عبدالوهاب سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۲۰۴- ۲۰۵، قاهره، ۱۳۲۴ق.
[۱۲]
عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیة، ج۲، ص۱۸۸، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/ ۱۹۷۱م.
۴ - آثار۱. شرائط الاحکام، در فقه ، که بنا به گفته اسنوی [۱۳]
عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیة، ج۲، ص۱۸۸، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/ ۱۹۷۱م.
نسخه‌ای از آن نزد وی موجود بوده است؛۲. شرح العبادات، کتابی است مختصر که بیشتر نظرات فقهی وی از این کتاب نقل شده است؛ ۳. مقامات. [۱۴]
یحیی عامری، غربال الزمان، ج۱، ص۳۵۵، به کوشش محمد ناجی زعبی العمر، دمشق، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م.
۵ - فهرست منابع(۱) عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/ ۱۹۷۱م. (۲) محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، نسخه خطی کتابخانه ایاصوفیه ترکیه، شم ۳۰۰۹م. (۳) عبدالوهاب سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، قاهره، ۱۳۲۴ق. (۴) یحیی عامری، غربال الزمان، به کوشش محمد ناجی زعبی العمر، دمشق، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌عبدان»، ج۴، ص۱۴۷۰. |