زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

ابن مقله محمد بن علی بغدادی




ابن مقله محمد بن علی بغدادی (متوفای ۳۲۸ق)، اديب‌، خوشنويس‌، مبتكر و مبدع‌ خطوط مختلف‌ و وزير عباسیان‌ در قرن چهارم هجری قمری بود.


۱ - معرفی اجمالی


ابوعلی، محمد بن علی بن حسین بن مقله (مقله، اسم مادر بزرگ اوست) وزیری بود شاعر و ادیب، و خط او در زیبایی ضرب المثل بود. در بغداد به دنیا آمد. مسئول جمع‌آوری خراجِ یکی از توابع فارس شد و زیرنظر وزیر ابوالحسن بن فرات کار کرد و به وسیله او به رفعت و مقام رسید.
در سال ۳۱۶ق مقتدربالله، خلیفه عباسی به او وزارت داد و چیزی نگذشت که بر او خشم کرد و در سال ۳۱۸ق او را دستگیر و به فاس تبعید کرد. سپس در سال ۳۲۱ق قاهربالله عباسی او را وزیر کرد. اما هنوز شروع به‌کار نکرده بود که خلیفه او را به‌ هم‌دستی با سربازان، برای کشتن وی متهم کرد. او مدت یک سال پنهان شد تا این‌که قاهر در همان سال درگذشت. در سال ۳۲۲ق راضی‌بالله او را وزیر کرد، ولی در سال ۳۲۴ق با تحریک محمد بن یاقوت فرمانده سپاه، خلیفه بر او غضب کرد و مدتی او را زندانی کرد و سپس آزادش ساخت. دوباره با سعایت سردار کل، محمد بن رائق دستگیر شد و خلیفه دستور برکناری و قطع دست راستش را داد. سپس خلیفه از کرده خود پشیمان شد و در سال ۳۲۶ق او را به وزارت گماشت. پس از این‌که دستش را قطع کردند، او قلم را به مچش می‌بست و می‌نوشت.
ابن مقله شروع به دسیسه چینی برای ابن رائق کرد. در سال ۳۲۷ق ابن رائق او را برکنار کرد، زبانش را برید و به زندانش افکند. او در زندان، سختی زیادی متحمل شد؛ با دست چپش از چاه آب می‌کشید و طناب را با دهانش نگاه می‌داشت. وی طیّ چند دوره وزارت توانست مال زیادی بیاندوزد. برای خود خانه بزرگی در یکی از بهترین محله‌های بغداد بنا کرد و چون به ستاره بینی عقیده داشت، ستاره‌شناسان را گردهم آورد تا زمان خاصیّ را برای ساخت و پی‌ریزی خانه‌اش انتخاب کنند. سرانجام روزگار سعادتش سپری شد. و بعد از عزّت به خواری افتاد؛ زیرا عاقبت کارها دست خدا است. او در ۵۶ سالگی در زندان درگذشت.
[۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۱۱۳.    
[۲] ابن تغری بردی، یوسف بن تغری بردی، النجوم الزاهره، ج۳، ص۲۶۸.    
[۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۱۹۵.    
[۴] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۳، ص۳۹۳.    
[۵] ابن عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۴، ص۱۴۴.    
[۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۲۱۱.
[۷] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۴.    
[۸] شنتاوی، احمد و دیگران، دائرة المعارف الاسلامیه، ماده:«ابن مقله».    
[۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۳.    
[۱۰] متز، آدم، الحضارة الاسلامیة فی القرن الرابع الهجری، ج۱، ص۱۶۶.


۲ - پانویس

 
۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۱۱۳.    
۲. ↑ ابن تغری بردی، یوسف بن تغری بردی، النجوم الزاهره، ج۳، ص۲۶۸.    
۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۱۹۵.    
۴. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۳، ص۳۹۳.    
۵. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۴، ص۱۴۴.    
۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۲۱۱.
۷. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۴.    
۸. ↑ شنتاوی، احمد و دیگران، دائرة المعارف الاسلامیه، ماده:«ابن مقله».    
۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۳.    
۱۰. ↑ متز، آدم، الحضارة الاسلامیة فی القرن الرابع الهجری، ج۱، ص۱۶۶.


۳ - منبع


عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۲۴.


رده‌های این صفحه : ادیبان سده چهارم (قمری) | ادیبان عراقی | خطاطان قرن 4 (قمری) | خوش‌نویسان قرن 4 (قمری) | درگذشتگان سال 328 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | وزیران خلفای عباسی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.