آیه رد مرجئهآیه ۱۰۰ شعراء، درباره نفی شفاعت مشرکان در قیامت هست که آیه رد مرجئه گویند. ۱ - قول زرکشیزرکشی در البرهان به سه آیه متوالی در قرآن (آیات ۹۸ تا ۱۰۰ سوره شعراء) اشاره می‌کند که آیه اول، رد بر عقیده مشبهه، آیه دوم رد بر عقیده مجبره، و آیه سوم رد بر عقیده مرجئه است: (اذ نسویکم برب العالمین و ما اضلنا الا المجرمون فما لنا من شافعین)؛ «چون شما را با پروردگار عالمیان برابر می‌شمردیم. اما کسی جز مجرمان ما را گمراه نکرد. (افسوس که امروز) شفاعت کنندگانی برای ما وجود ندارد». ۲ - بیان آیاتاین آیات و آیات قبل و بعد از آن، به گفتگوهای سرزنش بار و عتاب آمیزی که با گروهی گمراه و اهل دوزخ می‌شود پرداخته است: «و به آنها گفته می‌شود کجا هستند معبودهایی را که پیوسته عبادت می‌کردید؟ آیا آنها در برابر این شدائد و سختیها که اکنون با آن روبرو هستید شما را یاری می‌کنند؟! یا می‌توانند کسی را به یاری شما دعوت کنند، و یا حتی کسی به یاری خود آنها می‌آید"؟! در این هنگام همه معبودان را جمع کرده با عابدان گمراهشان به دوزخ می‌افکنند، و همچنین لشکریان ابلیس عموما. ۳ - جدال گمراهان در جهنمآنها (عابدان گمراه) در جهنم به مخاصمه و جدال پرداخته، می‌گویند: به خدا سوگند ما در گمراهی آشکاری بودیم، زیرا شما معبودان دروغین را با پروردگار عالمیان برابر می‌پنداشتیم! اما هیچکس ما را گمراه نکرد مگر مجرمان، (ولی افسوس که امروز) شفاعت کنندگانی برای ما وجود ندارد، و نه دوست گرم و پر محبتی (که بتواند ما را یاری کند) اگر بار دیگر به دنیا برگردیم از مؤمنان خواهیم بود! ». ۴ - عقیده مرحئهعقیدهای که به عنوان شاخص، مرجئه را از دیگر فرقه‌های اهل سنت جدا می‌کند این است که عمل را جزء ایمان ندانسته و می‌گویند با وجود ایمان هیچ گناهی ضرر نمی‌رساند، و با وجود کفر هیچ عمل نیکی فایده ندارد. و از این رو مرتکبان گناه کبیره را مؤمن و اهل بهشت می‌دانند، و این در حالی بود که خوارج، مرتکبان کبیره را کافر و جایگاه آنها را جهنم دانسته، و معتزله، آنها را نه اهل بهشت و نه اهل جهنم، بلکه در جایگاهی میان بهشت و جهنم (منزلة بین المنزلتین) می‌دانستند. ۵ - نتیجهبر این اساس، روشن نیست که چگونه آیه ۱۰۰ شعراءبر رد نظریه مرجئه دلالت دارد؟ زرکشی، خود در این مورد توضیحی نداده است. [۸]
فخر رازی، محمد بن عمر، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ص۷۰.
[۱۰]
ملطی شافعی، محمد بن احمد، التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع، ص۴۳.
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه رد مرجئه». |