تیسفون

از دانشنامه‌ی اسلامی

«تیسْفون»، یکی از مجموع چند شهر نزدیک به یکدیگر در کنار اروندرود است که بعدها در زبان عربی «مدائن» نامیده شد. شهر تیسفون در شرق دجله و ساحل چپ آن واقع بود. این شهر در حدود ۳۵ کیلومتری جنوب بغداد در ناحیه‌ای قرار گرفته بود که رودهای دجله و فرات به یکدیگر نزدیک می‌شدند.

این شهر در دوران اشکانیان به عنوان پایتخت غربی ایران در منطقه میان‌رودان (بین النهرین) بنا نهاده شد و در دوران ساسانی اهمیت خود را به عنوان مرکز قدرت سیاسی و اقتصادی حفظ کرد. پس از حمله اعراب به ایران، شهر تیسفون به تاراج رفت و رفته‌رفته متروکه شد. تیسفون پایتخت زمستانی پادشاهان ایران بوده و بناهای آن یکی از باارزشترین بناهای به جا مانده از ایران باستان است و طاق معروف کسری یا طاق خسرو و یا ایوان مدائن در این شهر قرار دارد.

تیسفون حدود ششصد سال پایتخت ایران بود و اشکانیان از گودرز دوم (حک: ۴۱ـ۵۱ میلادی) تا اردوان پنجم (حک: ۲۵۹ـ۲۲۶ میلادی)، و ساسانیان از اردشیر اول (حک: ۲۲۶ـ۲۴۱ میلادی) تا یزدگرد سوم (حک: ۱۱ـ۳۱/۶۳۲ـ۶۵۱)، در تیسفون حکومت کردند. پس از ظهور اسلام نیز سلمان فارسی (متوفی ۳۶ ق) در عهد خلافت عمر خطاب، حاکم مداین شد و تا هنگام وفات در این منصب بود.

پانویس

  1. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مدخل "تیسفون" از عنایت‌الله رضا.
  2. "آشنایی با شهر تاریخی تیسفون"، همشهری آنلاین.
  3. دانشنامه جهان اسلام، مدخل "تیسفون" از اصغر کریمی.