هاشم تقدیری سبزواری

آیت الله هاشم تقدیری سبزواری (۱۳۰۴-۱۳۷۵ ش)، از مدرسان حوزه علمیه قم و خوانسار، و از شاگردان آیت الله بروجردی و امام خمینی بود. آیت الله تقدیری در راه ترویج و تبلیغ دین، مجاهدتها و سفرهای فراوانی انجام داد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برخی مسئولیت‌های مهم مانند ریاست دادگاه، بازرسی قضایی و امامت جمعه در برخی شهرستانها را عهده‌دار بود.

تحصیل و استادان

هاشم تقدیری فرزند غلامحسین، در پنجم آبان سال ۱۳۰۴ شمسی در سبزوار به دنیا آمد. وی ضمن تحصیل در حوزه سبزوار، زبان عربی تدریس می نمود. اشتیاق او به فراگیری ادبیات عرب باعث شد تا او خود را در همان اوان جوانی به درجه استادی در مدارس علمیه فخریه و... رساند. وی مراتب تحصیلی از مقدمات ادبی و سطح فقه و اصول را نزد علمای معروف سبزوار طی کرد؛ همچنین در آن دیار زیر نظر استاد قاضی و فاضل هاشمی منطق و فلسفه آموخت.

او علاوه بر فعالیت های علمی، با همکاری استاد فخرالدین حجازی و استاد حمید سبزواری، انجمن تبلیغات اسلامی را تأسیس کرد.

هاشم تقدیری پس از اتمام دروس سطح در سال ۱۳۳۲، برای ادامه تحصیل به شهر مقدس قم مهاجرت کرد و در یکی از حجره های مدرسه فیضیه سکنی گزید؛ او در حوزه علمیه قم، در دروس فقه و اصول مرحوم آیت الله حسین بروجردی شرکت کرد و با آغاز دروس امام خمینی قدس سره از شاگردان کوشا و برجسته ایشان بود.

همزمان، از دروس فلسفه علامه طباطبائی فیض وافر می برد. شیفتگی ایشان به رشته های گوناگون، به حدی بود که سال ها به فقه، اصول، فلسفه، کلام و تفسیر اشتغال داشت و محفل دروس خصوصی برپا می کرد.

پس از تبعید امام خمینی قدس سره به خارج از کشور، از محضر مرحوم آیت الله مرتضی حائری بهره ها برد و یک دوره فقه مکاسب را نزد ایشان فراگرفت و از دقت نظر ایشان تجلیل بسیاری می نمود.

تدریس و شاگردان

آیت الله تقدیری در سال ۱۳۶۲ به حوزه علمیه ولی عصر شهر خوانسار هجرت نمود که به دعوت مؤسس آن حوزه، حجة الاسلام ابن الرضا، برای تدریس انجام گرفت. این حرکت ایثارگرانه از ایشان، برای مبلغان و اساتید، الگوی شایسته ای ساخته بود؛ برخی از مراجع با شناخت از مراتب علمی ایشان، اظهار می داشتند: «تدریس در قم آینده درخشان در پی دارد و هجرت به حوزه شهرستان، یک ایثار و مخالفت با هوای نفس است.» ایشان از بدو هجرت به حوزه علمیه خوانسار تا لحظه وفات، به مدت ۱۳ سال، دروس حوزوی را از مقدمات تا سطح و خارج اصول و فقه و حکمت تدریس می نمود.

روحیه شاگردپروری و عنایت به رشد فکری طلاب و تواضع علمی ایشان، به حدی بود که دروس حاشیه ملا عبدالله (منطق) را برای چند طلبه مبتدی تدریس می کرد. گاه تا شش درس در روز از موضوعات مختلف (فقه، اصول، اخلاق و تفسیر) برگزار می نمود. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از: سید کاظم نورمفیدی، محمد محمدی ری شهری، محمدباقر شریعتی سبزواری، غلامرضا فیاضی، عباس مقیسه ای، حمید سبزواری، سید محمد فقیه و... .

آثار و تألیفات

آثار قلمی زیادی از ایشان به جای نمانده است. این آثار عبارتند از:

• تقریرات دروس برخی از بزرگان حوزه علمیه، كه كامل نمی باشد.
• دفاتر یادداشت موضوعی در معارف و اشعار و تاریخ.
• تحریر بیانات وعظ و اشعار مذهبی و تفسیری، كه به وسیله شاگردان انجام شده است.

فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی

تبلیغ

آیت الله تقدیری سفرهای فراوانی در راه ترویج و تبلیغ دین داشت؛ بدان حد که بحق او را می توان «اسوه هجرت» دانست. تبلیغ و گسترش معارف دینی، از اهم دغدغه های ایشان بود. وی پس از هجرت به قم در دوران تحصیل و تدریس به حسب امر آیت الله حسین بروجردی جهت تبلیغ به یکی از روستاهای حومه کاشان (وادقان) اعزام گردید و مدت ۲۵ سال برای تبلیغ دین به همان منطقه مسافرت نمود. تلاش های او باعث شد تا به مرور زمان، بهائیان از آن منطقه کوچ نمایند. سپس به یاری مردم مسلمان آن روستا، حمام مخصوص و غسالخانه برپا گردید.

ایشان همچنین در مدت سکونت در شهرستان خوانسار، شب‌های ماه رمضان را با بیان تفسیر قرآن و معارف همراه با نوای دلنشین دعای ابوحمزه ثمالی تا سحر با طلاب احیا می کرد.

فعالیت سیاسی

آیت الله تقدیری در عرصه های گوناگون سیاسی، قبل و پس از انقلاب، فعال بود. پس از ارائه دیدگاه حکومت اسلامی از سوی امام خمینی (ره) در سال ۱۳۴۲ ش، ایشان نیز به تبلیغ و ترویج اندیشه های امام راحل و موضع گیری صریح در برابر نظام طاغوت پرداخت. به این جهت، چند ماه از سوی مأموران ساواک دستگیر و به زندان قزل قلعه تهران منتقل گردید.

در سال ۵۶ با اوج گیری نهضت، با امضای نامه ها و اعلامیه های افشاگرانه جامعه مدرسین قم بر ضدّ سیاست های نظام طاغوت، به تکلیف شرعی و انقلابی خود عمل می کرد.

مسئولیتها

آیت الله تقدیری پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با پذیرفتن مسئولیت های کلیدی، خدمات بسیاری به نظام اسلامی ارایه دادند؛ از جمله:

• ریاست دادگاه های شهرستان میانه، سمنان و خمین.

• بازرسی قضایی قوه قضائیه.

• امامت جمعه شهرستان سُنقر کلیائی (استان کرمانشاه) به مدت دو سال.

• کرسی استادی و رسالت دینی؛ به دلیل روحیات علمی و تحصیلی از سال ۶۲ جهت تدریس در حوزه علمیه خوانسار دعوت شد و تا لحظه رحلت، در خدمت حوزه علمیه بود.

وفات

مرحوم آیت الله تقدیری سرانجام در ماه رجب ۱۴۱۷، (۲۸ آبان ۱۳۷۵) دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر ایشان پس از تشییع باشکوه و اقامه نماز میت توسط آیت الله شبیری زنجانی، در صحن اتابکی حرم مطهر حضرت معصومه (علیهاالسلام) مدفون گردید.

منابع

• علی تقدیری، ستارگان حرم، جلد ۱۳، صفحه ۱۲۴-۱۴۱.