قیروان

شهر قیروان در کشور تونس قرار دارد. در زمان معاویة بن ابی سفیان به صورت شهر درآمده و مسلمانان در آن سکونت کرده اند. این شهر در اقلیم سوم قرار دارد. طول آن ۳۱ درجه و عرض آن ۳۰ درجه و ۴۰ دقیقه است. گروهی از دانشمندان و محدثان بدان منسوبند. شهر قیروان به ساختن سجاده معروف است.

تاریخ شهر قیروان

این شهر را عقبة بن نافع در سال ۵۱ ه.ق بنا نمود تا مردم عرب در آن سرزمین براى سپاه خود مرکزى استوار داشته باشند.

بلاذرى مى‌گوید: چون خلافت بر معاویة هموار گشت، وى معاویه بن خدیج سکونى را بر مصر ولایت داد و او در سال پنجاه هجرى عقبة بن نافع فهرى را به افریقیه گسیل داشت. به روایتى دیگر، عقبه را خود معاویه بر مغرب ولایت داد. به هر صورت، وى با چهار هزار تن از مسلمانان به غزاى افریقیه رفت و آن را فتح کرد و خطه قیروان افریقیه را ترسیم کرد.

قیروان جنگلى از اشجار و درختان گز بود که به دلیل وجود درندگان و مارها و کژدمهاى کشنده امکان زندگى در آن نبود. عقبة آن خارستان را از وجود درندگان و گزندگان پاک و در آن، مسجد جامعى بنا کرد.

این شهر مقر فرمانروایان اسلامی در غرب آفریقا تا سال ۸۰۰ قمری بود، و پایتخت فاطمی های اول در سال ۹۰۹ بود.

اهمیت فرهنگی تاریخی

اهمیت قیروان در جهان اسلام به دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخی‌اش و عالمان و محدثانی که در این شهر پرورش یافته‌اند، پررنگ است.

در "بحارالانوار" حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده که در آن از "قیروان" به عنوان منبری از منبرهای بهشت نام برده شده است. شهری که نامش را از واژه فارسی "کاروان" گرفته و در اشعار حافظ و مولانا و دیگر شعرای بزرگ ایرانی وارد شده است.

پایه و اساس شکل تمام مسجدهای جامع را که در آفریقای شمالی ساخته شده می توان در مسجد بزرگ قیروان در تونس دید. دانشگاه قیروان مشهور است و بنای آن به قرن نهم می رسد.

همچنین این شهر در دوران فتوحات اسلامی نقش استراتژیك ویژه‌ای داشت. عقبة بن نافع سردار سپاه اسلام، این شهر را به منظور استقرار مسلمانان ساخت تا بتواند اسلام را در آفریقا اشاعه دهد. از این رو این شهر آغازگر تاریخ تمدن اسلام در مغرب عربی است. او زمانی كه وارد این شهر شد اهالی قیروان را جمع كرد و گفت: "خداوند این شهر را سرشار از علما و فقها گرداند و با اسلام عزت یابد. پروردگارا، این شهر را از هتك حرمت و آتش برحذر دار".

پانویس