تفسیر روایی در نزد اهل سنت تفسیری است که آیات را به کمک نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، و از صحابه و تابعین تفسیر نموده. لازم به ذکر است تعداد روایات تفسیری اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طبق تصریح سیوطی نویسنده تفسیر روایی اهل سنت حدود 200 روایت بیشتر نیست.
| نام کتاب
| نام مولف
| قرن
| زبان
| توضیحات
|
| بحرالعلوم
| سمرقندى نصربن محمد بن احمد
| چهارم
| عربى
|
- مفسر ضمن تفسیر آیات به مباحث علوم قرآنی پرداخته است.
- اسناد احادیث را نمی آورد.
- مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد.
- ذيل شماري از آيه‌ها، حكايت‌ها يا سبب نزول‌هايي را ذكر نموده كه بيانگر فضليت اهل بيت است.
|
| جامع البيان فى تفسير القرآن
| ابوجعفر محمد بن جرير طبرى
| چهارم
| عربى
|
- از بزرگترین و گرانقدرترین تفاسیر اهل سنت محسوب می شود.
- از جمله تفاسیر روايى و اجتهادى محسوب می شود.
- مفسر با نقل اقوال صحابه و تابعين، به تفسير آيات پرداخته و پس از بررسى و توجيه اقوال، يا قول مرجح را برمى‌گزيند يا با اقامه دليل در رد اقوال گوناگون، نظر خويش را بيان مى‌دارد.
|
| ترجمه تفسير طبرى
| جمعی از مترجمان
| چهارم
| فارسى كهن
|
- ترجمه قرآن این تفسیر از نخستين ترجمه‌هاى رسمى قرآن است.
|
| تفسير القرآن العظيم(ابن‌ابى‌حاتم)
| ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد
| چهارم
| عربى
|
- معروف به تفسير ابن ابى حاتم.
- در اين تفسير به طور پراكنده تنها آياتى كه درباره آنها رواياتى نقل شده، تفسير شده است.
|
| شواهد التنزيل لقواعد التفضيل
| حسكانى عبيد الله بن احمد
| پنجم
| عربى
|
- در مذهب مولف اختلاف است . برخی او را شیعه و برخی سنی حنفی می دانند.
- 210 آيه را به ترتيب سوره‌هاى قرآن که درباره اهل بيت پيامبر به ويژه امام على (علیه السلام) تاليف شده را بیان نموده است.
- يكى از مصادر بحار الانوار است كه علامه مجلسى بدان توجه داشته است.
|
| الكشف و البيان عن تفسير القرآن
| ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم
| پنجم
| عربى
|
- در نقل روايات، اسانيد آنها را حذف نموده، امّا در ابتداى كتاب، اسانيد خود را از علماى پيشين و همعصر خود كه تفسير را از آنها نقل مى‌كند، ذكر مى‌نمايد.
- گاهی به بحث های نظرى و علمى نیز می پردازد.
|
| زاد المسير فى علم التفسير
| ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على
| ششم
| عربى
|
- خلاصه‌اى از تفسير بزرگ وى بنام «المغنى فى تفسير القرآن» مى باشد.
- تفسیر جامع است و آیات را به صورت دسته دسته بیان نموده به تفسیر آنها می پردازد.
|
| معالم التنزيل فى تفسير القرآن
| بغوى حسين بن مسعود
| ششم
| عربى
|
- خلاصه تفسیر ثعلبی بوده است.
- از سالم ترین تفاسير نقلی اهل سنت محسوب مى‌گردد و از آوردن احاديث موضوع و اسرائيليات غريب و آراى بدعت آميز خود داری نموده ست.
- از آوردن روايات در شأن رفيع اهل بيت (ع) خودداری ننموده است.
|
| تفسير القرآن العظيم(ابن كثير)
| ابن كثير دمشقى اسماعيل بن عمرو
| هشتم
| عربى
|
- مفسر در این کتاب ار روش تفسیر قرآن به قرآن و قرآن به سنت استفاه کرده است.
- بیشتر از سبک محمد بن جریر طبری استفاده نموده است.
- جرح و تعدیل اسناد و نقد و ارزیابی عالمانه احادیث در این تفسیر وجود دارد.
- موضع ابن كثير در تمام روایاتی که بیانگر جایگاه و مقام اهل بیت است، ترديد، تكذيب، تحريف، تبديل و تضعيف اسناد و يا جرح راويان است.
|
| لباب التاويل فى معانى التنزيل
| بغدادى علاء الدين على بن محمد
| هشتم
| عربى
|
- معروف به تفسير خازن.
- در حقيقت مختصرى از تفسير معالم التنزيل بغوى است.
- براى عدم تكرار منابعى كه مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع كرده و در مقدمه خود متذكر آنها شده است.
|
| جواهر الحسان فى تفسير القرآن
| ثعالبى عبدالرحمن بن محمد
| نهم
| عربى
|
- معروف به تفسیر ثعالبی است.
- اين تفسير خلاصه تفسير ابن عطيه المحرر الوجيز است.
|
| الدر المنثور فى تفسير المأثور
| سيوطى جلال الدين
| دهم
| عربى
|
- خلاصه تفسیر ترجمان القرآن اوست که اسناد روایات را از آن حذف نموده است.
- از نظر کثرت روایات و جامعیت اهمیت اهمیت بسزا دارد.
|
| تيسير الكريم الرحمن
| آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر
| چهاردهم
| عربى
|
- معروف به تفسير السعدى.
- روش وى بر مبناى علماى سلف اهل سنت و اصحاب ابن تيميه، ابن قيم و محمد بن عبدالوهاب مى‌باشد.
|
***
