شیخ محسن خنفر نجفی
شیخ محسن خنفر نجفی (۱۲۷۱-۱۱۷۶ ق) در اواخر قرن دوازدهم هجری متولد شد و در سنین جوانی به نجف هجرت نمود و یکی از علما و مراجع بزرگان شیعیان در عراق شد. او از شاگردان مرحوم کاشف الغطاء و موسی بن جعفر و حسن بن جعفر (فرزندان کاشف الغطاء) بود که خود به درجه استادی و اجتهاد رسید. این دانشمند زاهد و فقیه جامع، در زهد، ورع و تقوی زبانزد عموم مردم بود.
مقام علمی
شیخ محسن خنفر تمام کتاب «قانون» ابن سینا را با آن اصطلاحات و الفاظ در حفظ داشت. «وسایل الشیعه» را با تمام مستندات و سندهایش از بَر بود. سید محمد هندی (شاگردش) در این‌باره می‌گوید: «استاد متن حدیث را محافظت کرده و از حفظ داشت و خطای شیخ حر عاملی در وسایل‌الشیعه در تحریف و برگرداندن فاء و واو یا بالعکس را جبران می‌کرد.»
شیخ در فقه و اصول اعجوبه ای بود و در ریاضی و طب و کلام مهارت بسیار داشت. او در تدریس طب یونانی، علوم ریاضی، حکمت، ادب عربی و تاریخ متخصص بود. در علم رجال نیز یگانه روزگار خویش به شمار می رفت و در تاریخ و ادب هم از علمای بارز زمان خویش محسوب می شد. از لحاظ حافظه هیچ کس را در روزگارش مانند وی نمی دانند. سیدمحمد هندی در معرفی خصوصیت استادش می‌گوید: «در زمان درس و بحث، از سایر علوم هر چیزی را که در مطلب دخالت داشت بیان می‌کرد.»
وی عمری طولانی یافت و سالها در عداد مدرّسین بود. شیخ محمد طه نجفی و سید محمد هندی و میرزا حسین خلیلی تهرانی و افاضلی دیگر از مَدرس او به مقام استادی رسیدند.
شیخ محسن نجفی با مرحوم صاحب جواهر معاصر بود و پس از فوت مرحوم صاحب جواهر در برهه ای از زمان از مراجع تقلید شیعیان گردید.
آثار و تألیفات
شیخ محسن در عرصه ی نگارش نیز فعال بود و از دروس ایشان تقریراتی نیز توسط شاگردانش نوشته شده است. از جمله تألیفات وی:
- کتاب مقاصد النجاة (رساله عملیه اش به زبان فارسی)،
- کشف العقائد فی العبادات،
- شرح قسم معاملات از کتاب «قواعد الاحکام» علامه حلی،
- کتابی در ردّ بر اخباریان،
- کتابی در اصول فقه و روش استنباط.
از دیدگاه عالمان
- شیخ محمد حرزالدین مؤلف «معارف الرجال» می‌نویسد: او متخصص در تدریس طب یونانی و علوم ریاضی و حکمت و تاریخ و ادبیات عرب و شعر و ادب بود. شعر را نیکو می‌سرود. وی هم‌چنین از قول آیةالله میرزا حسین خلیلی می‌نویسد: استادمان عالم محقق، فقیه اصولی ماهر، آگاه بر علوم رجال و حدیث و بحاث زمان خویش بود و جایگاه ارجمند علمی‌اش بالاتر از آن است که در نوشتار در آید.
- سید حسن صدر می‌نویسد: عالم علامه و فقیه و محدث بزرگ و رجالی سترگ طویل الباع و پر اطلاع بود بر همه مسایل استحضار فراوان داشت و در زمان او کسی در فقه و حدیث و رجال به پایه وی نمی‌رسید. او در بحث فقه خود، اقوال فقها را از زمان اصحاب ائمه تا زمان خود بازگو می‌کرد. در یک کلام او عالم متبحری بود که در متأخرین نظیرش به جز علامه شیخ اسدالله کاظمینی صاحب «مقابس الانوار» دیده نشد.
- موسوی کاظمی در احسن الودیعه می‌نویسد: وی از بزرگان علمای محققین و اعاظم فقهای مجتهدین کثیرالذکر و دائم‌الفکر و مداوم بر طهارت بود. در علم و تقوا به جایگاه بلندی دست یافت. او دارای کرامات بسیار و مقامات عالی بود که برخی از آن را حاجی نوری در دارالسلام ذکر نموده است.
- محدث قمی به نقل از محدث نوری و محدث کاظمینی شرحی از کرامات و فضائل و مراتب علمی شیخ محسن نجفی را نقل می نمایند و اضافه می کنند: از کرامات مرحوم نجفی این بود که نانی را که طباخ آن زن حائض بود، تا به دهان می برد متوجه می شد و میل نمی کرد و می فرمود طبع من خوردن آن را قبول نمی کند.
وفات
مرحوم شیخ محسن خنفر نجفی سرانجام در تاریخ ۲۹ ربیع‌الاول ۱۲۷۱ قمری (یا ۱۲۷۰ ق) بعداز نماز عشاء در نجف اشرف دار فانی را وداع گفت و در همان سرزمین پاک مدفون گردید.
منابع
- سایت شعائر
- سایت افق حوزه