سوره ذاریات

«سوره ذاریات» پنجاه و یکمین سوره از قرآن کریم است و دارای ۶۰ آیه می باشد.

نزول سوره

«سوره ذاریات» از سوره های مکی است. این سوره در ترتیب مصحف، پنجاه و یکمین سوره و در ترتیب نزول، شصت و هفتمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره احقاف و پس از آن سوره الغاشیه نازل شده است.

محتوای سوره

دعوت پیامبر اسلام همواره لبه تیزش به طرف وثنیت بود، که ایشان را به توحید در ربوبیت می خواند، و می خواست به آنها بفهماند که خداى تعالى تنها ربّ آنان و ربّ تمامى عالم است. و این دعوتش از دو طریق بود، یکى از راه بشارت و نوید، و یکى از راه انذار و تهدید که مخصوصا بر این انذار بیشتر تکیه داشت. و انذارش به دو چیز بود: یکى عذاب دنیا که اقوام و ملل گذشته را به جرم تکذیب منقرض ساخت. و یکى هم عذاب آخرت که عذابى است جاودانه. و در پیشبرد دعوت همین انذار مؤثر و عمده بود، چون اگر حساب و جزاى روز قیامت نباشد، ایمان به وحدانیت خدا و نبوت انبیاء لغو و بى اثر است.

هم چنان که مشرکین به همین منظور، خداى آسمان و زمین را با خدایان دروغین معاوضه کردند، و شدیدا با اصول سه‌گانه توحید و نبوت و معاد مخالفت و انکار می ‌ورزیدند. آرى می‌خواستند با انکار معاد و اصرار در اینکه چنین چیزى نیست و مسخره کردن آن، به هر راهى که ممکن باشد خود را از قید و بند آزاد کنند، چون آنها هم این قدر می فهمیدند که اگر بتوانند اصل سوم یعنى معاد را باطل کنند، آن دو اصل دیگر خود به خود باطل می شود.

و این سوره متعرض مسأله معاد و انکار مشرکین نسبت به آن است و با این مسأله ختم می شود. اما نه از این جهت که خود معاد را اثبات کند، هم چنان که در مواردى از کلام مجیدش، معاد بدان جهت که معاد است مورد نظر قرار نگرفته، بلکه از این جهت متعرض آن شده که روز جزاء است، و کسى که وعده آن را داده خداى تعالى است، و خداى تعالى هم یگانه رب ایشان است، و وعده او صدق است و در آن شکى نیست. و به همین منظور وقتى رشته کلام به احتجاج بر مساله معاد می کشد، بر مساله توحید احتجاج می کند، و آیات بیرونى -از زمینى و آسمانى- و آیات درونى را به رخ می کشد. و عذابهایى که با آن عذابها امت‌هاى گذشته را به دنبال دعوت به توحید عقوبت کرد- وقتى دعوت انبیا را نپذیرفتند، و نبوتشان را تکذیب کردند- ذکر می کند، و این نیست مگر براى همین منظور که با اثبات توحید، روز جزاء را که خداى واحد وعده داده اثبات کند، خدایى که هرگز خلف وعده نمی کند، از سوى دیگر، روز جزاء را اثبات کند که دعوت نبویه از آن خبر داده، (دعوتى که هرگز دروغ و فریب در آن وجود ندارد)، تا در نتیجه راهى براى انکار معاد برایشان باقى نماند، و نتوانند از راه انکار معاد، مسأله توحید و نبوت را هم لغو جلوه دهند، که بیانش گذشت.

فضیلت سوره

أبىّ بن کعب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده: هر کس سوره ذاریات را بخواند، به تعداد هر بادى که در جهان مى‌وزد، ده حسنه به او خواهند داد.

داود بن فرقد از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمودند: هر کس سوره ذاریات را در روز یا شب بخواند، خداوند زندگى او را رو به راه کرده و رزق فراوان به او خواهد داد و با چراغى نورانى قبرش را روشن مى‌کند که تا روز قیامت روشن باشد.

پانویس

منابع

• فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۲۳، ص۲۸۸.
• محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج‌۱۸، ص۵۴۶، قم ۱۳۷۴.
• ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.

پیوست

سوره ذاریات/متن و ترجمه