سریه
تاریخ صدر اسلام |
---|
شخصیتها |
پیامبر اسلام(ص) • ابوطالب • حضرت خدیجه(س) • حضرت علی (ع) • حضرت فاطمه(س) |
جنگها: غزوهها و سریهها |
جنگ بدر • جنگ احد • غزوه بنینضیر • غزوه خندق • غزوه بنیقریظه • صلح حدیبیه • غزوه خیبر • فتح مکه • غزوه تبوک • • |
شهرها و مکانها |
مکه • شعب ابیطالب • مدینه • طائف • مسجد قبا • مسجدالنبی • سقیفه بنیساعده • خیبر • قبرستان بقیع |
حوادث |
بعثت • هجرت به حبشه • لیلة المبیت • هجرت به مدینه • صلح حدیبیه • حجة الوداع • واقعه غدیر • سقیفه • سپاه اسامه |
مفاهیم مرتبط |
اسلام • انصار • مهاجرین • تشیع • حج • قریش • بنیهاشم • بنی امیه • جاهلیت |
سَريَّه یا بعث، به جنگهایی در دوره پیامبر اکرم(ص) گفته میشود که بدون حضور مستقیم پیامبر(ص) و به فرماندهی يكى از صحابه بوده است.
معنای سریه
درباره وجه تسیمه سریه دو احتمال مطرح ساختهاند:
- سریه به سپاهی گفته میشود که شمار افراد آن، نهایت تا چهارصد نفر میرسد و به عبارتی این سپاه، گزیده یک سپاه و چیرگان آن است.
- این گروه یا سپاه بهطور مخفیانه و سرّی اعزام میشود. البته گفتهاند که احتمال دوم صحیح نیست، زیرا سرّ از لحاظ لغوی غیر از سَرِی است.
ترتیب تاریخی سریهها
به گزارش ابناسحاق، بعثها و سریههای رسول خدا سیوهشت بعث یا سریه بوده است. مسعودی از جمعی، سیوپنج بعث و سریه و از محمد بن جریر طبری چهلوهشت سریه و از بعضی شصتوشش سریه و بعث نقل میکند. فضل بن حسن طبرسی در اعلام الوری سیوشش سریه مینویسد.
- سریه حمزه بن عبدالمطلب به ساحل دریا، در ناحیه عیص- سال دوم بعد از غزوه ابواء.
- سریه عبیده بن حارث بن مطّلب به پایینتر از ثنیه المرّه- سال دوم بعد از غزوه اَبواء.
- سریه سعد بن ابیوقاص به خرّار آبگاهی در جحفه- بعد از سریه حمزه، سال دوم.
- سریه عبدالله بن جحش به نخله- در ماه رجب، بعد از بدر اولی.
- سریه عمیر بن عدی - رمضان سال دوم.
- سریه سالم بن عمیر برای کشتن ابیعفک- ماه شوّال سال دوم.
- سریه محمّد بن مسلمه برای کشتن کعب بن اشرف- ربیع الاول سال سوم.
- سریه زید بن حارثه به قرده- جمادیالآخر سال سوم.
- سریه مرثد بن ابیمرثد غنوی: سریه رجیع- صفر سال چهارم.
- سریه منذر بن عمرو: سریه بئر معونه- صفر سال چهارم.
- سریه ابوسلمه بن عبدالاسد به سرزمین قطن- محرّم سال چهارم.
- سریه عبداللّه بن انیس جهنی برای کشتن سفیان بن خالد بن نبیح هذلی لحیانی- محرّم سال چهارم.
- سریه عمرو بن امیه ضمری و سلمه بن اسلم بن حریش به مکه بر سر ابوسفیان- سال چهارم.
- سریه ابوعبیده بن جرّاح به سیف البحر- ذیالحجّه سال پنجم.
- سریه عبداللّه بن عتیک برای کشتن ابورافع سلّام بن ابیالحقیق رمضان سال ششم.
- سریه محمّد بن مسلمه به سمت قرطاء بر سر بنیبکر بن کلاب محرّم سال ششم.
- سریه عمر بن خطاب از غزوه لحیان بر سر قاره- ربیعالاول سال ششم.
- سریه هلال بن حارث مزنی از غزوه لحیان بر سر بنی مالک بن فهر- ربیع الاوّل سال ششم.
- سریه بشر بن سویید جهنی از غزوه لحیان بر سر بنیحارث بن کنانه- ربیع الاوّل سال ششم.
- سریه سعد بن عباده جهنی به غمیم- ربیع الاوّل سال ششم.
- سریه عکاشه بن محصن اسدی تا غمر آبگاهی از بنیاسد- ربیع الاوّل سال ششم.
- سریه محمّد بن مسلمه به ذیالقصّه بر سر بنیثعلبه و بنیعوال- ربیع الثانی
- سریه ابوعبیده بن جرّاح به ذیالقصّه بر سر بنیثعلبه و بنیعوال- ربیع الثانی سال ششم.
- سریه ابوعبیده بن جرّاح به ذیالقصّه در راه عراق.
- سریه زید بن حارثه به جموم: سرزمین بنیسلیم.
- سریه زید بن حارثه به عیص- جمادیالاول سال ششم.
- سریه زید بن حارثه به طرف - جمادیالثانی سال ششم.
- سریه زید بن حارثه به حسمی بر سر جذام- جمادیالثانی سال ششم.
- سریه زید بن حارثه به مدین.
- سریه زید بن حارثه به وادیالقری بر سر امّقرفه- رجب سال ششم.
- سریه علی بن ابیطالب(ع) به فدک بر سر سعد بن بکر- شعبان سال ششم.
- سریه عبدالرحمن بن عوف به دومةالجندل بر سر بنیکلب- شعبان سال ششم.
- سریه ابوعبیده بن جراح به دو کوه اجاَ و سلمی.
- سریه زید بن حارثه به وادیالقری- رمضان سال ششم.
- سریه عبدالله بن رواحه به خیبر.
- سریه عبدالله بن رواحه به خیبر بر سر یسیر بن رزام یهودی- شوّال سال ششم.
- سریه کرز بن جابر فهری به ذی الجدر- شوّال سال ششم.
- سریه عمر بن خطّاب به تربه- شعبان سال هفتم.
- سریه ابوبکر به نجد بر سر بنیکلاب- شعبان سال هفتم.
- سریه بشیر بن سعد به فدک بر سر بنی مرّه- شعبان سال هفتم.
- سریه زبیر بن عوام به فدک بر سر بنی مرّه.
- سریه غالب بن عبداللّه لیثی به میفعه بر سر بنیثعلبه و بنیعوال- رمضان سال هفتم.
- سریه بشیر بن سعد به یمن و جبار در ناحیه خیبر .
- سریه ابنابیالعوجاء بر سر بنیسلیم- ذیالحجه سال هفتم.
- سریه عبداللّه بن ابیحدرد اسلمی به غابه- ذیحجّه سال هفتم.
- سریه محیصه بن مسعود به ناحیه فدک- ذیحجّه سال هفتم.
- سریه عبداللّه بن ابیحدرد به إضم- ذیحجّه سال هفتم.
- سریه غالب بن عبداللّه لیثی به کدید بر سر بنیملوّح صفر سال هشتم.
- سریه غالب بن عبداللّه لیثی به فدک بر سر بنیمرّه- صفر سال هشتم.
- سریه کعب بن عمیر غفاری به ذات اطلاح از سرزمین شام- ربیعالاَوّل سال هشتم.
- سریه شجاع بن وهب اسدی به سی: آبی از ذات عرق- ربیعالاوّل سال هشتم.
- سریه عیینه بن حصن فزاری بر سر بنیالعنبر.
- سریه قطبه بن عامر بن حدیده به تباله بر سر قبیله خشعم بعد از سریه شجاع بن وهب.
- سریه موته- جمادیالاول سال هشتم.
- سریه عمرو بن عاص: سریه ذات السلاسل آبی در آن طرف وادیالقری بر سر بلی و قضاعه- جمادیالثانی سال هشتم.
- سریه ابوعبیده بن جرّاح: سریه خبط بر سر جهینه- رجب سال هشتم.
- سریه ابوقتاده بن ربعی انصاری به خضره از سرزمین نجد، مسکن محارب بر سر غطفان شعبان سال هشتم.
- سریه ابوقتاده به بطن اضم- رمضان سال هشتم .
- سریه خالد بن ولید برای ویران کردن بتخانه عزّی.
- سریه ابوعامر اشعری به اوطاس- بعد از حنین.
- سریه عمرو بن عاص به رهاط برای ویران کردن بتخانه سواع- رمضان سال هشتم.
- سریه سعد بن زید اَشهلی به مثلّل برای ویران کردن بتخانه مناه- رمضان سال هشتم.
- سریه خالد بن سعید بن عاص به عرنه- رمضان سال هشتم.
- سریه هشام بن عاص به یلملم- رمضان سال هشتم.
- سریه طفیل بن عمرو دوسی برای خراب کردن بتخانه ذی- الکفّین بت عمرو بن حممه دوسی- شوّال سال هشتم.
- سریه غالب بن عبد اللّه بر سر بنی مدلج (بعد از فتح مکه).
- سریه عمرو بن امیه بر سر بنیالهذیل بعد از فتح مکه.
- سریه عبداللّه بن سهیل بن عمرو بر سر بنی معیص و محارب بن فهر- بعد از فتح مکه.
- سریه خالد بن ولید بر سر بنی جذیمه.
- سریه ضحّاک بن سفیان کلابی بر سر بنی کلاب- ربیعالاَوّل سال نهم.
- سریهای که ثمامه بن اَثال حنفی را اسیر کرد.
- سریه علقمه بن مجزّز مدلجی به بندر شعیبه- ربیع الآخر سال نهم.
- سریه عکاشه بن محصن اَسدی به جناب: سرزمین عذره و بلی -ربیع الآخر سال نهم.
- سریه علی بن ابیطالب برای خراب کردن بتخانه فلس از بنی طیئ ربیع الآخر سال نهم.
- سریه خالد بن ولید به دومة الجندل بر سر اَکید بن عبد الملک- ربیع الآخر سال نهم.
- سریه خالد بن ولید بر سر بنی حارث بن کعب- ربیع الآخر یا جمادی الاَولی سال دهم.
- سریه اسامه بن زید به ابنی از ناحیه بلقاء- صفر سال دهم.
- سریه خالد بن ولید بر سر بنیعبد المدان در نجران - ربیعالاوّل سال دهم.
- سریه علی بن ابیطالب به یمن- رمضان سال دهم.
- سریه خالد بن ولید به یمن.
- سریه اسامة بن زید به سرزمین بلقاء و اذرعات و مؤته- صفر سال یازدهم.
- سریه بنیعبس.
تعریف بعضی واژهها
مسعودی مینویسد:
- سرایا از سه تا پانصد نفر است که در شب بیرون روند.
- سوارب: دستههائی است که روز بیرون روند.
- مناسر: بیش از پانصد نفر و کمتر از هشتصد نفر.
- جیش: سپاهی است که شمارهاش به هشتصد نفر برسد.
- خشخاش: بیش از هشتصد و کمتر از هزار نفر.
- جیش ازلم: سپاهی است که به هزار نفر برسد.
- جیش جحفل: سپاهی است که به چهار هزار نفر برسد.
- جیش جرّار: سپاهی است که به دوازده هزار نفر برسد.
- هرگاه سرایا و سوارب پس از بیرون رفتن، پراکنده و دسته دسته شدند، کمتر از چهل نفر جرائد و از چهل تا کمتر از سیصد مقانب و از سیصد تا کمتر از پانصد نفر جمرات است. و هرگاه چهل مرد را میفرستادند، آنها را عصبه مینامیدند.
- کتیبه: سپاهی است که فراهم گشته و پراکنده نشود.
- حضیره: از ده نفر به پائین را گویند که به جنگ فرستاده شوند.
- اَرعن: سپاه بزرگ بیمانند. خمیس: سپاه عظیم را گویند.
مطالعه بیشتر
- کتاب تاریخ پیامبر اسلام (ص) اثر محمدابراهیم آیتی
- کتاب سیرت رسول خدا (ص) اثر رسول جعفریان
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابناثیر، النهایه، ۱۳۷۶ق، ج۲، ص۱۵۹.
- ↑ طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۹ق، ص ۶۹- ۷۰.
- ↑ مقریزی، امتاعالاسماع، بیروت، ج۱، ص۱۷۴.
- ↑ مقریزی، امتاعالاسماع، بیروت، ج۱، ص ۱۷۰.
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ص ۲۱۳.
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ص ۲۱۷.
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ربیع الاول (ص۲۱۹، چاپ بیروت) م.سال ششم.
- ↑ احتمالاً تکرار است. م. ربیع الآخر سال ششم
- ↑ ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۸۴..- ربیع الآخر سال ششم.
- ↑ ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۲.
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ص ۲۱۸.
- ↑ ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۹۲؛ یعقوبی، ص ۴۳۸
- ↑ ر. ک: ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۸۴؛ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، ج۱، ص ۳۳۵.- در شوّال سال هفتم
- ↑ ابناسحاق، سیره النبی، ج۴، ص ۲۸۲؛ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، ج۱، ص ۳۴۲-۳۴۳.
- ↑ از ۵۲- ۵۸: ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۹۶؛ یعقوبی، ص ۴۳۸
- ↑ انسان العیون، ج ۳، ص ۲۲۱
- ↑ انسان العیون، ج ۳، ص ۲۲۵
- ↑ در نسخه اصل بر این گونه است ولی صحیح: بنی دیل است. ر. ک: تاریخ یعقوبی ص۴۳۷؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۹ق، ص ۶۹- ۷۰.
- ↑ ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۵
- ↑ ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۹.
- ↑ ابناسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۹
- ↑ آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، ص ۲۸۳
منابع
- آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ ش.
- ابناسحاق، سیرة النبی، چاپ مصطفی الحلبی، ۱۳۵۵ ه. م.
- ابناثیر، مبارک بن محمد، النهایه فی غریب الحدیث و الاَثر، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۳۷۶ ق.
- حسنی، علیاکبر، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، تهران، انتشارات پیام نور.
- طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، تحقیق علی اکبر غفاری، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۹۹ ق.
- مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، بیروت، دار الکتب العلمیه، بیتا.
- مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۵۶ ش.
ردهها: