نقد الرجال (کتاب)
|
| |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | مصطفی بن حسین تفرشی |
| موضوع | رجال |
| زبان | عربی |
| قطع | وزيرى |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه آل‌بیت |
| تاریخ نشر | ۱۴۱۸ق |
| نسخه الکترونیکی | |
نَقدُالرّجال کتابی در علم رجال نوشته مصطفی تَفْرِشی، از عالمان شیعه در قرن دهم و یازدهم قمری. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و آن را کتابی جامع در دانش رجال دانسته‌اند که در آن دیدگاه‌های مختلف با رویکردی انتقادی بررسی شده است.
بهگفته رجال‌شناسان، نقدالرجال از دقت علمی بالایی برخوردار است و از بهترین آثار رجالی است. محمدتقی مجلسی و سید نعمت الله جزایری و برخی دیگر از عالمان شیعه، شرح‌ها و حاشیه‌هایی بر این کتاب نوشته‌اند.
نویسنده
مصطفی بن حسین تفرشی از عالمان علم رجال در قرن‌های دهم و یازدهم قمری است. او شاگرد ملا عبدالله شوشتری بود. تفرشی از او و محقق کَرَکی اجازه روایت داشته است. سیره‌شناسان مهارت تفرشی را در علم رجال ستوده‌اند. ملا عبدالله شوشتری استاد وی هم بر مهارتش در علوم حدیث تأکید کرده است.
محتوا
در کتاب نقدالرجال، نام ۶۶۰۴ نفر از راویان حدیث به‌ترتیب حروف الفبا مطرح شده است. این کتاب در زمینه هر شخصیت، سخنان علمای رجال درباره او و مدح یا ذم و یا مُهمَل‌بودن وی را بیان کرده است.
در بخش پایانی کتاب، با عنوان خاتمه، شش مسئلهٔ رجالی مطرح شده است که عبارت‌اند از:
- القاب امامان شیعه نزد رجالیان
- اسامی چهارده معصوم و القاب و تاریخ ولادت و وفات و مدت عمر آنان
- منظور از «عِدّة» در کتاب الکافی
- راویانی که شیخ طوسی و شیخ صدوق از آنان روایت نقل کرده‌اند.
- اعتبار احادیث اصول حدیثی
- طریق مصنف به روایات محمد بن یعقوب کلینی، شیخ طوسی، شیخ صدوق و مفید.
ویژگی‌ها
بهگفته آقابزرگ تهرانی، کتاب نقدالرجال در سال ۱۰۱۵ق نوشته شده است. از دیدگاه رجالیان، نقدالرجال کتابی دقیق و از بهترین آثار رجالی است. می‌گویند این کتاب دیدگاه‌های مختلف را به‌صورت منظم، جامع و مختصر مطرح کرده و آنها را با رویکردی انتقادی بررسی کرده است.
برخی دیگر از ویژگی‌های کتاب عبارت‌اند از: نقل دقیق دیدگاه‌های علما، نقد مستندات رجالیان در توثیق و تضعیف افراد، ذکر مشایخ (استادان) و شاگردان هر راوی، دقت در اختلاف نُسَخ و کوشش در ثبت صحیح اسامی.
شرح‌ها و حاشیه‌ها
می‌گویند نقدالرجال خیلی زود موردتوجه علمای حدیث قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که در زمان حیات نویسنده‌اش بر آن حاشیه نوشته شد. پس از آن هم، حاشیه‌ها، شرح‌ها و تکمله‌هایی بر آن نوشته شد که این را نشان از رواج این کتاب در دوره‌های مختلف می‌دانند.
آقابزرگ تهرانی، در الذریعه هفت حاشیه برای نقد الرجال نام برده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- حاشیه محمدتقی مجلسی (۱۰۷۰ق)
- حاشیه عنایت‌الله قهپایی (بعد از ۱۰۲۶ق)
- حاشیه سیدنعمت الله جزایری (۱۱۱۲ق)
- حاشیه سیدعبدالله جزایری شوشتری (۱۱۷۳ق).
چاپ
بهگفته آقابزرگ تهرانی نسخه‌ای از نقدالرجال در سال ۱۳۱۸ق در تهران چاپ شده است. مؤسسه آل‌بیت این کتاب را در سال ۱۴۱۸ق برابر با ۱۳۷۷ش، در پنج جلد منتشر کرده است.
پانویس
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۳.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۲۷۴.
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۳.
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۴.
- ↑ مهروش، «تفرشی»، ص۶۷۸.
- ↑ نگاه کنید به تفرشی، نقدالرجال، ۱۴۱۸ق.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به تفرشی، نقدالرجال، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۱۶.
- ↑ نگاه کنید به تفرشی، نقدالرجال، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۱۷تا۴۶۰.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۰۱ و ج۲۴، ص۲۷۵.
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۴.
- ↑ مهروش، «تفرشی»، ص۶۷۸.
- ↑ مهروش، «تفرشی»، ص۶۷۹.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۲۷و۲۲۸.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ص۱۰۱.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- امین، محسن، اعیان‌الشیعه، تحقیق و تعلیق حسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۲۰ق.
- تفرشی، سیدمصطفی بن حسین، نقدالرجال، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- رهایی، یحیی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام، ج۷، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
- مهروش، فرهنگ، «»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۱۵، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.]