میرزا
میرزا به شخصی گفته می‌شود که مادرش از سادات باشد و از جانب پدرش چنین خصوصیتی را دارا نباشد. این افراد نیز از جهت ذریه، منتسب به پیامبر(ص) هستند و تنها در برخی از احکام و آثار فقهی با کسانی که از طرف پدر به پیامبر(ص) منتسب‌اند، فرق می‌کنند.
امام کاظم(ع) در مورد کسی‌که مادرش از بنی‌هاشم و پدرش از قبایل دیگر قریش است، فرمود که می‌تواند از صدقات استفاده نماید و استفاده از خمس را برای وی جایز نمی‌داند؛ حضرت در ادامه به آیه «ادْعُوهُمْ لِآبائِهِم» (یعنی مردم را با پدرانشان می‌خوانند.) استدلال کرد.
لقب میرزا به عنوان یکی از القاب اجتماعی برای گروه‌های مختلف درباری، سیاسی و مذهبی به کار می‌رفته و در برخی از دوره‌ها از اهمیت و ارزش فراوانی برخوردار بوده است. این عنوان در دوره‌ای از زمان به روحانیون متوسط و معمولی گفته می‌شد و به تدریج از اواسط دوره قاجاریه به روحانیون طراز اول و در حد مرجع تقلید اختصاص یافت که در این زمینه می‌توان به میرزا محمدحسن شیرازی از علمای برجسته و صاحب فتوای تحریم تنباکو اشاره کرد.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
- شکوری، ابوالفضل، نقش القاب در رجال‌شناسی، نشریه یاد، شماره۱۶، پاییز ۱۳۶۸ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۶۵ش.
- محمودی، سیدمحسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، قم، علمی و فرهنگی صاحب الزمان(عج)، ۱۳۸۳ش.