غلامرضا رضوانی

غلامرضا رضوانی(۱۳۰۹-۱۳۹۲ش) از شاگردان، یاران نزدیک و مسئول دفتر امام خمینی در نجف و یکی از چهار وصی وی پیش از انقلاب اسلامی بود. او دروس حوزوی خود را در حوزه علمیه قم و نجف آموخت و از انجام فعالیت‌های سیاسی غفلت نورزید.

رضوانی پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۵۸ش، در دوره‌های اول و سوم تا پنجم عضو شورای نگهبان بود. از دیگر مسئولیت‌های وی بعد از انقلاب اسلامی ایران، عضویت در مجلس خبرگان رهبری و ریاست دیوان عدالت اداری است.

غلامرضا رضوانی پس از درگذشت سید احمد خوانساری امامت جماعت مسجد سید عزیزالله بازار تهران را برعهده گرفت. او از مدرسان رسائل‌، مکاسب‌ و خارج فقه بود. تألیفاتی مانند حاشیه بر عروة الوثقی‌، حواشی بر کفایة الاصول و مکاسب از جمله آثار اوست. وی در سال ۱۳۹۲ش در تهران درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

زندگی‌نامه

غلامرضا رضوانی، در سال ۱۳۰۹ش در خمین به‌ دنیا آمد. برای آموختن قرآن به مکتب‌ رفت و با تأسیس اولین مدرسه جدید در خمین، به تحصیل در این مدرسه پرداخت.

رضوانی ۳۰ فروردین ۱۳۹۲ش در ۸۳ سالگی در تهران درگذشت. پیکرش از مسجد سید عزیزالله بازار تهران تشییع و به قم منتقل شد و پس از تشییع در مسجد امام حسن عسکری(ع) در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.

حیات حوزوی

غلامرضا رضوانی در سال ۱۳۲۷ش در ۱۸ سالگی برای تحصیل علوم حوزوی راهی قم شد. پس از طی دوره سطح‌ نزد سلطانی‌ طباطبایی و عبدالجواد اصفهانی‌ به فراگیری دروس خارج فقه و اصول‌ نزد آیت‌الله بروجردی‌، سید محمد محقق داماد و امام‌ خمینی پرداخت.

او در سال‌ ۱۳۳۲ش راهی حوزه علمیه‌ نجف شد و در درس خارج سید محمود حسینی شاهرودی و امام خمینی شرکت کرد.

تدریس و آثار

رضوانی تا سال ۱۳۵۸ش که به ایران بازگشت در نجف به تدریس علوم حوزوی همچون رسائل‌، مکاسب‌، خارج فقه و فلسفه اشتغال داشت‌. جلسات درس او در مدرسه بروجردی‌، مسجد ترک‌ها و مسجد هندی برگزار می‌شد.

تألیفاتی از وی به چاپ رسیده است؛ از جمله حاشیه بر عروة الوثقی‌، حواشی بر کفایة الاصول و مکاسب.

فعالیت‌های سیاسی

پس از مخالفت امام خمینی با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال ۱۳۴۱ش، رضوانی که در نجف‌‌ اقامت داشت، از جمله‌ روحانیانی‌ بود که‌ به‌ حمایت‌ از این حرکت برخاست‌. وی از عراق به تهران رفت و با امام خمینی دیدار کرد و به توصیه او به نجف بازگشت. رضوانی دلیل این تشویق و توصیه را توجه امام خمینی به جدیت در امر تحصیل می‌دانست.

پس از تبعید امام خمینی به ترکیه، رضوانی به‌همراه تعدادی از مجتهدان حوزه علمیه نجف، برای‌ انتقال‌ امام به‌ عراق ‌کوشید. وی با اینکه‌ آن زمان در نجف‌ به‌ تدریس‌ مشغول‌ بود، اما در پی حضور امام خمینی در این شهر، همراه با نصرالله خلخالی، راستی‌ کاشانی، مشکینی و... به حلقه درس امام خمینی پیوست و در این دوران، رابط طلاب‌ با امام خمینی و از چهار نفری بود که امام آنان را در پاییز سال ۱۳۵۶ش به عنوان وصی خود معین کرد و این وصایت تا زمان بازگشت امام خمینی به ایران برقرار بود.

رضوانی در زمان حضور امام خمینی در نجف، مسئولیت دفتر و کارهای مربوط به آن از قبیل شهریه طلاب و هماهنگی دیدارهای سیاسی او را بر عهده داشت. یکی از این دیدارها، اولین مصاحبه امام خمینی با رسانه‌ها بود که علی‌رغم ممانعت سازمان اطلاعات و امنیت عراق در ۴ اردیبهشت ۱۳۵۷ش با خبرنگار روزنامه لوموند در خانه امام خمینی صورت گرفت.

بازگشت به ایران

رضوانی در شمار معاودین بود و در سال ۱۳۵۸ش به ایران بازگشت. با کودتای صدام حسین علیه حسن ‌البکر و سقوط دولت او، حکومت بعث عراق تعدادی از شیعیان و علمای‌ ایرانی مقیم نجف‌ از جمله آیت‌الله رضوانی‌ را از عراق اخراج‌ کرد. وی به همراه سید محمود دعایی، سفیر جمهوری اسلامی ایران، از عراق خارج شد و به ایران بازگشت.

مسئولیت‌ها

رضوانی از نخستین فقیهانی بود که در ۱ اسفند ۱۳۵۸ش با حکم امام خمینی به عضویت شورای نگهبان منصوب شد و پس از سه سال حضور در آن، به قید قرعه و طبق اصل ۹۲ قانون اساسی از شورای نگهبان خارج شد و به ریاست دیوان عدالت اداری منصوب گردید.

رضوانی در دوره‌های اول، دوم و سوم مجلس خبرگان رهبری، نماینده مردم تهران بود.

چند روز بعد از انتصاب محمد یزدی در مرداد سال ۱۳۶۸ش به ریاست قوه قضائیه، رضوانی توسط آیت‌الله خامنه‌ای؛ رهبر جمهوری اسلامی ایران به عضویت شورای نگهبان درآمد و تا آخر عمر در این سمت باقی ماند.

غلامرضا رضوانی پیش از آن در اسفند ۱۳۶۳ش و پس از وفات سید احمد خوانساری، از جانب امام خمینی به عنوان امام جماعت در مسجد سید عزیزالله تهران منصوب گردیده بود.

پانویس

منابع