سهمین
سَهْمَیْن به‌معنای دو سهم، اشاره به سهم امام و سهم سادات در خمس دارد. سهم در لغت به‌معنای نصیب و بَهره است.
فقیهان شیعه معتقدند خمس بر دو سهم کلی سهم امام و سهم سادات تقسیم می‌شود:
- سهم سادات به مجتهد جامع الشرایط یا با اذن او به سید فقیر یا سید یتیم و یا سیدی که در راه مانده، داده می‌شود.
- سهم امام در زمان غیبت امام معصوم به مجتهد جامع‌الشرایط تحویل یا در راهی که او اجازه می‌دهد، مصرف می‌شود.
شیخ طوسی در المبسوط، شهید اول در لمعه دمشقیه و شهید ثانی در شرح لمعه از فقیهان شیعه خمس را بر اساس آیه خمس بر شش قسم تقسیم کرده‌اند و آن را قول مشهور شیعه دانسته‌اند؛ البته این شش سهم نیز به دو سهم برمی‌گردد؛ سه سهم آن یعنی سهم خدا، پیامبر و ذی‌القربی، برای امام است و سه سهم دیگر یعنی سهم یتیمان، فقرا و در راه ماندگان، برای نزدیکان پیامبر(ص) است که از آن به سهم سادات یاد می‌شود.
علت تقسیم دوگانه خمس، روایات دانسته شده است. امام موسی بن جعفر(ع) در روایتی خمس را توضیح داده، سهمی برای حاکم (امام) و سهم دیگر را مخصوص یتیمان، تهی‌دستان و در راه‌ماندگان از نزدیکان پیامبر(ص) قرار داده است.
پانویس
- ↑ محقق حلی، المختصر، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۶۳.
- ↑ بستانی، فرهنگ ابجدی، ۱۳۷۵ش، ص۵۰۳، ذیل واژه سهم.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۱۱، ذیل واژه سهم.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۳۰۳.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل، بخش خمس، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۵۹.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الإمامیة، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۲۶۲.
- ↑ شهید اول، اللمعه الدمشقیه، ۱۴۱۰ق، ص۵۵.
- ↑ شهید ثانی، الروضه البهیه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ شهید ثانی، الروضه البهیه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ مغنیه، فقه الصادق(ع)، ۱۴۲۱ ق، ج۲، ص۲.
- ↑ نجف‌آبادی، الخمس و الانفال، بی‌تا، ص۲۶۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۸۵.
- ↑ حر عاملی، تکملة الوسائل، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۴۶.
منابع
- ابن‌فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
- امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ هشتم.
- بستانی، فواد افرام، فرهنگ ابجدی، تهران، اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، الفصول المهمه فی اصول الائمه -تکمله الوسائل، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا علیه‌السلام، ایران.
- شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، محمدتقی مروارید، بیروت، دار التراث- الدار الإسلامیة، ۱۴۱۰ق.
- شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضه البهیه، شرح سلطان العلماء، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۱۲ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم،العروة الوثقی فیما تعم به البلوی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، المختصر، قم، مؤسسه المطبوعات الدینیه، چاپ ششم، ۱۴۱۸ق.
- مغنیه، محمدجواد، فقه الامام الصادق (ع)، مؤسسه انصاریان، قم، ۱۴۲۱ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، .۱۴۰۴ق.
- نجف‌آبادی، حسینعلی منتظری، الخمس و الانفال، قم، ۱۴۳۱ق.