سال ۱۳۲۰ هجری شمسی

سال ۱۳۲۰ هجری شمسی برابر با ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ق، هم‌زمان با سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ میلادی. این سال سومین سال از جنگ جهانی دوم است.

در این سال، ایران توسط ارتش متفقین اشغال شد و رضا پهلوی از سلطنت برکنار و پسرش محمدرضا به قدرت رسید.

وضعیت کلی

روز نخست سال ۱۳۲۰ هجری شمسی برابر است با ۲۲ صفر سال ۱۳۶۰ق و ۲۱ مارس ۱۹۴۱م و روز پایانی این سال برابر است با ۲ ربیع‌الاول سال ۱۳۶۱ق و ۲۰ مارس ۱۹۴۲م.

این سال،‌ سومین سال جنگ جهانی دوم بود. پادشاه ایران تا ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ش، رضا شاه و پس از آن، محمدرضا پهلوی بود. در عراق، فیصل دوم و در افغانستان، محمد ظاهر شاه حکمرانی می‌کردند. رویدادهای این سال در روزنامه اطلاعات ایران، با عنوان «روزنامه اطلاعات سال ۱۳۲۰» تبدیل به کتاب شده است.

رویدادها

• ۳ شهریور: حمله متفقین به ایران (شوروی از شمال و بریتانیا از جنوب). مقاومت و شهادت سه سرباز ایرانی در برابر ارتش سرخ شوروی در منطقه جلفا.
• ۹ شهریور: نیروهای شوروی و انگلیس که از چندین محور، ایران را به اشغال خود درآوردند، در قزوین به یکدیگر پیوستند.
• ۱۱ شهریور: رد درخواست رضاخان برای مقابله با ارتش متفقین توسط امریکا.
• ۲۵ شهریور: اشغال کامل ایران توسط متفقین و سقوط رضاخان میرپنج توسط انگلیس و تبعید او به جزیره موریس.
• ۲۶ شهریور: آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی با حمایت بریتانیا و حضور در مجلس دوازدهم و اجرای مراسم تحلیف.
• ۱۰ مهر: اعلام موجودیت حزب توده در ایران با موافقت سفارت شوروی در تهران.
• احیای دوباره حوزه علمیه مشهد پس از سقوط رضاشاه پهلوی، توسط سه شخصیت علمی برجسته میرزا احمد کفایی، شیخ مرتضی آشتیانی و میرزا مهدی اصفهانی.
• وقوع سیل عظیم در مکه و زیر آب رفتن صحن مسجدالحرام.
• رهایی محمدتقی بافقی از تبعید پس از سقوط حکومت رضاخان.
• قحطی گسترده در سراسر ایران با چپاول اموال مردم توسط متفقین.
• خوشحالی مردم از سقوط دیکتاتوری رضاخان علی‌رغم تجاوز و جنایات متفقین و شروع نابودی مظاهر رضاخانی و تلاش برای احیای شعائر اسلامی.
• حضور پررنگ مردم در عرصه سیاسی و شروع نهضت‌های مردمی در جهت مبارزه با استبداد و استعمار.
• شکل‌گیری و اوج دو جریان سوسیالیست‌های خداپرست به رهبری محمد نخشب، علی شریعتی و ابراهیم یزدی و دیگری انجمن تبلیغات اسلامی.
• امضای پیمان تحمیلی سه‌جانبه بین انگلستان، شوروی و ایران در مجلس شورای ملی.

تولد و درگذشت

• ۳ فروردین: درگذشت پروین اعتصامی از شعرای زن ایران.
• ۴ فروردین: تولد غلامحسین حقانی از روحانیان شیعه و بنیانگذار مؤسسه در راه حق و از شهدای انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در ۷ تیر سال ۱۳۶۰ هجری شمسی.
• ۷ فروردین: درگذشت سید علی‌اصغر شهرستانی از عالمان نجف
• ۳۰ فروردین. تولد سید محمود دعایی روحانی شیعه و مدیر مؤسسه اطلاعات و نماینده شش دوره مجلس شورای اسلامی.
• ۱۲ تیر: درگذشت ابوعبدالله زنجانی، فقیه، مفسر، قرآن‌شناس و نویسنده در زمینه‌های فلسفی و دینی و اجتماعی. معروف‌ترین اثر وی، تاریخ القرآن نام دارد.
• شهریور: تولد محمد شجاعی زنجانی، روحانی شیعه، استاد اخلاق و نویسنده کتاب‌های اخلاقی و عقیدتی.
• ۸ آذر. تولد علی رواقی قرآن‌پژوه شیعه.
• ۱۴ آذر: درگذشت میرزا محمدطاهر تنکابنی، فقیه، مدرس فلسفه و از رجال سیاسی ایران.
• ۲ دی: تولد اسدالله بیات زنجانی، نماینده چند دوره مجلس شورای اسلامی و عضو سابق مجمع روحانیون مبارز، مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و مجمع نمایندگان ادوار مجلس.
• ۱۲ دی: درگذشت فیاض زنجانی فقیه و استاد دروس حوزوی در زنجان.
• ۱۱ اسفند. تولد میرحسین موسوی خامنه نخست وزیر ایران در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ش.
• تولد سید محمد موسوی خوئینی‌ها روحانی شیعه، نماینده دوره اول مجلس خبرگان رهبری و نماینده چند دوره مجلس شورای اسلامی.
• تولد علی کریمی جهرمی مجتهد، نویسنده و مدرس حوزه علمیه قم.
• تولد محمدحسن فرحبخشیان متخلص به ژولیده نیشابوری شاعر آیینی.
• تولد سید محمود مرعشی نجفی روحانی شیعه، کتاب‌شناس و نسخه‌شناس.
• تولد سید حسن شجاعی کیاسری روحانی، نویسنده و نماینده چهار دوره مجلس شورای اسلامی.
• تولد کیخسرو خروش نقاش و خوشنویس ایرانی و چهره ماندگار خوشنوسی نستعلیق.
• تولد محمدحسن جمشیدی اردشیری روحانی شیعه و نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی
• تولد سید هاشم بطحائی گلپایگانی مدرس حوزه علمیه قم و نماینده مجلس خبرگان رهبری
• تولد محمدحسین اعلمی حائری از فقیهان و عالمان شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری و گردآورنده مجموعه دائرة المعارف الشیعیة العامة.

نگارخانه

• آیةالله میرزا مهدی اصفهانی.

• آیةالله محمدتقی بافقی.

• پروین اعتصامی.

• حجت‌الاسلام غلامحسین حقانی.

• آیةالله محمد شجاعی زنجانی.

• محمدطاهر تنکابنی.

پانویس

منابع