دانشنامه حج و حرمین شریفین (کتاب)
|
روی جلد هشتم دانشنامه | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | جمعی از نویسندگان |
| موضوع | حج |
| سبک | دایرةالمعارف |
| زبان | فارسی |
| به کوشش | پژوهشکده حج و زیارت |
| تعداد جلد | تا کنون هشت جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مشعر |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۲-۱۳۹۸ش |
دانشنامه حج و حرمین شریفین مجموعه‌ای هشت جلدی (تا سال ۱۴۰۰ش) به زبان فارسی که زیرنظر پژوهشکده حج و زیارت در سازمان حج و زیارت، تدوین شده است و چاپ مجلدات بعدی آن ادامه دارد. هدف از تألیف این دانشنامه، ارائه اطلاعات مستند و شناساندن میراث حج در زمینه‌ها و ابعاد مختلف علمی است.
طرح اولیه و انتشار
طرح اولیه دانشنامه حج و حرمین شریفین، در سال ۱۳۸۷ شمسی با اهتمام سید علی قاضی‌عسکر نماینده وقت آیت‌الله خامنه‌ای در امور حج و زیارت، تصویب شد و نویسندگان در رشته‌های مختلف علوم انسانی و دینی، کار تألیف مقالات دانشنامه را بر عهده گرفتند. پنج جلد نخستِ این اثر در تابستان ۱۳۹۲ش تدوین و منتشر گردید و در روز ۲۰ شهریور ۱۳۹۲ش همزمان با هفته حج در حضور آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، رونمایی شد. در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ش نیز طی مراسمی در پژوهشکده حج و زیارت در قم، از هشتمین جلد این دانشنامه رونمایی شد.
هدف نگارش
نخستین هدف از تألیف دانشنامه، ارائه اطلاعات مستند به حج‌پژوهان و حج‌گزاران و شناساندن میراث حج در زمینه‌ها و ابعاد مختلف علمی، بیان شده است. در سایت پژوهشکده حج و زیارت، دیگر اهداف دانشنامه حج و حرمین شریفین این‌گونه تبیین شده است:
- ارائه مرجعی علمی برای حج‌پژوهان و پژوهشگران آثار اسلامی حرمین
- اطلاع‌رسانی آسان و جامع برای روحانیان حج
- تقریب اندیشه‌ها و نگرش‌های مذاهب اسلامی در زمینه حج و حرمین
- افق‌گشایی در تحقیقات حج و حرمین
- گرد‌آوری و گزارشگری مستند از مواریث علمی حج‌گزاران و حج‌پژوهان.
موضوعات
دانشنامه حج و حرمین شریفین، موضوعاتی مانند فقه، تاریخ، اَعلام، کتاب‌شناسی، جغرافیا، ادیان و مطالعات اجتماعی را در بر می‌گیرد.
مناسک و احکام حج و عمره، اصطلاحات فقهی مرتبط، رخدادهای مرتبط با حج و حرمین؛ شخصیت‌های مدفون در حرمین، شخصیت‌ها و مناصب مرتبط با حج و حرمین، سرزمین‌های مرتبط با حج و عمره، همه مکان‌های مسجد الحرام و مسجد النبی، اماکن زیارتی و تاریخی حرمین، کتاب‌های تاریخ و جغرافیای حرمین، سفرنامه‌ها، آیات و مفاهیم قرآنی، مفاهیم و اصطلاحات کلامی مرتبط با حج و زیارت از جمله قلمروهای موضوعی مقالات است.
محتوا بر اساس مجلدات
موضوعات در جلدهای مختلف دانشنامه بر اساس الفبا تنظیم شده و ابتدا و انتهای هر جلد با این مداخل است:
- جلد اول: آبار علی؛ احصار و صد
- جلد دوم: احکام و خصائص الحرمین؛ افادت الانام
- جلد سوم: افاضه؛ بدر بن حسنویه
- جلد چهارم: بدرقه؛ بین الحرمین
- جلد پنجم: پاکستان؛ جزیرة العرب
- جلد ششم: جعرانه؛ حجون
- جلد هفتم: حدائقه سبعه؛ خیزران
- جلد هشتم: دارالاماره مدینه؛ سیل‌های مکه.
ویژگی‌ها
در حوزه حرمین و درباره مکه و مدینه، اثری با عنوان موسوعه مکه و مدینه به زبان عربی وجود داشته، اما دانشنامه‌ای به زبان فارسی که حج و حرمین را پوشش دهد، برای اولین بار در جهان اسلام بوده است. مجموعه دانشنامه حج مشتمل بر ۳۰۰۰ مدخل و موضوع است و در قالب ۲۵۰۰ مقاله تألیف می‌شود.
مستند بودن، اصالت مآخذ، امانت‌داری، پرهیز از ارزش‌داوری غیر علمی، جامعیت علمی، رویکرد تقریبی، پرهیز ازحاشیه‌پردازی، پایبندی به چارچوب و قلمرو موضوعی، پرهیز از نقل قول مستقیم، پایبندی به چینش و نظم منطقی، روان‌نویسی، کوتاه‌نگاری، پرهیز از کاربرد القاب و عناوین، رویکرد علمی مباحث فقهی، عدم تأیید همه گزارش‌های تاریخی و رعایت صبغه حج و حرمین و توازن حجم و استقلال موضوعی هر مقاله از مهم‌ترین امتیازات دانشنامه حج شمرده شده است.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- دانشنامه حج و حرمین شریفین، سایت پژوهشکده حج و زیارت، تاریخ بازدید: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- رونمایی از هشتمین جلد دانشنامه حج و حرمین شریفین، خبرگزاری مهر: تاریخ انتشار: ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ش.