فهرست تفسیرهای شیعه

فهرست تفسیرهای شیعه مجموعه‌ای از کتاب‌های نویسندگان شیعه در تفسیر قرآن است که از قرن اول قمری به بعد منتشر شده‌اند. این کتاب‌ها با گرایش‌ها و رویکردهای مختلف نوشته شده‌ است.

قرن اول و دوم

تمام تفاسیر این دو قرن به زبان عربی است:

• تفسیر امام باقر(ع) که ابوجارود آن‌را نقل کرده است.
• تفسیر ابن عباس: اقوال تفسیری منسوب به عبدالله بن عباس که توسط شاگردانش جمع‌آوری شد.
• تفسیر ابو حمزه ثمالی
• تفسیر مقاتل بن سلیمان
• تفسیر ابان بن تغلب
• تفسیر علی بن مهزیار اهوازی
• تفسیر ابن‌محبوب
• تفسیر سعید بن جبیر

قرن سوم

• تفسیر تستری: کتاب به زبان عربی و تألیف سهل بن عبدالله تستری
• تفسیر الحبری: کتاب به زبان عربی و تألیف حسین بن حکم حبری
• تفسیر امام حسن عسکری(ع): کتاب به زبان عربی و منسوب به امام حسن عسکری(ع)
• تفسیر قمی: کتاب به زبان عربی و تألیف علی بن ابراهیم قمی

قرن چهارم

• تفسیر فرات کوفی: به زبان عربی و تألیف فرات بن ابراهیم کوفی
• تفسیر نعمانی: به زبان عربی و تألیف محمد بن ابراهیم نعمانی
• کتاب التفسیر: به زبان عربی و تألیف محمد بن مسعود عیاشی

قرن پنجم

• التبیان فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف شیخ طوسی
• تلخیص البیان فی مجازات القرآن: به زبان عربی و تألیف سید رضی
• رسائل الشریف المرتضی: به زبان عربی و جمع‌آوری نوشته‌های تفسیری سید مرتضی
• خصائص الوحی المبین: به زبان عربی و تألیف یحیی بن بطریق

قرن ششم

• فقه القرآن فی شرح آیات الأحکام: به زبان عربی و تألیف قطب‌الدین راوندی
• متشابه القرآن و مختلفه: به زبان عربی و تألیف ابن شهر آشوب
• مجمع البیان فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف فضل بن حسن طبرسی
• جوامع الجامع: به زبان عربی و تألیف فضل بن حسن طبرسی
• ‌ تفسیر روض الجنان و روح الجنان: به زبان فارسی و تألیف ابوالفتوح رازی
• المنتخب من تفسیر التبیان: به زبان فارسی و تألیف ابن ادریس

قرن هفتم

• نهج البیان عن کشف معانی القرآن: به زبان عربی و تألیف محمد بن حسن شیبانی
• دقائق التأویل و حقائق التنزیل: به زبان فارسی و تألیف محمود بن محمد حسنی
• سعد السعود: به زبان عربی و تألیف سید ابن طاووس
• عین العبرة فی غبن العترة: به زبان عربی و تألیف سید ابن طاووس

قرن هشتم

• تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم: به زبان فارسی و تألیف سید حیدر آملی
• جلاء الاذهان و جلاء الاحزان (تفسیر گازُر): به زبان فارسی و تألیف ابوالمحاسن جرجانی

قرن نهم

• کنز العرفان فی فقه القرآن: به زبان عربی و تألیف فاضل مقداد
• جواهر التفسیر: به زبان عربی و تألیف ملا حسین واعظ کاشفی سبزواری
• مواهب علیه فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف ملا حسین واعظ کاشفی سبزواری
• اعجاز البیان فی تفسیر ام القرآن: به زبان عربی و تألیف صدرالدین محمد قونوی

قرن دهم

• زبدة البیان فی أحکام القرآن: به زبان عربی و تألیف مقدس اردبیلی
• تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة : به زبان عربی و تألیف شرف‌الدین استرابادی
• سواطع الالهام فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف ابوالفضل فیضی دکنی
• آیات الاحکام: به زبان فارسی و تألیف سید امیر ابوالفتوح حسینی جرجانی
• زبدة التفاسیر: به زبان عربی و تألیف ملا فتح‌الله کاشانی
• منهج الصادقین فی الزام المخالفین: به زبان عربی و تألیف ملا فتح‌الله کاشانی

قرن یازدهم

• آیات الاحکام: به زبان عربی و تألیف محمد بن علی بن ابراهیم استرآبادی
• تفسیر الصافی: به زبان عربی و تألیف ملا محسن فیض کاشانی
• تفسیر الاصفی:به زبان عربی و تألیف ملامحسن فیض کاشانی
• البرهان فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف سید هاشم بحرانی
• تفسیر القرآن الکریم: به زبان عربی و تألیف ملا صدرا
• نور الثقلین: به زبان عربی و تألیف عروسی حویزی
• مسالک الافهام الی آیات الاحکام: به زبان عربی و تألیف جواد بن سعید کاظمی
• تفسیر شریف لاهیجی: به زبان فارسی و تألیف شریف لاهیجی
• تفسیر المعین: به زبان عربی و تألیف محمد بن مرتضی کاشانی

قرن دوازدهم

• کنز الدقائق و بحر الغرائب: به زبان عربی و تألیف محمد بن محمدرضا قمی مشهدی
• الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز: به زبان عربی و تألیف علی بن حسین عاملی

قرن سیزدهم

• تفسیر الصراط المستقیم: به زبان عربی و تألیف سید حسین بروجردی
• الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین: به زبان عربی و تألیف سید عبدالله شبر
• تفسیر القرآن الکریم: به زبان عربی و تألیف سید عبدالله شبر
• تفسیر ست سور: به زبان عربی و تألیف ملا حبیب شریف کاشانی
• بوارق القهر فی تفسیر سورة الدهر: به زبان عربی و تألیف ملا حبیب شریف کاشانی
• فتح القدیر: به زبان عربی و تألیف محمد بن علی شوکانی

قرن چهاردهم

• ‌آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف محمد جواد بلاغی
• التفسیر الکاشف: به زبان عربی و تألیف محمدجواد مغنیه
• تفسیر مبین: به زبان عربی و تألیف محمدجواد مغنیه
• بیان السعادة فی مقامات العبادة: به زبان عربی و تألیف سلطان محمد گنابادی
• تقریب القرآن الی الاذهان: به زبان عربی و تألیف سید محمد حسینی شیرازی
• تبیین القرآن: به زبان عربی و تألیف سید محمد حسینی شیرازی
• تفسیر القرآن الکریم: به زبان عربی و تألیف سید مصطفی خمینی
• انوار درخشان در تفسیر قرآن: به زبان فارسی و تألیف سید محمد حسینی همدانی
• تفسیر اثنا عشری: به زبان فارسی و تألیف حسین بن احمد حسینی شاه‌عبدالعظیمی
• تفسیر خسروی: به زبان فارسی و تألیف علی رضا میرزا خسروانی
• تفسیر صفی: به زبان و تألیف صفی‌علیشاه
• تفسیر عاملی: به زبان فارسی و تألیف ابراهیم عاملی
• تفسیر آسان: به زبان فارسی و تألیف محمد جواد نجفی خمینی
• تفسیر نوین: به زبان فارسی و تألیف محمدتقی شریعتی
• پرتوی از قرآن: به زبان فارسی و تألیف سید محمود طالقانی
• نفحات الرحمن به زبان عربی و فارسی و تألیف محمد بن عبدالرحیم نهاوندی
• حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر: به زبان فارسی و تألیف عبدالحجت بلاغی
• مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر: به زبان عربی و تألیف میر سید علی حائری تهرانی
• تفسیر ام الکتاب: به زبان فارسی و تألیف سید حسن میرجهانی
• الجدید فی تفسیر القرآن المجید: به زبان عربی و تألیف محمد سبزواری نجفی
• ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن به زبان عربی و تألیف محمد سبزواری نجفی
• الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز: به زبان عربی و تألیف علی محمد علی دخیل
• مجموع الرسائل(المحکم و المتشابه): به زبان عربی و تألیف سید عبدالحسین لاری

قرن پانزدهم

• بدایع الکلام: به زبان عربی و تألیف محمد باقر ملکی میانجی
• البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن: به زبان عربی و تألیف محمد صادقی تهرانی
• الفرقان فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف محمد صادقی تهرانی
• البیان فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف سید ابوالقاسم خویی
• من وحی القرآن: به زبان عربی و تألیف سید محمدحسین فضل‌الله
• التفسیر لکتاب الله المنیر: به زبان عربی و تألیف محمد کرمی حویزی
• من هدی القرآن: به زبان عربی و تألیف سید محمدتقی مدرسی
• المیزان فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف علامه طباطبایی
• مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن: به زبان عربی و تألیف سید عبدالاعلی سبزواری
• تفسیر تسنیم: به زبان فارسی و تألیف عبدالله جوادی آملی
• اطیب البیان فی تفسیر القرآن: به زبان فارسی و تألیف سید عبدالحسین طیب
• انوار العرفان فی تفسیر القرآن: به زبان فارسی و تألیف ابوالفضل داورپناه
• تفسیر احسن الحدیث: به زبان فارسی و تألیف سید علی‌اکبر قرشی
• تفسیر جامع: به زبان فارسی و تألیف سید محمدابراهیم بروجردی
• تفسیر روشن: به زبان فارسی و تألیف حسن مصطفوی
• تفسیر راهنما: به زبان فارسی و تألیف اکبر هاشمی رفسنجانی
• تفسیر نمونه: به زبان فارسی و تألیف ناصر مکارم شیرازی
• تفسیر نور: به زبان فارسی و تألیف محسن قرائتی
• تفسیر کوثر: به زبان فارسی و تألیف یعقوب جعفری
• تفسیر علیین: به زبان فارسی و تألیف عباس سید کریمی حسینی
• نمونه بینات در‌ شان نزول آیات: به زبان فارسی و تألیف محمدباقر محقق
• مخزن العرفان در تفسیر قرآن: به زبان فارسی و تألیف سیده نصرت امین
• روان جاوید در تفسیر قرآن مجید: به زبان فارسی و تألیف میرزا محمد ثقفی تهرانی
• پیام قرآن: به زبان فارسی و تألیف ناصر مکارم شیرازی
• البصائر: به زبان فارسی و تألیف رستگار جویباری
• التفسیر المعین للواعظین و المتعظین: به زبان عربی و تألیف محمد هویدی بغدادی
• الموسوعة القرآنیه: به زبان عربی و تألیف جعفر شرف‌الدین
• قاموس قرآن: به زبان فارسی و تألیف سید علی اکبر قرشی
• تفسیر حکیم: به زبان فارسی و تألیف حسین انصاریان

منابع

• ایازی، محمدعلی، سیر تطور تفاسیر شیعه، رشت، مبین، ۱۳۸۱ش.
• شهیدی صالحی، عبدالحسین، تفسیر و تفاسیر شیعه، قزوین، امروز، ۱۳۸۱ش.
• علوی‌مهر، حسین، آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۴ش.