مناره

مناره. [ م َ رَ / رِ ] (از ع، اِ) منار و جوتره؛ و فنار. (ناظم الاطباء). نشان که در راه از سنگ و خشت برپا کنند و در اصل لغت به معنی چراغ پایه باشد ظاهراً وجه تسمیه آن باشد که سابق برای راه یافتن مسافران چراغی بر مناره می‌افروختند، زیرا که در بلاد عرب به شبها می‌روند.

مناره‌ها سه کاربرد اصلی دارند:

• میل راهنما: برای راهنمایی کاروان‌ها در مسیر جاده‌ها و نشان دادن مکانهای اصلی بافت شهری.
• اذان‌گویی و خبررسانی: مکانی برای گفتن اذان.
• مناره نماد پیروزی:در بعضی از پیروزی های مسلمانان مناره می ساختند.

مناره‌ها از چهار جزء اصلی تشکیل شده‌اند:

• پایه یا سکو: مربعی شکل یا چندپهلو بوده که بدنه یا ساقه مناره در وسط آن قرار می‌گیرد. پایهٔ مناره رهروان اصفهان و مناره خسروگرد سبزوار مربعی شکل بوده و پایهٔ مناره گار، مناره سین و مناره زیار هشت ضلعی. برخی از مناره‌ها هم بدون سکو هستند مانند: مناره برسیان، مناره علی و مناره ساربان.
• ساقه: در ایران در مناره‌های پیش از اسلام اغلب مربعی شکل و در دوران اسلامی به شکل استوانه یا مخروطی ساخته می‌شده.
• سرپوش: مربع و هشت گوش که مهم‌ترین بخش مناره‌است.
• رأس: سایبان که به اشکال مختلف ساخته می‌شود.

نخستین مناره در حدود سال ۴۵ هجری به درخواست والی عراق، زیاد بن ابیهی، در مسجد جامع بصره برپا شد. بلافاصله پس از آن، به دستور حاکم مصر، چهار مناره به مسجد عمرو در فسطاط ملحق گردید و این در حالی است که در مصر، مناره های دیگری به مساجد اضافه می شدند.

امیر صادقی نژاد پژوهشگر تاریخ معماری در مقاله ای با عنوان؛ بازشناسی جایگاه مناره در معماری مساجد از نگاه فقه شیعه به بررسی ضرورت مناره در معماری مساجد از دیدگاه فقه شیعه دوازده امامی پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نمایانگر وجوه اشتراک و افتراق در نگرش قرآن و اجماع به ضرورت ایجاب مناره در مساجد است

• قطب منار
• منار جام
• منار ساربان

دولت سوئیس پس از یک همه پرسی ساخت مناره برای مساجد را ممنوع کرد. اولریش اشلوئر از رهبران مخالف ساخت مناره‌ها در مصاحبه‌ای مناره‌ها را سمبل ادعای برتری اسلام بر مسیحیت دانست. این اقدام با اعتراض گسترده نهادهای اروپا و واتیکان روبرو شد.

• 

  یکی از مناره‌های مسجد شاه‌چراغ

• مناره شاه عبدالعظیم

• لغت‌نامه دهخدا [۲]
• ویکی‌پدیای عربی
• فرهنگ ناظم الاطباء
• ذهن من

• مناره‌ها در سایت حرم مطهر رضوی