بهرام

بهرام یا وَرَثْرَغْنه ایزد جنگ و جنگاوری است و همکار میترا ایزد پیمان و خورشید و ایزد نور و باروری می‌باشد. در زمان هخامنشیان و پس از آن در زمان اسکندر ایزدان و ایزد بانوان بسیاری وجود داشتند که عبارتند از مهر، آناهیتا، بهرام و تیشتر. بهرام فرشته انتقام‌جوی ایزد مهر می‌باشد. آنها در حالی که سوار بر گردونه‌ای هستند که چهار اسب سفید که سم‌های پیشین طلایی و سم‌های پسین نقره‌ای دارند، به سوی زمین می‌تازند آنها می‌خواهند تا پیروان ناراستی را سخت مجازات کنند و به پرهیزگاران پاداش دهند به این صورت که کسانی که پیمان‌هایشان را پاس می‌دارند با ثروت و سلامتی و فرزندان نجیب پاداش می‌دهند و کسانی که به پیمان‌هایشان پایبند نیستند با بیماری، مرگ، فقر، بدبختی و از دست دادن فرزند مجازات می‌کنند. ایزدانی که در سنگ‌نوشتهٔ آنتیوخوس آمده‌اند، دارای دو نام هستند و تحت این دو نام از حرمت برخوردار بودند که عبارتند از زئوس-اهورامزد، مهر-آپولو، بهرام-هرکول. کشور ارمنستان دین ایرانی داشت و علاوه بر اهورامزدا و آناهیتا ایزد دیگری مورد پسند مردم بود و آن بهرام ایزد پاسدار ایرانشهر و خدای فیروزگری و ایزد ملی آریاها بوده‌است و بین ایزدان اوستایی بهرام از صدرنشینان است و به عنوان سالار لشکرها و سپاهیان خود را در گونه‌های مختلف به ستایشگرانش نشان می‌دهد او مطابق بهرام یشت در ده پیکر مختلف یعنی باد، گاو، اسب، شتر و غیره به زردشت ظاهر می‌شود یا در جنگی سخت مانند گرازی نر ایزد مهر را همراهی می‌کند. نام این ایزد در سنگ‌نوشتهٔ آنتیوخوس و در سکه‌های شاهان هند و سکایی آمده‌است. بهرام در ارمنستان یک خدای ملی محسوب می‌شد و یکی از باستانی‌ترین شعرهای ارمنستان قطعه ای از یک سرود است که مضمون آن زادن معجزه آسای بهرام از ژرفای آب‌ها است. پیروزی بهرام بر دیوان و اژدها باعث به وجود آمدن مجموعه‌ای از افسانه‌ها از او شده بود. نام بهرام صورت‌های گوناگونی دارد. صورت ارمنی آن ورهران است.