اتریش
اُتریش (به آلمانی: Österreich) (به فرانسوی: Autriche) با نام رسمی جمهوری اتریش (به آلمانی: Republik Österreich) کشوری محصور در خشکی واقع در رشته کوه‌های آلپ شرقی است. این کشور از ۹ ایالت فدرال تشکیل شده‌است که یکی از آنها وین، پایتخت و بزرگترین شهر اتریش است. اتریش از شمال غربی با آلمان، از شمال با جمهوری چک، از شمال شرقی با اسلواکی، از شرق با مجارستان، از جنوب با اسلوونی و ایتالیا و از غرب با سوئیس و لیختن اشتاین همسایه است. اتریش ۸۳۸۷۹ کیلومتر مربع مساحت و نزدیک به ۹ میلیون نفر جمعیت دارد. در حالی که آلمانی اتریشی زبان رسمی این کشور است، بسیاری از اتریشی‌ها به‌طور غیررسمی به گویش‌های مختلف باواریایی صحبت می‌کنند. اتریش در ابتدا در حدود سال ۹۷۶ به عنوان یک پادشاهی ظهور کرد و به دوک نشین تبدیل شد. در قرن شانزدهم، اتریش به عنوان قلب پادشاهی هابسبورگ و شاخه کوچک خاندان هابسبورگ - یکی از تأثیرگذارترین سلسله‌های سلطنتی در تاریخ - شروع به کار کرد که یکی از اجزای اصلی و مرکز اداری امپراتوری مقدس روم بود. در اوایل قرن نوزدهم، اتریش امپراتوری خود را تأسیس کرد، که به قدرتی بزرگ و نیروی پیشرو کنفدراسیون آلمان تبدیل شد، اما پس از شکست در جنگ اتریش و پروس در سال ۱۸۶۶، مسیر خود را مستقل از سایر ایالات آلمان دنبال کرد. در سال ۱۸۶۷، در مصالحه با پادشاهی مجارستان، سلطنت دوگانه اتریش-مجارستان تأسیس شد. اتریش در جنگ جهانی اول در زمان امپراتور فرانتس جوزف به دنبال ترور آرشیدوک فردیناند، جانشین احتمالی تاج و تخت اتریش-مجارستان درگیر شد. پس از شکست و انحلال سلطنت، جمهوری آلمان-اتریش به قصد اتحاد با آلمان اعلام شد، اما نیروهای متفقین از دولت جدید حمایت نکردند و این کشور به رسمیت شناخته نشد. در سال ۱۹۱۹ اولین جمهوری اتریش جانشین قانونی اتریش شد. در سال ۱۹۳۸، آدولف هیتلر اتریشی الاصل، که صدراعظم رایش آلمان شد، به الحاق اتریش توسط آنشلوس دست یافت. پس از شکست آلمان نازی در سال ۱۹۴۵ و یک دوره طولانی اشغال متفقین، اتریش به عنوان یک کشور دموکراتیک مستقل و خودمختار به نام جمهوری دوم دوباره تأسیس شد. اتریش یک دموکراسی نماینده پارلمانی است که رئیس‌جمهور فدرال مستقیماً به عنوان رئیس دولت و صدراعظم به عنوان رئیس دولت فدرال انتخاب می‌شود. مناطق شهری عمده اتریش عبارتند از وین، گراتس، لینز، زالتسبورگ و اینسبروک. اتریش همواره از نظر تولید ناخالص داخلی در بین ۲۰ کشور ثروتمند جهان قرار دارد. این کشور به استاندارد زندگی بالایی دست یافته‌است و در سال ۲۰۱۸ از نظر شاخص توسعه انسانی در رتبه بیستم جهان قرار گرفت. وین به‌طور مداوم از نظر شاخص‌های کیفیت زندگی در رتبه‌های برتر بین‌المللی قرار دارد. جمهوری دوم در سال ۱۹۵۵ بی‌طرفی همیشگی خود را در امور سیاسی خارجی اعلام کرد. اتریش از سال ۱۹۵۵ به عضویت سازمان ملل متحد درآمد و در سال ۱۹۹۵ به اتحادیه اروپا پیوست. این کشور میزبان سازمان امنیت و همکاری اروپا و اوپک است و یکی از اعضای مؤسس OECD و اینترپل است. اتریش همچنین موافقتنامه شینگن را در سال ۱۹۹۵ امضا کرد و واحد پول یورو را در سال ۱۹۹۹ پذیرفت.
جمهوری اتریش Republik Österreich اتریش | |
|---|---|
شعار: شعار ندارد | |
| پایتخت و بزرگترین شهر | وین ۴۸°۱۲′ شمالی ۱۶°۲۱′ شرقی / ۴۸٫۲۰۰°شمالی ۱۶٫۳۵۰°شرقی |
| زبان(های) رسمی | آلمانی (زبان رسمی) اسلوونیایی (منطقه‌ای) کرواتی (منطقه‌ای) مجاری (منطقه‌ای) |
| حکومت | جمهوری پارلمانی فدرال |
| • الکساندر فن در بلن • کارال نهامر (حزب خلق اتریش) • ولفگانگ سوبوتکا | |
| بنیان‌گذاری | ۲۷ ژوئیه ۱۹۵۵ (دوک نشین: ۱۱۵۶، امپراتوری اتریش: ۱۸۰۴، جمهوری اول اتریش: ۱۹۳۸–۱۹۱۸، جمهوری دوم پس از ۱۹۴۵) |
| مساحت | |
• کل | ۸۳٬۸۷۹ کیلومتر مربع (۳۲٬۳۸۶ مایل مربع) (۱۱۳) |
• آبها (٪) | ۱٫۷ |
| جمعیت | |
• سرشماری | ۸٬۸۷۷٬۶۳۷ (۲۰۱۹) (۹۷) |
• تراکم | ۱۰۶ بر کیلومتر مربع (۲۷۴٫۵ بر مایل مربع) (۱۰۶) |
| تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۱۸ |
• کل | ۴۷۷٬۶۷۲ میلیارد دلار (۲۹) |
• سرانه | ۵۳٬۷۶۴ دلار (۱۴) |
| شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۷) | ۰٫۹۰۸ ۲۰(خیلی بالا) |
| واحد پول | یورو (€) (EUR) |
| منطقه زمانی | CET |
• تابستان (ساعت تابستانی) | CEST |
| پیش‌شماره تلفنی | ۴۳+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | AT |
| دامنه سطح‌بالا | .at |
تا پیش از سال ۲۰۰۲: شیلینگ دامنه .eu نیز با کشورهای دیگر عضو اتحادیه اروپا به صورت مشترک استفاده می‌شود. | |
نام
اتریش تلفظ فرانسوی (به فرانسوی: Autriche) نام این کشور است. نام آلمان آن یعنی اۊستِررایش برگرفته از دو واژه اۊستر (شرق) و رایش (قلمرو و پادشاهی) است که در مجموع این نام به معنی پادشاهی شرقی است.
پیشتر در سرزمین‌های اسلامی، از جمله ایران، نام این کشور را نَمْسا (و در ایران گاه نَمْسه) می‌گفتند. در اسناد دوره قاجار و پیش از آن، واژهٔ نَمسا یا نَمسه به کشور اتریش اشاره دارد؛ حتی زبان آلمانی را نیز زبان نَمْسَوی یا نَمْساوی می‌خواندند، چراکه در آن دوره که هنوز کشور امپراتوری آلمان یکپارچه به وجود نیامده بود، امپراتوری‌های نمسا و پروس (و به‌ویژه نمسا) پرقدرت‌ترین و نام‌آورترین کشورهای آلمانی‌زبان، و در نتیجه، نماد این مردمان بودند. اصل واژهٔ نمسا روسی (و یا شاید به بیان دقیقتر اسلاوی) است و به معنای گنگ. روس‌ها خارجی‌ها را با این نام می‌خواندند و به تدریج صرفاً در مورد مردم آلمانی‌زبان و بالاخره در اشاره به مردم مهم‌ترین کشور آلمانی‌زبان آن دوران —اتریش — به‌کار رفت. اکنون هم در زبان‌های اسلاوی (برای نمونه: به روسی неме́цкий، بلغاری немски، چکی němčina، لهستانی niemiecki، اسلواکی nemčina، اسلونیایی nemščina، اوکراینی німецька) و حتی زبان‌های غیر اسلاوی اروپای شرقی (مانند مجاری német، رومانیایی nemţeşte)، این واژه یا شبیه آن به‌کار می‌رود. واژهٔ نمسا در زبان‌های عربی و ترکی و فارسی هم برگرفته از نام روسی آن است. هنوز هم در زبان عربی به‌جای اتریش یا همانندهای آن، از واژهٔ نَمسا استفاده می‌شود.
تاریخ
پیش از سده‌های میانه، رومیان، اتریش کنونی را نوریکوم می‌نامیدند. نام اتریش از دوره شارلمانی باقی‌ماند. اتریش تا سالیان درازی هویت سیاسی مستقلی نداشت و در سده‌های میانه بخشی از امپراتوری مقدس روم به‌شمار می‌آمد.
در پایان سده سیزدهم میلادی رودلف هابسبورگ بر اتریش کنونی چیره شد و دودمان هابسبورگ از آن پس تا سده بیستم میلادی بر آن فرمان راندند. پس از فروپاشی امپراتوری مقدس روم در سال ۱۸۰۶، امپراتوری اتریش تشکیل شد. در ۱۸۶۷ امپراتوری دوگانه اتریش-مجارستان شکل گرفت که بعد از شکست دولت‌های محور در جنگ اول جهانی به چند بخش تقسیم شد.
پس از فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان، جمهوری نخست اتریش در ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ شکل گرفت اما دوام چندانی نیاورد و سال ۱۹۳۳ انگلبرت دلفوس حکومتی با گرایش‌های فاشیستی برپا کرد و دولت فدرال اتریش را تشکیل داد. سال ۱۹۳۸ الحاق اتریش به آلمان به وقوع پیوست. پس از پایان جنگ دوم جهانی اتریش به اشغال متفقین درآمد و از سال ۱۹۵۵ جمهوری فعلی شکل گرفت.
سیاست
اتریش بعد از اتمام جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ تاکنون یک جمهوری فدرال است. رئیس‌جمهور این کشور توسط مردم انتخاب می‌شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۹م)، اتریش جزو نخستین کشورهایی بود که دولت موقت ایران را به رسمیت شناخت. در این زمان روابط ایران و اتریش به علّت روشن نبودن برخی از مسائل دیپلماتیک و وجود جوّ انقلابی، در حد معمول ادامه داشت. سفیر اتریش در تهران به عنوان سفیر اتریش در قاهره تعیین گردید. وی که کریستوف کورنارو (Christoph Cornaro) نام داشت و در دوران انقلاب در تهران بود در گزارشی به وزارت امور خارجه می‌نویسد که مسائل انقلاب تمامی فعالیّت‌های بازرگانی، اقتصادی و سیاسی را تحت‌الشعاع قرار داده‌است.
این کشور در تاریخ ۱۴ دسامبر ۱۹۵۵ به عضویت سازمان ملل پذیرفته شد.
جمعیت
جمعیت این کشور در سال ۲۰۲۰ میلادی ۸٬۹۰۲٬۶۰۰ میلیون نفر گزارش شد.
جغرافیا
کشور اتریش با مساحت۸۳٬۸۷۸ کیلومتر مربع تقریباً هم‌اندازه امارات است و از ۹ ایالت تشکیل یافته‌است. حدود ۶۰٪ این کشور را رشته کوه‌های آلپ شرقی شامل می‌شوند.
شهرهای مهم
- وین: ۱٬۸۱۲٬۶۰۵ نفر
- گراتس: ۲۶۹٬۹۹۷ نفر
- لینتس: ۱۹۳٬۸۱۴
- زالتسبورگ: ۱۴۶٬۶۳۱
- اینسبروک: ۱۲۴٬۵۷۹ نفر
- کلاگن‌فورت: ۹۶٬۶۴۰
- فیلاخ: ۶۰٬۰۰۴
- ولس: ۵۹٬۳۳۹
- آیزن‌اشتات ۱۴٬۳۳۹
تقسیمات کشوری
اتریش، که یک جمهوری فدرال است، ۹ ایالت را در بر می‌گیرد:
| استان | مرکز | مساحت
(کیلومتر مربع) | جمعیت
(۲۰۱۷) |
|---|---|---|---|
| بورگن‌لاند | ایزنشتات | ۳/۹۶۵ | ۲۹۱/۹۴۲ |
| کرنتن | کلاگن فورت | ۹/۵۳۶ | ۵۶۱/۰۷۷ |
| اتریش سفلا | سانت پولن | ۱۹/۱۷۸ | ۱/۶۶۵/۷۵۳ |
| اتریش علیا | لینز | ۱۱/۹۸۲ | ۱/۴۶۵/۰۴۵ |
| سالزبورگ | سالزبورگ | ۷/۱۵۴ | ۵۴۹/۲۶۳ |
| اشتایرمارک | گراز | ۱۶/۴۰۱ | ۱/۲۳۷/۲۹۸ |
| تیرول | اینزبروک | ۱۲/۶۴۸ | ۷۴۶/۱۵۳ |
| فورآرلبرگ | برگنز | ۲/۰۶۱ | ۳۸۸/۷۵۲ |
| وین | ۴۱۵ | ۱/۸۶۷/۵۸۲ | |
اقتصاد
اتریش در سال ۲۰۱۵ در رتبه چهاردهم کشورهای ثروتمند جهان بر پایه سرانه تولید ناخالص داخلی، قرار داشت. تا دهه ۱۹۸۰ بسیاری از صنایع بزرگ اتریش ملی شدند. با این حال، در سال‌های اخیر، خصوصی‌سازی باعث کوچک شدن حجم بخش دولتی اتریش در مقایسه با دیگر اقتصادهای اروپایی شده‌است.
جنبش کارگری در اتریش از قدرت زیادی برخوردار بوده و تأثیر زیادی بر حزب‌های کارگری می‌گذارند. گردشگری بین‌المللی مهم‌ترین بخش اقتصاد ملی اتریش است.
به‌طور سنتی کشور آلمان مهم‌ترین شریک تجاری اتریش بوده‌است که این موضوع باعث شده‌است که نسبت به تغییرات سریع در اقتصاد آلمان آسیب‌پذیر شود.
مردم
دین
مذهب در اتریش (۲۰۱۶–۲۰۱۵)
مطابق با آمارهای منتشر شده در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ میلادی، ۵۹٫۹ درصد از جمعیت اتریش کاتولیک و ۳٫۵ درصد از آنها اونجلیست هستند. این آمار نشان‌دهنده کاهش حدوداً ۱۳ درصدی جمعیت کاتولیک‌ها و کاهش تقریباً یک درصدی جمعیت اونجلیست‌ها در مقایسه با آمار سال ۲۰۰۱ میلادی است. از سوی دیگر جمعیت مسلمان‌ها در اتریش از حدود ۴٫۲ درصد به حدود ۷ درصد رسیده‌است. هواداران کلیسای ارتدکس شرقی نیز حدود ۶ درصد از جمعیت اتریش را تشکیل می‌دهند. معتقدان به مذاهبی همچون بودائیسم، هندوئیسم و یهودیت در مجموع کمتر از نیم درصد از جامعه اتریش را شکل می‌دهند.
زبان
زبان رسمی اتریش آلمانی است. ۹۸٪ مردم این کشور به این زبان صحبت می‌کنند. در کنار آلمانی، اقلیتی به زبان‌های کروات، اسلوونیایی و مجارستانی صحبت می‌کنند.
جستارهای وابسته
منابع
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Religion in Austria». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۶ دسامبر ۲۰۱۶.
- ↑ البته گاهی هم این زبان را زبان پروسی می‌خواندند که نباید آن را با زبان پروسی قدیم اشتباه کرد
- ↑ معین، محمد (۱۳۶۳)، «جلد ششم، نمسه»، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر، ص. صفحهٔ ۲۱۴۴
- ↑ «نگاهی به تاریخچه "اتریش" + تصاویر». باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ "Kirchenaustritte gingen 2012 um elf Prozent zurück" [Leaving church increased by eleven percent in 2012]. derStandard.at (به آلمانی). 8 January 2013. Archived from the original on 20 October 2013.
- ↑ "Zahlen und Fakten" [Numbers and Facts]. Evangelical Church in Austria. 31 December 2010. Retrieved 19 January 2016.
- خیراندیش، رسول - شایان، سیاوش: ریشه یابی نام و پرچم کشورها، تهران ۱۳۷۰.
- علیخانی، مهدی (تابستان ۱۳۷۸). جغرافیای ایران و جهان (طبیعی و سیاسی). انتشارات پور. شابک ۹۶۴-۹۰۸۳۱-۷-۰.