زنون

زنون، ₅₄Xe
	لوله پر از زنون درحال درخشش نور آبی کمرنگ
زنون
تلفظ	‎/ˈzɛnɒn/‎; (ZEN-on); ‎/ˈziːnɒn/‎; (ZEE-non);
ظاهر	colorless gas, exhibiting a blue glow when placed in an electric field
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)	۱۳۱٫۲۹۳(۶)
زنون در جدول تناوبی
	ید ← زنون → سزیم
عدد اتمی (Z)	54
گروه	گروه ۱۸ (گاز نجیب)
دوره	دوره 5
بلوک	بلوک-p
دسته	گاز نجیب
آرایش الکترونی	[Kr] 4d 5s 5p
لایه الکترونی	2, 8, 18, 18, 8
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STP	گاز
نقطه ذوب	161.40 K (−111.75 °C, −169.15 °F)
نقطه جوش	165.051 K (−108.099 °C, −162.578 °F)
چگالی (در STP)	5.894 g/L
در حالت مایع (در نقطه جوش)	2.942 g/cm
نقطه سه‌گانه	161.405 K, 81.77 kPa
نقطه بحرانی	289.733 K, 5.842 MPa
حرارت همجوشی	2.27 kJ/mol
آنتالپی تبخیر	12.64 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی	21.01 J/(mol·K)
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش	0, +1, +2, +4, +6, +8 (rarely more than 0; a weakly اسیدی اکسید)
الکترونگاتیوی	مقیاس پائولینگ: 2.6
انرژی یونش	;
شعاع کووالانسی	pm 140±9
شعاع واندروالسی	216 pm
	خط طیف نوری زنون
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری	(fcc)
سرعت صوت	gas: 178 m·s; liquid: 1090 m/s
رسانندگی گرمایی	5.65×10 W/(m·K)
رسانش مغناطیسی	دیامغناطیس
پذیرفتاری مغناطیسی	−43.9·10 cm/mol (298 K)
شماره ثبت سی‌ای‌اس	7440-63-3
تاریخچه
کشف عناصر شیمیایی and first isolation	ویلیام رمزی and موریس تراورز (1898)
ایزوتوپ‌های زنون
	\| منابع

زنون یا گزنون (به انگلیسی: Xenon) عنصر شمارهٔ ۵۴ در جدول تناوبی عناصر است. این گاز برخلاف گازهای نجیب دوره‌های قبلی خود می‌تواند با فلوئور و اکسیژن ترکیبات شیمیایی با عدد اکسایش‌های گوناگون ایجاد کند و رنگ آبی کدر به خود اختصاص داده‌است.

یونهای زنون در موتور یونی ساخت ناسا کاربرد دارد

تاریخچه

کشف هلیم و آرگون این اندیشه را به وجود آورد که احتمال دارد عناصر دیگری از گروه گازهای بی اثر وجود داشته باشد رامسی و تراورس به جستجوی این عناصر پرداختند و به سال ۱۸۹۸ سه گاز جدید در باقی‌مانده هوای مایع کشف کردند. آنها این سه گاز را زنون، نئون و کریپتون نامیدند این گاز در سال ۱۸۹۸ در انگلستان توسط William Ramsay (ویلیام رامسای) و Morris Travers (موریس تراورز) بعد از کشف کریپتون و نئون از هوای مایع کشف شد.

نام زنون (xenon) صورت خنثی از واژه یونانی xenos به معنی غریب است و می‌توان آن را به غریبه ترجمه کرد.

مشخصات

زنون عنصری با عدد اتمی ۵۴؛ در گروه گازهای بی‌اثر یا نجیب و در دوره پنجم جدول تناوبی جای دارد. جرم اتمی ۱۳۱٫۳۰؛ ظرفیت‌ها ۲٬۴٬۶و ۸. دارای نه ایزوتوپ پایدار است.

خواص

گاز یا مایع بیرنگ، بی‌بو. گاز دارای چگالی۵٫۸۶۷۱ گرم بر لیتر (هوا=۱٫۲۹) و ثابت دی الکتریک برابر ۱٫۰۰۱۲ مایع آن دارای نقطهٔ جوش -۱۰۸٫۱۲ درجه سلسیوس نقطه ذوب -۱۰۶٫۹ درجه سلسیوس غیرقابل سوختن؛ غیر سمی. از نظر شیمیایی غیرفعال است، اما کاملاً بی اثر نیست. ترکیب‌های زنون عبارت‌اند از: فلوروید زنون(II)، هگزا فلوروید زنون، فلورید زنون(I)، اکسید زنون(VI) پرگزنات سدیم.

طرز تهیه

زنون به صورت تجاری به‌عنوان یک محصول جانبی از جداسازی هوا به اکسیژن و نیتروژن به دست می‌آید. پس از این جداسازی، که عموماً با تقطیر جزء به جزء در یک کارخانه دو ستونه انجام می‌شود، اکسیژن مایع تولید شده حاوی مقادیر کمی کریپتون و زنون خواهد بود. با تقطیر جزء به جزء اضافی، اکسیژن مایع ممکن است غنی شود تا حاوی ۰٫۱–۰٫۲٪ مخلوط کریپتون/زنون باشد که از طریق جذب بر روی ژل سیلیکا یا با تقطیر استخراج می‌شود. در نهایت، مخلوط کریپتون/زنون ممکن است با تقطیر بیشتر به کریپتون و زنون جدا شود.

کاربرد

لوله‌های لومینسانس
لامپ‌های فلاش زن در عکاسی
لیزر
مطالعات ردیابی
فلوئوریتمری
بی‌حسی
لامپ‌های ماشین (HID)

نگارخانه

طیف لامپ تخلیه پر شده توسط گاز نجیب گزنون

منابع

کتاب فرهنگ عناصر نوشته سید رضا آقاپور مقدم. http://en.wikipedia.org/wiki/Xenon

↑ Simpson, J. A.; Weiner, E. S. C., eds. (1989). "Xenon". Oxford English Dictionary. Vol. 20 (2nd ed.). Clarendon Press. ISBN 0-19-861232-X.
↑ "Xenon". Dictionary.com Unabridged. 2010. Retrieved 2010-05-06.
↑ Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
↑ "Xenon". Gas Encyclopedia. ایر لیکوئید. 2009.
↑ Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. p. 4.123. ISBN 1439855110.
↑ Hwang, Shuen-Cheng; Weltmer, William R. (2000). "Helium Group Gases". Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology. Wiley. pp. 343–383. doi:10.1002/0471238961.0701190508230114.a01. ISBN 0-471-23896-1.
↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
↑ "Observation of two-neutrino double electron capture in Xe with XENON1T". Nature. 568 (7753): 532–535. 2019. doi:10.1038/s41586-019-1124-4.
↑ Albert, J. B.; Auger, M.; Auty, D. J.; Barbeau, P. S.; Beauchamp, E.; Beck, D.; Belov, V.; Benitez-Medina, C.; Bonatt, J.; Breidenbach, M.; Brunner, T.; Burenkov, A.; Cao, G. F.; Chambers, C.; Chaves, J.; Cleveland, B.; Cook, S.; Craycraft, A.; Daniels, T.; Danilov, M.; Daugherty, S. J.; Davis, C. G.; Davis, J.; Devoe, R.; Delaquis, S.; Dobi, A.; Dolgolenko, A.; Dolinski, M. J.; Dunford, M.; et al. (2014). "Improved measurement of the 2νββ half-life of Xe with the EXO-200 detector". Physical Review C. 89. arXiv:1306.6106. Bibcode:2014PhRvC..89a5502A. doi:10.1103/PhysRevC.89.015502.
↑ Redshaw, M.; Wingfield, E.; McDaniel, J.; Myers, E. (2007). "Mass and Double-Beta-Decay Q Value of Xe". Physical Review Letters. 98 (5): 53003. Bibcode:2007PhRvL..98e3003R. doi:10.1103/PhysRevLett.98.053003.
↑ Lebedev, P. K.; Pryanichnikov, V. I. (1993-03-20). "Present and future production of xenon and krypton in the former USSR region and some physical properties of these gases". Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment (به انگلیسی). 327 (1): 222–226. doi:10.1016/0168-9002(93)91447-U. ISSN 0168-9002.
↑ Gas Separation and Purification by Frank G. Kerry (2007).
↑ CFC StarTec LLC (۲۰۲۰-۰۶-۱۲). «Xenon - Xe». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۲۰.

[1] Simpson, J. A.; Weiner, E. S. C., eds. (1989). "Xenon". Oxford English Dictionary. Vol. 20 (2nd ed.). Clarendon Press. ISBN 0-19-861232-X.

[2] "Xenon". Dictionary.com Unabridged. 2010. Retrieved 2010-05-06.

[CIAAW2016-3] Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.

[4] "Xenon". Gas Encyclopedia. ایر لیکوئید. 2009.

[b92-5] Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. p. 4.123. ISBN 1439855110.

[6] Hwang, Shuen-Cheng; Weltmer, William R. (2000). "Helium Group Gases". Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology. Wiley. pp. 343–383. doi:10.1002/0471238961.0701190508230114.a01. ISBN 0-471-23896-1.

[7] Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[8] Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[xenon1T-9] "Observation of two-neutrino double electron capture in Xe with XENON1T". Nature. 568 (7753): 532–535. 2019. doi:10.1038/s41586-019-1124-4.

[Albert2013-10] Albert, J. B.; Auger, M.; Auty, D. J.; Barbeau, P. S.; Beauchamp, E.; Beck, D.; Belov, V.; Benitez-Medina, C.; Bonatt, J.; Breidenbach, M.; Brunner, T.; Burenkov, A.; Cao, G. F.; Chambers, C.; Chaves, J.; Cleveland, B.; Cook, S.; Craycraft, A.; Daniels, T.; Danilov, M.; Daugherty, S. J.; Davis, C. G.; Davis, J.; Devoe, R.; Delaquis, S.; Dobi, A.; Dolgolenko, A.; Dolinski, M. J.; Dunford, M.; et al. (2014). "Improved measurement of the 2νββ half-life of Xe with the EXO-200 detector". Physical Review C. 89. arXiv:1306.6106. Bibcode:2014PhRvC..89a5502A. doi:10.1103/PhysRevC.89.015502.

[11] Redshaw, M.; Wingfield, E.; McDaniel, J.; Myers, E. (2007). "Mass and Double-Beta-Decay Q Value of Xe". Physical Review Letters. 98 (5): 53003. Bibcode:2007PhRvL..98e3003R. doi:10.1103/PhysRevLett.98.053003.

[12] Lebedev, P. K.; Pryanichnikov, V. I. (1993-03-20). "Present and future production of xenon and krypton in the former USSR region and some physical properties of these gases". Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment (به انگلیسی). 327 (1): 222–226. doi:10.1016/0168-9002(93)91447-U. ISSN 0168-9002.

[13] Gas Separation and Purification by Frank G. Kerry (2007).

[14] CFC StarTec LLC (۲۰۲۰-۰۶-۱۲). «Xenon - Xe». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۲۰.