کنگاز

قدمت این محله قبل از اسلام می‌باشد به مرور زمان که اصفهان به سمت غرب و بالا دست رودخانه زاینده رود کشیده شد کم کم کنگاز به حاشیه شهر رفت. طبق گفتارهای محلی تا قبل از حمله مغول‌ها این محله یکی از محله‌های پر رونق از لحاظ اقتصادی محصولات برای اصفهان بود که چنانچه برج کبوتر در وسط محله قرار داشته‌است. از دو کتیبه داخل مسجد که مشاهده عینی بوده ( متأسفانه به علت نبود نظارت حکومت و سازمان میراث فرهنگی این مسجد که قدمتی ۶۰۰ سال داشت در سال‌های اخیر به بهانه نوسازی ویران گردید) و تاریخ ۹۰۰ هجری و ۱۰۱۰ هجری بر آن حک شده بود نشان دهنده علاقه خاص حکومت‌های وقت به این محله بود است.

اسم کنگاز از دو واژه کنگ به معنی پوست انداختن مار یا تازه شدن و آز که معرب آژ می‌باشد به معنی مار یا طمع یا ثروت تشکیل شده که در ترکیب واژه کنگاز به معنی محلی برای پوست انداختن مارها و در معنی لغوی آن می‌توان به محله ثروتمندان جدید معنا کرد. و به پهلوی به معنای مردان تنومند می‌باشد . نامی کاملاً ایرانی با ریشه یابی دوره ساسانیان می‌باشد.

اهالی کنگاز هم به تبعیت شهر خود اصفهان تا سال ۲۳ هجری دین زرتشتی داشته که که حمله اعراب گروهی به یزد که فاصله نزدیکتری داشته نسبت به اصفهان و گروهی هم تقیه می‌کنند و اندک زرتشتیان باقی‌مانده تا تصرف کامل اصفهان توسط شاه اسماعیل زندگی و پس از آن به هند کوچ می‌کنند یا اسلام را می پذیرند.
کنگازی‌هایی که از آن دوران هستند غالبا کسانیند که پدرانشان از تبار فرزندان حسین یوسف می‌باشند. که پس دوره مشروطه از جمله سه فرزند یوسف به محله چهارسوق شیرازی‌ها و مسجد لبان رفتند و کنگازی‌های چهارسوق را به وجود اوردند . بدیهی هست که در زمان رضا شاه که برای مردم شناسنامه مقرر گردید تمام کسانی که در محله کنگاز زندگی ( چه تبار حسین یوسف و چه مردمانی که از محله‌های دیگر اصفهان یا شهرهای نظیر یزد به انجا کوچ کردند ) می‌کردند را کنگازیان نامیدند.

• فهرست آثار تاریخی اصفهان
• بناهای تاریخی تخریب شده توسط ظل‌السلطان
• مکتب شهرسازی اصفهان
• زاینده رود
• پل آذر اصفهان
• پل فلزی اصفهان
• کوه صفه
• مشاهیر معاصر اصفهان
• فهرست مدرسه‌های اصفهان
• موزه هنرهای معاصر اصفهان
• خانه‌های تاریخی اصفهان
• لهجه اصفهانی

«سابقه تاریخی وآثار باستانی اصفهان» (فارسی). پرتال استان اصفهان. بازبینی‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.

EIr. «Esfahan: ii. HISTORICAL GEOGRAPHY:

AN OVERVIEW SINCE ANCIENT TIMES». در Encyclopædia Iranica. ویرایش ۱st Edition. 2007. Paretaceni

هنرفر، لطف‌الله، تصویری از اصفهان پیش از اسلام، اصفهان: ضمیمهٔ نشریه گسترش، بهار ۷۳، ص۱۰.

هنرفر، لطف‌الله، تصویری از اصفهان پیش از اسلام، اصفهان: ضمیمهٔ نشریه گسترش، بهار ۷۳، ص۱۹.

مقالات دکتر فرهمند

کتاب شاه اسماعیل اول

لغتنامه معین