ژول مل

در سال ۱۸۲۶ ژول مُل ازطرف دولت فرانسه مأمور شد که شاهنامهٔ فردوسی را به زبان فرانسوی ترجمه کند. او از این تاریخ تا پایان عمر در ۱۸۷۶، یعنی به مدت جهل سال، با عشق و علاقه مشغول تصحیح دقیق متن فارسی و ترجمهٔ آن به زبان فرانسه شد. در سال ۱۸۳۸، با انتشار اولین جلد از ترجمهٔ شاهنامه، ستایش همگان را برانگیخت. در سال‌های بعد به‌تدریج جلدهای بعدی را منتشر کرد، ولی عمرش کفاف نداد و نتوانست آخرین جلد را به‌پایان ببرد. باربیه دومنار (به فرانسوی: C. Barbier de Meynard)، شاگرد او و یکی از مترجمان بوستان سعدی، کار ترجمهٔ جلد آخر را به‌پایان رساند و آن را در ۱۸۷۸ منتشر کرد.

شاهنامهٔ ژول مُل با استفاده از ۳۵ دست‌نویس موجود در اروپا (۸ نسخه از کتابخانهٔ ملی پاریس، ۱۳ نسخه از دیوان هند، ۵ نسخهٔ ملکی خودِ مُل، و نسخه‌هایی از مجموعه‌های خصوصی) و همچنین با مراجعه به سایر مثنوی‌های حماسیِ فارسی فراهم آمده‌است، و بعد از گذشت بیش از یک قرن، هنوز متن نسبتاً کم‌غلطی به‌شمار می‌رود و همیشه مورد مراجعه و استناد محققان بوده‌است.

ژول مُل مقدمهٔ مفصلی هم بر شاهنامه نوشته‌است که تا پیش از تحقیقات جدیدتر در قرن بیستم، مهم‌ترین اثر پژوهشی دربارهٔ شاهنامه و فردوسی، و متداول‌ترین مرجع برای بسیاری از خاورشناسان به‌شمار می‌رفت.

• شاهنامهٔ فردوسی، به تصحیح ژول مُل، با مقدمهٔ محمدامین ریاحی، چاپ اول، انتشارات علمی، تهران، ۱۳۶۸
• محمدجواد کمالی (۱۳۹۳). «کتابشناسی ادبیات فارسی در زبان فرانسه (به زبان فرانسه)». انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد مشهد.

• اطلاعات در کتابخانۀ ملی فرانسه BNF