پل کله‌هر
پل کِلَه‌هُر، یا پل کِلَهُر مربوط به سدهٔ ۴ ه.ق است و در شهرستان پلدختر، بخش معمولان، روی رود کشکان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۵۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این پل در سیل فروردین ۱۳۹۸، آسیب جدی دید.
| پل کِلَه هُر | |
|---|---|
| نام | پل کِلَه هُر |
| کشور | ایران |
| استان | استان لرستان |
| شهرستان | شهرستان پلدختر |
| بخش | معمولان |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | کَل هُر |
| سال‌های مرمت | ۱۳۹۵ |
| کاربری | خانه، پل |
| دورهٔ ساخت اثر | زمان بدر بن حسنویه (۳۷۴ هـ. ق) |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۵۸۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | وجود دارد |
نام‌شناسی
پل کلهر (نام محلی: کِلِه هُر / کِلَه هُرد ) مشهور به پل مَمُولو به فاصله حدود ۵۶ کیلومتری شمال شرقی پل دختر در شمال شهر معمولان قرار دارد، این پل مربوط به دوران ساسانیان است که توسط بدر بن حسنویه یکی از پادشاهان آل حسنویه ترمیم شد. در زبان لری بز کوهی را کَل می‌نامند و چون بز کوهی از کوه پائین بیاید آن را هُر می‌گویند (پائین آمدن=هُر). بعضاً به اشتباه آن را کلهرت می‌گویند که اشتباه است، چون ساکنین منطقه اکثراً از طایفه‌های بالاگریوه هستند و در گویش لری بالاگریوه‌ای واژه کلهُر صحیح است.
تاریخچه پل کِلَه‌هُر
- این پل در ورودی شمالی شهرمعمولان از توابع شهرستان پلدختر واقع شده‌است و پایه‌های آن به صورت بیضی شکل می‌باشند؛ از ویژگی‌های منحصر به فرد آن می‌توان به وجود سکویی در داخل دوپایه اصلی پل نام برد که این سکو از ۱۲ پله ساخته شده و کاربرد آن دقیقاً روشن نیست ولی احتمالاً به عنوان پشت بند از آن‌ها استفاده می‌شده‌است.
نوع مواد سازنده پل پل کِلَه‌هُر
- رنگ ملات پل در قسمت پایه‌ها متمایل به قرمز رنگ است که به علت ترکیب آن با یک نوع از شنهای قرمز رنگ (این شنهای قرمز رنگ در قسمت شرقی پل قسمت‌هایی از کوه را پوشانده‌اند که به زبان محلی به این منطقه قرمز رنگ «سُورَ» نیز می‌گویند و همچنین یک نوع گیاه به نام تره پی Tarahpey استفاده شده‌است.
کتیبه پل کِلَه‌هُر
- کتیبه‌ای به خط کوفی در قسمت غربی پل بر سینه کوه بالاتر از مسیر گذر روی پل به طرف شمال غربی آن به دستور بدر بن حسنویه نوشته شده‌است و قرینه آن در قسمت جنوب بر سینه کوه وجود داشته که متأسفانة به علت عملیات راهسازی تخریب گردیده‌است.
دوره ساخت پل
- این پل در ادوار مختلف مورد استفاده قرار گرفته‌است به روایتی در زمان هخامنشیان ساخته شده و به عنوان راه شاهی در مسیر هگمتانه به شوش بنا شده و در دوران ساسانیان مرمت شده ولی بیشتر قسمت‌های آن مربوط به زمان بدر بن حسنویه (۳۷۴ هـ. ق) است.
مشخصات عمومی پل کله‌هر
- پایه شرقی پل، ۱۷٫۲۰ متر طول و ۱۰ متر عرض، پایه غربی ۱۴٫۴۰ متر طول و ۷٫۵۰ متر عرض دارد.
این پایه‌ها که در هر دو جهت دارای موج شکن‌های نیم دایره‌اند، در قسمت پایین با قطعات سنگ‌های تراشیده ساخته شده‌اند. دوپایه اصلی پل توسط طاقی به پهنا و ارتفاع حدود ۲۴ متر به یکدیگر متصل می‌شده‌است. محل آغازین قوس طاق‌ها هنوز بر روی دوپایه قابل مشاهده است. پایه شرقی نیز با یک طاق کوچکتر به پهنای ۱۳٫۲۰ متر با پایه انتهای شرقی پل مرتبط می‌شده‌است.
تاریخ و شماره ثبت پل کله‌هر
- این بنا به شماره ۲۵۸۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ پایگاه خبری یافته: پل تاریخی و حیرت‌انگیز «كلهر» در لرستان+ تصاویر، نوشته‌شده در ۳ فروردین ۱۳۹۷؛ بازدید در ۱۲ بهمن ۱۳۹۷.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ ایزدپناه، حمید. آثار تاریخی و باستانی لرستان. تهران:۱۳۷۶