پارتیزان
پارتیزان یا چریک عضوی از یک گروه مسلح کوچک است که با استفاده از تاکتیکهای جنگهای نامنظم به مبارزه با یک نیروی اشغالگر خارجی میپردازد. غیرنظامیانی که در زمان جنگ جهانی دوم در کشورهای اشغال شده توسط آلمان نازی به مبارزه با اشغالگران میپرداختند، نمونه از پارتیزانها بهشمار میروند.
این عکس در آرشیو فدرال آلمان نگهداری میشود.
ریشه واژه
پارتیزان با املای Partisan - و گاهی Partizan - واژهای در اصل فرانسوی است که از حدود سال ۱۶۹۰ در معنای «جنگجوی نبردهای چریکی» استفاده شدهاست. این واژه از کلمه partezan در گویشهای شمالی زبان ایتالیایی (partigiano در زبان توسکانی) به مفهوم «عضو یک جناح» یا «شریک» از ریشه ایتالیایی Parte برگرفته از partem در زبان لاتین میرسد.
partem لاتین برگرفته از pere- در زبان نیاهندواروپایی (زبان اجداد ملتهای هندواروپایی) به معنی «تقسیم کردن» است و مشتقات آن مثل peprotai زبان یونانی به معنی «بخشیده شده»، purtam در سانسکریت به معنی «جایزه»، parshiya در زبان هیتیهای باستان به معنی «تقسیم کردن» در زبانهای دیگر این خانواده دیده میشوند. partem لاتین در فرانسوی و انگلیسی به صورت Part درآمده و به مفهوم «جزئی از یک کل» است و با کلماتی چون party «پارتی» (مثلاً در پارتیبازی) و partner «پارتنر، شریک» همریشه است.
گروههای پارتیزانی و نبردهای قابل توجه
- مقاومت آلبانی در جنگ جهانی دوم
- فدایی ارمنی
- ارتش میهنی
- مجاهد
- مقاومت در چکسلواکی در برابر آلمان
- جنبش مقاومت دانمارک
- مقاومت هلند
- فارک (FARC)
- پارتیزانها و تیراندازهای فرانسه
- فرانسه آزاد
- مقاومت فرانسه
- مقاومت یونان
- جنبش مقاومت ایتالیا
- پارتیزانهای یهودی
- جنبش مقاومت نروژ
- عملیات انتروپوید
- جنبش مقاومت لهستان در جنگ جهانی دوم
- پارتیزانهای شوروی
- ارتش شورشی اوکراین
- ویتکنگ