واکه بیرنگ
واکهٔ بیرنگ یا شوا (به انگلیسی: Schwa) در واجشناسی و آواشناسی، به واکهای (مصوت) گفته میشود که با نمادِ <ə> نشان داده میشود.
| Schwa | |||
|---|---|---|---|
| ə | |||
| |||
| شماره IPA | 322 | ||
| See also mid central vowel | |||
| کدبندی | |||
| محتوا (اعشاری) | ə | ||
| یونیکد (شانزدهتایی) | U+0259 | ||
</td></tr></tbody></table><div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:222px;"><a class="image"><img alt="" src="https://cdn.wikibin.ir/wiki-images-stage/96ea921fdf375c197194b3836922d5fa.png" decoding="async" width="220" height="231" class="thumbimage" srcset="https://cdn.wikibin.ir/wiki-images-stage/ff8b423047c3b04180cccd04808f490b.png" data-file-width="177" data-file-height="186" imgerror="https://server.wikibin.ir/g_images/aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi81LzVkL1NjaHdhX0lQQV9zeW1ib2wuc3ZnLzIyMHB4LVNjaHdhX0lQQV9zeW1ib2wuc3ZnLnBuZw.png"></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><span></span></div>نماد <a href="/article/wp/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C" title="الفبای آوانگاری بینالمللی">الفبای آوانگاری بینالمللی</a> برای واکهٔ بیرنگ (شوا)</div></div></div> <p>هنگام تلفظ واکهٔ بیرنگ، ماهیچههای دهان در حالت آرامش قرار میگیرند و در جدول آوایی نیز این واکه در میانه قرار دارد. در بیشتر زبانهای اروپایی، واکهٔ بیرنگ بدون <a href="/article/wp/%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="تکیه (زبانشناسی)">تکیه</a> تلفظ میشود، ولی <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان آلبانیایی">زبان آلبانیایی</a> و <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان بلغاری">زبان بلغاری</a> از این نظر مستثنا هستند. </p><p>در <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="زبانهای ایرانی باستان">زبانهای ایرانی باستان</a> نیز واکهای وجود داشتهاست که در دگرگونی از دورهٔ باستان به <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="زبانهای ایرانی میانه">دورهٔ میانه</a> به واکههای دیگر بدل شده (البته در حال حاضر در برخی از لهجه های زبان فارسی موجود است)، که برای نشاندادن این واکه در واجشناسیِ زبانهای ایرانی از نماد واکهٔ بیرنگ بهره میگیرند. اکنون این واکه در <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان کردی">زبان کردی</a> و <span>لهجه کرمانی</span> وجود دارد.</p><p>واژهٔ «شوا» برگرفته از زبانهای اروپایی (schwa) و در نهایت برگرفته از <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">زبان عبری</a> (שְׁוָא: shva) است. در <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">زبان عربی</a> معمولاً به آن «مصوِّت مخفیّ» (بهمعنی واکهٔ پنهان) و، تحت تأثیر کاربرد موردی در <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">زبان فارسی</a>، «مصوِّت خَفیّ» میگویند. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r31534111">.mw-parser-output .asbox{position:relative;overflow:hidden}.mw-parser-output .asbox table{background:transparent}.mw-parser-output .asbox p{margin:0}.mw-parser-output .asbox p+p{margin-top:0.25em}.mw-parser-output .asbox-body{font-style:italic}.mw-parser-output .asbox-note{font-size:smaller}.mw-parser-output .asbox .navbar{position:absolute;top:-0.75em;left:1em;display:none} | |||
منابع
- ↑ باقری، مهری (۱۳۷۳)، ص۱۲۲
- باقری، مهری، تاریخ زبان فارسی، تهران: نشر قطره، ۱۳۷۳.
- ویکیپدیای هلندی.
- ویکیپدیای انگلیسی.