واکنش برگشت‌پذیر

واکنش برگشت‌پذیر(به انگلیسی: Reversible reaction) واکنشی است که در آن، واکنش‌دهنده‌ها محصولاتی را ایجاد می‌کنند که می‌توانند با واکنش با یکدیگر، دوباره واکنش‌دهنده‌ها را به وجود آورند.

${\displaystyle {\ce {{{\mathit {a}}A}+{\mathit {b}}B<=>{{\mathit {c}}C}+{\mathit {d}}D}}}$

واکنش A و B باعث تشکیل C و D می‌شود. در واکنش برگشتی، C و D باعث تشکیل A و B می‌شوند. این پدیده با فرایند برگشت‌پذیر در ترمودینامیک متفاوت است.

اسیدها و بازهای ضعیف، واکنش‌های برگشت‌پذیر انجام می‌دهند. برای نمونه کربنیک اسید:

.

غلظت واکنش‌دهنده‌ها و محصولات یک تعادل شیمیایی بر پایه غلظت‌های عوامل واکنش (A و B یا C و D) و ثابت تعادل K تعیین می‌شود. اندازهٔ ثابت تعادل وابسته به تغییرات انرژی آزاد گینس در واکنش است. هنگامی که تغییر انرژی آزاد زیاد باشد (بیش از ۳۰ کیلوژول بر مول)، ثابت واکنش بزرگ (بیش از ۱۰۰۰) خواهد بود و غلظت واکنش‌دهنده‌ها در تعادل بسیار اندک است. گاهی چنین واکنشی را واکنش برگشت‌ناپذیر می‌خوانند؛ هرچند در واقع بخش کوچکی از واکنش‌دهنده‌ها هنوز در سیستم واکنشی وجود دارند. یک واکنش شیمیایی کاملاً برگشت‌ناپذیر، معمولاً هنگامی حاصل می‌شود که یکی از محصولات از سیستم واکنش خارج شود. برای نمونه، کربن دی‌اکسید در واکنش زیر، از سیستم خارج می‌شود: