واج‌شناسی

در دانش زبانشناسی به دو آوا که جانشین کردن یکی با دیگری در معنی واژه تغییر بدهد واج می‌گویند. برای نمونه /پ/ و /ب/ در واژه‌هایی مانند «پاک» و «باک» باعث دگرگونی معنایی می‌شوند. در اینجا /پ/ و /ب/ را واحدهای صوتی تمایزبخش یا بعبارتی واج می‌گویند. دو آوا که در یک زبان خاصیت تمایز بخشیدن دارند ممکن است در زبان دیگر این خاصیت را نداشته باشند. برای نمونه در زبان فارسی /v/ و /w/ هر دو، یک واج به حساب می‌آیند ولی در زبان انگلیسی این‌طور نیست و هر کدام واجی جداگانه اند. بررسی عملکرد واج‌ها و تنظیم آنها در یک شبکه یا دستگاه، واج‌شناسی نام دارد.

هجاها بر اساس اصل توالی رسایی (Sonority Sequencing Principle) ایجاد می‌شوند. معمولاً یک واکه در مرکز هجا و چند همخوان در آغازه و پایانه هجا قرار می‌گیرند.

• واجشناسی خطی
• واجشناسی خودواحد
• نظریه بهینگی
• واجشناسی کارکردگرا

• آواشناسی
• واجشناسی و آواشناسی فارسی
• الفبای آوانگاری بین‌المللی
• زبانشناسی
• واج

• «واجشناسی: نظریه بهینگی»، محمود بی‌جن‌خان، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۸۴
• «واجشناسی: رویکردهای قاعده‌بنیاد»، عالیه کرد زعفران‌لو کامبوزیا، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۸۵
• «واجشناسی: تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی»، محرم اسلامی، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۸۴
• «آواشناسی زبان فارسی»، یدالله ثمره، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۴