نیکولای تروبتسکوی

تروبتسکوی در مسکو به دنیا آمد. او از خانواده‌ای از اشراف روس بود و در واقع یک شاهزاده روسی به‌شمار می‌رفت. پدرش، سرگئی نیکولاویچ تروبتسکوی، استاد فلسفه و رئیس دانشگاه مسکو بود. نیکولای در دانشگاه مسکو به تحصیل زبان سانسکریت و زبان‌شناسی تاریخی پرداخت، آنگاه در لایپزیک ادامه تحصیل داد. در آنجا شاگرد دستوریان جوان (Young Grammarians) و همکلاس لئونارد بلومفیلد و لوسی‌ین تنی‌یر بود. وقتی آتش انقلاب اکتبر در روسیه به اوج خود رسید، به ناچار از روسیه خارج شد و پس از آنکه در نقاط مختلف اروپای شرقی، تصدی سمت‌های گوناگون استادی را به عهده گرفت، سرانجام کرسی فقه‌اللغه زبان‌های اسلاوونیک را در دانشگاه وین پذیرفت و تا زمان مرگ زودهنگامش در ۱۹۳۸ آنجا ماند. در ۱۹۲۸ ویلم ماتسیوس او را به عضویت در حلقه زبان‌شناسی پراگ که تازه شکل گرفته بود، دعوت کرد.

واج‌شناسی و آواشناسی

تروبتسکوی به همراه رومن یاکوبسن مبانی واج‌شناسی را پی‌ریزی کرد. آنها از مشخصه‌های آوایی، یعنی اتم‌های سازنده آواها (مثلاً همخوانی بودن در برابر واکه‌ای بودن، انسدادی بودن در برابر غیرانسدادی بودن و … صحبت کردند. به‌یادماندنی‌ترین خدمت تروبتسکوی به واج‌شناسی، اثر ناتمام او دربارهٔ اصول کلی واج‌شناسی با نام «مبانی واج‌شناسی» بود که پس از مرگش انتشار یافت. تروبتسکوی در کتاب «مبانی واج‌شناسی»، هم به مباحث نظری واج‌شناسی توجه دارد و همه به مسائل توصیفی. او به مفهوم تقابل‌ها در واج‌شناسی می‌پردازد و دو نوع تقابل را معرفی می‌کند: ۱. تقابل پایدار (constant opposition) و ۲. تقابل خنثی‌شونده (Neutralizable opposition). تروبتسکوی در جایگاه خنثی‌شدنی، قائل به واج شامل است که آن را با حرف بزرگ نشان می‌دهد.

• مکتب پراگ
• آندره مارتینه
• ویلم ماتسیوس
• رومن یاکوبسن
• آنتوان مارتی
• لوسی‌ین تنی‌یر
• سرگئی نیکولاویچ تروبتسکوی

• ویکی‌پدیای انگلیسی
• دبیرمقدم، محمد (۱۳۸۸) «معرفی و نقد کتاب مکاتب زبان‌شناسی نوین در غرب»، مجله دستور، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شماره پنجم، صفحات ۱۸۰ تا ۲۰۶
• سورن، پیتر (۱۳۸۸) «مکاتب زبان‌شناسی نوین در غرب»، ترجمه علی‌محمد حق‌شناس، تهران: انتشارات سمت