نما (سینما)

نما یا پلان یا شات از نظر فنی عبارت است از تصویر یا تصاویری که در یک زمان ممتد کار دوربین یعنی از زمان به کار افتادن دوربین تا متوقف شدن آن روی نوار فیلم ثبت شود. ریشه‌شناسی واژه شات به روزهای اولیه تولید فیلم با دوربین هندلی دستی بازمی‌گردد. این دوربین قدیمی عملکردی شبیه به مسلسل‌های هندلی زمان خود داشت که با چرخاندن دستگیره یا هندل شلیک می‌کرد. به همین دلیل این کار (فیلمبرداری) به shooting یعنی شلیک و هر نما به shot یعنی گلوله معروف شد.

«مدت زمان یک پلان به‌طور معمول یک چهارم ثانیه (۶ کادر) به بالا است. اندازهٔ پلان نرمال حدود ۳۰ ثانیه یا کمی بیشتر است.»
پلان‌هایی با زمان بسیار طولانی هم در تاریخ سینما وجود دارد مانند فیلم طناب هیچکاک که فقط از هفت نما تشکیل شده‌است. یا نمای بسیار طولانی در فیلم حرفه: خبرنگار آنتونیونی یا فیلم کشتی روسی به کارگردانی الکساندر سوکوروف که فقط از یک پلان تشکیل شده‌است و مانند خود فیلم، ۹۶ دقیقه طول می‌کشد. با آن که تمام فیلم ماهی و گربه در یک سکانس پلان اتفاق می‌افتد، کارگردان موفق به گذشته‌نمایی (فلاش‌بک) شده است.

نما به دو دسته کلی تقسیم می‌شود.

1. نمای مادر (به انگلیسی: master shot): «نمای مادر فضای عمومی صحنه را در برمی‌گیرد، مثل فضای اتاق، فضای خیابان یا فضای سرسرای هتل.»
2. نمای خاص (به انگلیسی: specific shot): «نمای خاص بخش خاصی از اتاق، مثلاً در ورودی آن یا جلوی فروشگاه خاصی از خیابان خاصی را نشان می‌دهد.»

• نمای بسیار دور

• نمای دور

• نمای کامل (نمای دور متوسط)

• نمای آمریکایی (۳/۴ نما)

• نمای متوسط

• نمای بسته

• نمای ایتالیایی (نمای بسیار نزدیک)

• فیلد، سید (۱۳۸۶)، چگونه فیلم‌نامه بنویسیم، ترجمهٔ عباس اکبری، مسعود مدنی، تهران: انتشارات نیلوفر، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۴۸-۳۳۳-۲
• مبشری، کیومرث (۱۳۷۳)، دکوپاژ فیلم و برنامه‌های تلویزیونی (ویراست حسن شیدا)، تهران: نشر نی، شابک ۹۶۴-۳۱۲-۰۶۳-۵