مدیریت سواحل
مهندسی سواحل از زیر شاخههای مهندسی عمران محسوب میشود. این شاخه از مهندسی به طراحی سازههای ساحلی نظیر موج شکن و اسکله و بررسی پاسخ ساحل به تغییرات حاصله میپردازد. تاریخ مهندسی سواحل به هزاران سال پیش باز میگردد زمانی که نخستین بندرها درامتداد سواحل مدیترانه و خلیج فارس بنا نهاده شد.
امروزه با توجه به افزایش سطح آب دریاها و لزوم حفاظت از سواحل در برابر فرسایش بر اهمیت این رشته از مهندسی افزوده شدهاست.
حفاظت از ساحل عبارتست از مجموعه کارهایی که به منظور مقابله با تخریب یا فرسایش ساحل انجام میشود. اصطلاح دیواره دریائی برای این منظور مناسب است، زیرا در اغلب موارد این سازه ها(موج شکنها)از مصالح حجیم و مقاومی تهبه شده و بویژه برای حفاظت از تخریب خاک و بافت طبیعی ساحل ساخته و نصب می شوند.
سازههای نرم
منظور از سازههای نرم در مبحث مهندسی سواحل، استفاده از فرایندها و عملیاتی نظیر تغذیه مصنوعی سواحل با استفاده از مصالح طبیعی بستر دریا و امثال آن است. انتقال و ریختن ماسه بر روی ساحل و پخش و تسطیح مناسب آن، اصطلاحاً تغذیه ساحل (Beach Nourishment) یا احیاء ساحل نامیده میشود که رایجترین روش نرم جهت تثبیت سواحل محسوب میشود (Beach fill). مهمترین اهداف و کاربردهای تغذیه سواحل به تنهایی عبارتنداز:
- احداث تفریحگاه ساحلی
- حفاظت در برابر طوفان با کاهش انرژی موج در آب کم عمق و احداث ساحل مصنوعی که در اثر طوفان فرسایش یابد.
- به منظور احیاء دوباره ساحلی که پیش از این توسط طوفان از بین رفتهاست که البته معمولاً این روش بدین منظور مورد استفاده قرارنمیگیرد و هدف ثانویه محسوب میشود.
مهمترین نقطه ضعف این روش، فرسایش مجدد ساحل تحت تأثیر عوامل طبیعی بوده که به مرور زمان ماسههای ریخته شده جهت احیاء زمین، شسته شده و ساحل عقبنشینی مینماید. بنابراین در صورت استفاده از این روش، تغذیه ادواری ساحل اجتناب ناپذیر است.
سازههای سخت
سازههای سخت عموماً بهمنظور جلوگیری از فرسایش بیشتر ساحل و جلوگیری از حرکت و فرار ماسه در طول خط ساحل مورد استفاده قرار میگیرند. این سازهها معمولاً در پایین دست عامل ایجاد فرسایش ساخته میشوند بهگونهایکه اثر ترکیب این سازهها باعث تثبیت نسبی خط ساحل در درازمدت میشود. این سازهها به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
دسته اول
سازههایی هستند که با سخت نمودن و تغییر ساختار ساحل و حفاظت مستقیم ساحل، مانع حرکت ماسه در طول خط ساحل میشوند، مانند دیوارهای ساحلی و Revetments.
دسته دوم
سازههایی که بهصورت هیدرولیکی مانع از حرکت ماسه و تغییرشکل ساحل میشوند، مانند آبشکنها، جتیها و موجشکنهای جدا از ساحل، دسته دوم عموماً باعث فرسایش مجدد در پایین دست خود میگردند.
منابع
- روشهای عمومی برای حفاظت از سواحل - مهندسان مشاور فرادریاعرشه - تهران ۱۳۸۹