ملامتیه

مَلامَتیه نام گروهی از صوفیان است که در سدهٔ هشتم میلادی در ایران سامانی فعال بودند. ملامیّه و ملامتیه از ماده «ملامت»، به معنای سرزنش و نکوهش، است. آموزه های ملامتیه مبتنی بر سرزنش نفس و مراقبت دقیق بر تمایلات آن به تسلیم شدن در برابر وسوسه های جهان است. ملامتیان به سودمندیِ «سرزنش نفس» باور دارند و می‌کوشند دانایی‌های خود را پنهان کرده و کاستی‌ها و اشتباهات خود را علنی کنند تا با این کار همواره به یاد نقص‌های خود باشند. آنها برای پنهان‌داشتن حال خود از خلق، در پوشاندن طاعات و عبادات خویش از انظار مردم مبالغه را واجب شمرده و در ظاهر طوری رفتار می‌کنند که مردم آن‌ها را ملامت کنند تا به حق بیشتر تقرب یابند. بنابه نظر عبدالباقی گلپنارلی ملامیه سه دورهٔ تاریخی متفاوت را تجربه کرده و بجز اندک انحرافات بوجود آمده، به ویژه در انتهای دورهٔ اول، با حفظ کلیات عقاید و اصول خود تا به امروز ادامه یافته است.