مرحله مقدماتی جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸ (پلی‌آف آسیا – اقیانوسیه)

تری ونبلز سرمربی تیم ملی فوتبال استرالیا و دیگر مسوولان این تیم پیش از عزیمت به تهران برای انجام بازی دور رفت اظهارنظرهای منفی راجع به کشور ایران کرده بودند، ایران را کشوری خطرناک خوانده بودند و حتی به بهانه قحطی در ایران با خود آب برای نوشیدن آورده بودند.[۱]

بازی دور رفت پلی‌آف در ۲۲ نوامبر در ورزشگاه آزادی تهران برگزار شد و با نتیجه تساوی ۱–۱ به پایان رسید. حدود ۱۲۸۰۰۰ تماشاگر ایرانی برای این بازی به ورزشگاه آمده بودند. با این نتیجه استرالیا امید فراوان و اعتماد به نفس بالایی گرفت، طوری‌که اعلام کردند برای دومین بار پس از ۲۴ سال راهی جام جهانی خواهند شد. در دقایق زیادی از بازی و به خصوص پس از به ثمر رسیدن گل استرالیا در نیمه اوّل توسط هری کیول، ایران در حال حمله و دست یافتن به گل است که نهایتاً توسط خداداد عزیزی در دقیقه ۴۰ از روی سانتر از جناح چپ استرالیا توسط مهدی مهدوی‌کیا، این مهم تحقق می‌یابد.

دیدار برگشت روز ۸ آذر ۱۳۷۶ (۲۹ نوامبر ۱۹۹۷) در ورزشگاه کریکت‌گراند ملبورن برگزارشد. بیش از ۸۰٫۰۰۰ تماشاگر استرالیایی برای دیدن این بازی به ورزشگاه آمده بودند.

نیمه اول

تماشاگران استرالیایی موقع خواندن سرود ملی ایران با سوت کشیدن و سر و صدا به سرود ملی ایران توهین می‌کنند. استرالیا بازی را هجومی آغاز کرد و در دقیقهٔ یک بازی استن لازاریدیس در محوطهٔ شش‌قدم با احمدرضا عابدزاده تک‌به‌تک شد که دروازه‌بان ایران او را ناکام گذاشت. در ادامه حملات پی‌درپی استرالیا نتیجه داد و گل دقیقهٔ ۳۲ هری کیول با سانتر آئورلیو ویدمار استرالیا را از ایران پیش انداخت. استرالیایی‌ها در تمام نیمهٔ نخست، بر تیم ایران تاختند و موقعیت‌های زیادی داشتند، درحالی که ایران تنها یک فرصت توسّط مهدی مهدوی‌کیا و آن هم روی فرار انفرادی وی در دقیقهٔ ۴۳ پیدا می‌کند. در این نیمه علاوه بر گلزنان استرالیا، مارک ویدوکا، استن لازاردیس، رابی اسلاتر و آئورلیو ویدمار صاحب فرصت‌های بی‌شماری شدند امّا احمدرضا عابدزاده، دروازه‌بان و کاپیتان ایران، با درخشش خود و بازیکنانی نظیر مهدی پاشازاده و محمد خاکپور دروازه‌اش را از دریافت گل‌های بیشتر نگهبانی کرد. در یکی از فرصت‌های خطرناک، هری کیول از فاصلهٔ کم و نزدیک نقطهٔ پنالتی، به دروازه خالی ایران شوت محکمی زد که مهدی پاشازاده، توپ را با ضربهٔ سر و از روی خط دروازهٔ ایران به کرنر فرستاد. نیمهٔ نخست با نتیجهٔ یک به صفر به نفع تیم ملی استرالیا پایان یافت. این نتیجه استرالیا را به جام جهانی می‌رساند.

نیمه دوم

در آغاز نیمهٔ دوم و دقیقهٔ ۴۸ بازی استرالیا با سانتر استن لازاریدیس و ضربهٔ تمام‌کنندهٔ آئورلیو ویدمار به گل دوم می‌رسد. با این حال میل بازیکنان استرالیا برای گل‌زنی چندان کاهش نمی‌یابد و درحالی که با این نتیجه صعودشان حتمی است بازهم به حملات همه‌جانبهٔ خود ادامه می‌دهند. بازیکنان ایران که همه چیز را از دست رفته می‌بینند، تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا به گل برسند، ولی کافی نیست و تلاش‌هایشان تنها منجر به یک موقعیت سانتر از جناح چپ استرالیا توسّط کریم باقری می‌شود. همه چیز حکم به صعود استرالیا می‌کند. استرالیایی‌ها همچنان موقعیت‌های گل را از دست می‌دهند تا اینکه، پیتر هور چهرهٔ شناخته‌شدهٔ استرالیایی که بارها در روند مسابقات مختلف اخلال ایجاد کرده بود وارد زمین می‌شود و تور دروازه ایران را پاره می‌کند. بازی برای حدود ده دقیقه متوقّف می‌شود و به نوعی باعث افزایش تمرکز بازیکنان ایران و سردرگمی بازیکنان استرالیا می‌شود. دروازه‌بان تیم ایران احمدرضا عابدزاده برای حفظ روحیهٔ تیم شروع به انجام حرکات نمایشی و پشتک‌زدن می‌کند که پس از بازی بدل به یکی از به‌یادماندنی‌ترین صحنه‌ها برای ایرانیان می‌شود.

در ادامه، در دقیقهٔ ۷۱ در اثر برخورد هری کیول با احمدرضا عابدزاده، داور به کیول کارت زرد می‌دهد. در دقیقهٔ ۷۶ ایران توسّط کریم باقری و با دخالت بازیکنانی چون خداداد عزیزی و ابراهیم تهامی گلی به ثمر می‌ساند و نتیجهٔ بازی ۲–۱ به سود استرالیا می‌شود. چند دقیقه بعد خداداد عزیزی از روی پاس در عمق علی دایی در موقعیت تک‌به‌تک با مارک بوسنیچ قرار می‌گیرد و دروازه او را باز می‌کند. بازی پس از هشت دقیقه وقت اضافی، با نتیجه ۲–۲ به پایان می‌رسد و ایران به عنوان آخرین تیم به جام جهانی فوتبال صعود می‌کند. پس از بازی، از قول والدیر ویرا سرمربی برزیلی تیم ملی فوتبال ایران گفته‌شد:

من فقط روی نیمکت نشستم و دعا می‌کردم. البتّه وقتی صعود کردیم، دلم واقعاً برای استرالیایی‌ها سوخت. چون در آن لحظات می‌دانستم چه غم سنگینی در دل دارند، به ویژه کودکان استرالیایی که می‌گریستند و می‌پنداشتند تیمشان باید برندهٔ این بازی می‌شد.

بسیاری از طرفداران استرالیایی این بازی را تلخ‌ترین لحظه در تاریخ ورزش این کشور می‌دانند. گزارشگر استرالیایی بازی پس از پایان بازی آشکارا در پیش چشم بینندگان تلویزیونی گریه کرد و صدای جواد خیابانی گویندهٔ ایرانی مستقر در ورزشگاه نیز خبر از گریه و اشک‌شوق وی می‌داد. بازیکنان تیم ایران آنقدر خوش‌حال بودند که پس از سوت پایان بازی، داور مسابقه (ساندرو پل) را در آغوش گرفتند. قابل‌ذکر است که گزارش احساسی جواد خیابانی در این بازی، در ذهن تمام علاقه‌مندان جای می‌گیرد و از او چهرهٔ خاص‌تری می‌سازد. مخصوصاً آنجا که می‌گوید «باز هم از روی زمین».

آمار و جزئیات بازی

۸ آذر ۱۳۷۶

ساعت ۱۲:۳۰ به وقت تهران

استرالیا	۲ – ۲	ایران
'هری کیول (۳۲)  'آئورلیو ویدمار (۴۸)	(یادکرد)	'کریم باقری (۷۱)  'خداداد عزیزی (۷۵)

ورزشگاه کریکت ملبورن، ملبورن

تماشاگران: ۸۵٫۰۲۲ نفر

داور: ساندرو پل

استرالیا

ایران

استرالیا: مارک بوسنیچ کرگ مور '۷۸ استیو هوروات آلکس توبین استن لازاریدیس رابی اسلیتر '۷۶ ند زلیچ آئورلیو ویدمار '۷۶ کرگ فاستر مارک ویدوکا هری کیول '۷۱ ذخیره‌ها: ارنی تاپای  '۷۶ تونی ویدمار  '۷۶ گراهام آرنولد  '۷۸ مربی: تری ونبلز

ایران: احمدرضا عابدزاده محمد خاکپور نعیم سعداوی '۷۰ افشین پیروانی مهدی پاشازاده حمید استیلی کریم باقری مهدی مهدوی کیا رضا شاهرودی '۵۲ خداداد عزیزی '۸۰ علی دایی ذخیره‌ها: ابراهیم تهامی '۹۰  '۷۰ '۹۰ علیرضا منصوریان  '۵۲ علی‌اکبر استاداسدی  '۹۰ مربی: والدیر ویرا

• دیدارهای فوتبال استرالیا و ایران
• پلی‌آف
• قانون گل زده در خانه حریف
• پیتر هور

• فردوسی‌پور، عادل (اکتبر ۲۰۰۸)، ترجمهٔ رشید سعدلو، «The great divide»، مجله ورلدساکر، ص. صفحهٔ ۶۲

(ترجمه مقاله به فارسی در خبرگزاری ایسنا)

• مؤمنی، نیلوفر (۶ آذر ۱۳۸۶). "دهمین سالگرد حماسه ملبورن" (به انگلیسی). ایران اسپورت پرس. Archived from the original on 1 February 2008. Retrieved 16 اسفند 1387.
• اسدی، امیر (۳۰ بهمن ۱۳۸۷). «فیفا: ایران همیشه آماده حماسه سازی». فردانیوز. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۸۷.
• «فوتبال ملی و حماسهٔ ملبورن؛ روزی که وزن کرهٔ زمین برای یک لحظه کم شد». عصر ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۸۷.
• اسدی، امیر (۷ آذر ۱۳۸۷). «یازده سال پس از هشت آذر، حماسه ملبورن و تبعات فوتبالی آن». روزنامه ایران ورزشی. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۸۷.
• کهن‌نسب، علی. «ایران در راه جام جهانی». همشهری‌آنلاین. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۸۷.
• «دهمین سالگرد هشتم آذر، روز صعود ایران به جام‌جهانی». هوادار.آی‌آر. ۸ آذر ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۸۷.