زندگی

وی درباره تولد خود می‌گوید: «دو ماه به زمان تولّدم باقی‌مانده بود که برادرم در دزفول بیمار می‌شود. خانواده هم از این فرصت استفاده می‌کنند تا به عیادتش بروند. این است که در قطار به‌دنیا آمدم و در شناسنامه‌ام درج شد «متولد دزفول»، چون دایی من در ثبت احوال آن منطقه بود، شناسنامه‌ام را همان زمان می‌گیرد. البته زیاد آنجا نبودم، همان زمان ۱۰ روز یا یک‌ماه را در آنجا سپری کردیم، در اصل تهرانی هستیم. پدرم برای ده ونک و مادرم برای اوین است. در اصل ساکن خود بندرعباس بودیم. دوران کودکی را تهران، بخش شمیرانات، شهر ری، کرج و… به‌صورت پراکنده بودیم، چون پدرم شاغل در راه‌آهن بود، مأموریت‌های ایستگاهی داشتند. از سال ۱۳۵۳ به بندرعباس رفتم.»

سال‌های فعالیت

او در چاپخانه با فریدون مشیری که آن روزها مسئول صفحه شعر و ادب هفت‌تار چنگ مجله روشنفکر بود، آشنا شد و نخستین شعرش در سال ۱۳۳۰، زمانی که تنها ۹ سال داشت، در مجله روشنفکر به چاپ رسید. شعرهای وی از همان زمان تاکنون به‌طور پراکنده در بسیاری از نشریات کشور و مجموعه شعرهای مختلف انتشار یافته است.

بهمنی از سال ۱۳۴۵ همکاری خود را با رادیو آغاز کرد و برنامه صفحه شعر را با همکاری شبکه استانی خلیج فارس ارائه داده است. بهمنی در سال ۱۳۷۴ همکاری خود را با هفته‌نامه ندای هرمزگان آغاز می‌کند و صفحه‌ای تحت عنوان تنفس در هوای شعر را هر هفته در پیشگاه مشتاقان خود قرار می‌دهد.

وی از سال ۱۳۵۳ ساکن بندرعباس شد، پس از پیروزی انقلاب، به تهران آمد و مجدداً در سال ۱۳۶۳ به بندرعباس عزیمت کرد و در در آنجا ساکن شد، بهمنی مسؤول چاپخانه دنیای چاپ بندرعباس و مدیر انتشارات چی‌چی‌کا (در گویش بندرعباسی به معنی قصّه) در بندرعباس است.

بررسی اشعار

عشق از جمله مضمون غزل‌های اوست. بسیاری بر این عقیده‌اند که غزل‌های او وام‌دار سبک و سیاق نیما یوشیج است. آنچنان که خود او می‌گوید: «جسمم غزل است امّا روحم همه نیمایی است در آینه تلفیق این چهره تماشایی است.» نخستین شعر بهمنی در سال ۱۳۳۰، یعنی زمانی که او تنها ۹ سال داشت، به چاپ رسید. او برگزیده اولین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش شعر کلاسیک بود.

دیدگاه‌ها

در سال‌های اخیر حضور محمدعلی بهمنی در شعر امروز با حواشی همراه بوده است که از آن جمله می‌توان به دفاع سرسختانه او از غزل پست مدرن با جمله «اگر حافظ هم امروز بود غزل پست مدرن می‌گفت»، حضور او در مراسم شعرخوانی «نه دی» و نامه یغما گلرویی و پاسخ‌گویی خود او اشاره کرد. حبیب در یکی از قسمت‌های آهنگ خرچنگ‌های مردابی که شعر آن از محمد علی بهمنی است اشتباه می‌کند و آن قسمت را اشتباه می‌خواند و به خاطر عدم دسترسی شاعر به خواننده این آهنگ به همان صورت می‌ماند.

او در شهریور ۱۳۹۷ با انتشار مطلبی، خداحافظی‌اش از ریاست شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی وزارت ارشاد را اعلام کرد.

وی در انتهای یادداشت خود چنین نوشت:

من باآگاهیِ اشتباهم از قبول (ریاست شورای ترانه)- نه به‌دلیل این که شش ماه است کارشناسانش هم حقوقی دریافت نکرده‌اند. فقط به این دلیل که دیگر مزاحم ترانه‌های ضعیف نباشم. باشرم خداحافظی می‌کنم.

درگذشت

محمدعلی بهمنی، ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ دچار سکته مغزی شد و بعد از چندی با بهبودی وضعیتش از بیمارستان مرخص شد.

او بار دیگر، ۳۱ مرداد همان سال در پی سکته مغزی مجدد و خونریزی مغزی شدید در بیمارستان تندیسِ تهران بستری شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. او سطح هوشیاری مناسبی نداشت و وضعیتش به وخامت کشید.

وی سرانجام، حوالی ساعت ۲۳ جمعه ۹ شهریور ۱۴۰۳، در سن ۸۲ سالگی پس از ناموفق بودن عملیات احیای قلب درگذشت.

جایزه‌ها و تقدیرها

محمدعلی بهمنی در سال ۱۳۷۸ تندیس خورشید مهر به‌عنوان برترین غزل‌سرای ایران را دریافت کرد. در سال ۱۳۸۳ همزمان با برگزاری ششمین کنگره سراسری شعر و داستان جوان در بندرعباس نکوداشت محمدعلی بهمنی برگزار شد.

در آثار دیگران

بهروز ثروتیان کتابی تحت عنوان لذت بهت‌زدگی در شعر محمدعلی بهمنی نوشته است و در آن به تجزیه و تحلیل شعر محمدعلی بهمنی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط انتشارات شانی چاپ و منتشر شده است.

سال ۱۳۹۷ کتاب «روزگار من و شعر» زندگی‌نامه محمدعلی بهمنی؛ به قلم احمد امیرخلیلی توسط انتشارات نگاه و سال ۱۳۹۸ به‌صورت کتاب گویا با صدای بهروز رضوی منتشر شد.

آثار

مجموعه شعر

باغ لال۱۳۵۰

در بی‌وزنی ۱۳۵۱

عامیانه‌ها ۱۳۵۵

گیسو، کلاه، کفتر ۱۳۵۶

گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود ۱۳۶۹

دهاتی ۱۳۷۷

غزل ۱۳۷۷

شاعر شنیدنی است ۱۳۷۷

عشق است ۱۳۷۸

نیستان ۱۳۷۹

کاسه آب دیوژن، امانم بده ۱۳۸۰

این خانه واژه‌های نسوزی دارد ۱۳۸۲

من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم ۱۳۸۸

غزل زندگی کنیم (گزیده غزل) (۱۳۹۲)

ترانه‌شناسی

نمونه غزل