مأرب

گویند: سد مأرب توسط: «سبا بن یشجب بن یعرب» بنیادگذاری شده‌است. اما قول دیگری نیز وجود دارد که: «لقمان بن عاد» این سد را بنا نهاده‌است. آثار این سد عظیم در مابین سه کوه بلند قرار دارد. آبخیز سد مأرب از اطراف این سه کوه سر به فلک کشیده جمع‌آوری و به سوی حوضچهٔ سد سرازیر می‌شده‌است. مردمان پیشین یمن (سبا) از آب این سد برای آبیاری مزروعات کشاورزی و دامداری و حتی برای آشامیدنی استفاده می‌نموده‌اند.

سر انجام این سد عظیم به‌وسیلهٔ سیل ویران می‌شود. سیل بنیان کنی سد مأرب سبب تفرق و آوارگی قوم سبا در چهار گوشهٔ دنیا می‌شود؛ و عاقبت خرابی قطعی این سد بی‌نظیر به‌وسیله سیلی عظیم بنیان کنی می‌شود، که مآخذ آن را همان «سیل اَلعَرِم» مذکور در قرآن کریم دانسته‌اند؛ و سیل العرم یعنی (سیل قوی و طاقت ناپذیر) که به وسیله آن قسمت‌های زیادی از سد خراب شد؛ و با خراب شدن قطعی این سد عظیم که در سال ۴۵۲ میلادی رخ داد، مملکت سبأ مکانت اصلی تجارتی و آبادانی خود از دست داد. بعد از خرابی وانحطاط سد مأرب، نام سد و سیل و مأرب در اشعار بسیاری از شعراء آن عصر آمده‌است،

در این مورد: المثلم بن قرط البلوی می‌گوید:

همچنین شاعر جاهلی: «میمون بن قیس» ملقب به (اعشی) قصیده‌ای طولانی در وصف سد مأرب وخرابی آن سروده‌است که چند بیت از آن می‌آوریم:

گروهی از علماء وفضلاء واهل علم به مأرب منتسب می‌شوند که بارزترین آن‌ها عبارت‌انداز: یحیی بن المأربی الشیبانی، سعید بن أبیض بن جمال المأربی و ثابت بن سعید المأربی.

• سد مأرب

• المقحفی، ابراهیم، احمد، (مُعجَم المُدُن وَالقَبائِل الیَمَنِیَة) ، منشورات دارالحکمة، صنعاء، چاپ وانتشار سال ۱۹۸۵ میلادی به (عربی).
• دکتر: شامی، یحیی، (موسوعة المدن العربیة والاسلامیة) ، دارالفکر العربی، بیروت، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی به (عربی).
• استاد. دکتر: الجرو، سعید، اسمهان، (دراسات فی التاریخ الحضاری للیمن القدیم)، دارالکتاب الحدیث، چاپ عدن، ۲۰۰۳ میلادی به (عربی).