لیگ فوتبال ایران

در میانه‌های دهه سی فدراسیون فوتبال تصمیم گرفت مسابقات فوتبال را که فقط در استانها برگزار می‌شد به صورت سراسری برگزار کند، به همین منظور از ۱۲ استان صاحب فوتبال در ایران درخواست کرد برای این مسابقات نماینده ای معرفی کنند. به دلیل کمبود امکانات، مشکلات سخت‌افزاری، عدم امکانات مالی امکان برگزاری مسابقات به صورت رفت و برگشت ممکن نبود به همین دلیل تصمیم بر آن شد رقابتها به صورت متمرکز برگزار شود. با معرفی تیمها، سر انجام در سال ۱۳۳۶ اولین دوره مسابقات با نام جام قهرمانی فوتبال ایران برگزار شد

جام قهرمانی فوتبال کشور ۴۸ – ۱۳۳۶

سرانجام با نظر فدراسیون فوتبال ایران در شهریور ۱۳۳۶ اولین دوره مسابقات جام قهرمانی ایران برگزار شد که تیم تاج تهران فاتح این مسابقات شد تا اولین قهرمان در فوتبال ایران لقب بگیرد. در مجموع ۸ تیم موفق شدند قهرمان این رقابتها بشوند. تیم منحل شدهٔ ۸پاس تهران با سه قهرمانی پرافتخارترین تیم در تمام ادوار این لیگ است. همچنین تیم منحل شده دیگر یعنی کلنی ممورویال تبریز هم با پنج بار حضور در فینال این رقابتها که شامل «یک قهرمانی و چهار نایب قهرمانی» می‌باشد از تیم‌های پر افتخار محسوب می‌شود. آخرین قهرمان جام هم در سال ۱۳۴۸ تیم پیکان ناسیونال بود. این رقابت‌ها بعد از ۱۰ دوره برگزاری از سال ۱۳۴۹ و با تغییراتی جزئی در ساختار بازی‌ها و تغییر نام از جام قهرمانی ایران به جام منطقه‌ای فوتبال ایران به سرآغازی برای شروع لیگ سراسری فوتبال باشگاهی در ایران تبدیل شد.

جدول کلی ۱۰ دورهٔ جام قهرمانی ایران

جام منطقه‌ای: ۵۰ – ۱۳۴۹

سال ۱۳۴۹ را می‌توان آغاز رقابت‌های سراسری باشگاهی در ایران نامید. مسابقاتی که برای اولین بار جنبه رقابت‌های باشگاهی به خود گرفت زیرا تمام تیم‌های حاضر در آن باشگاهی بودند. این لیگ معتبرترین جامی بود که تا آن زمان برگزار شده بود، در اولین دوره این رقابت‌ها که با نام جام منطقه‌ای ایران برگزار شد همانند اولین دوره جام قهرمانی ایران تیم تاج تهران به قهرمانی دست یافت و در دومین دوره این جام تیم پرسپولیس قهرمان شد.

جام تخت جمشید: ۵۷ – ۱۳۵۲

با برگزاری ۱۰ دوره از جام قهرمانی فوتبال ایران، ۲ دوره از جام منطقه‌ای و کسب تجربه از آزمون خطا، با اعلام فدراسیون فوتبال ایران در سال ۱۳۵۲ لیگ سراسری با نام جام تخت جمشید آغاز شد، اولین دوره مسابقات جام تخت جمشید با حضور دوازده تیم آغاز شد، در نهایت و بعد از انجام بازی‌های رفت و برگشت بین تیم‌های حاضر در این مسابقات، پرسپولیس که بر خلاف اکثر تیم‌های حاضر در آن جام از طریق بخش خصوصی اداره می‌شد، عنوان قهرمانی را در اولین دوره این رقابت‌ها از آن خود کرد. تاج تهران تهران نایب قهرمان شد و پاس تهران به مقام سوم دست یافت. در سال ۱۳۵۳ تاج تهران توانست عنوان قهرمانی را به دست آورد در سال ۱۳۵۴ بار دیگر پرسپولیس فاتح این رقابت‌ها نام گرفت.

تیم پاس تهران که ۳ بار فاتح جام قهرمانی فوتبال ایران شده بود در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۵ دو بار پیاپی جام تخت جمشید را از آن خود ساخت تا با کسب ۵ قهرمانی در لیگ ایران به موفق‌ترین تیم باشگاهی تا آن زمان تبدیل شود. . اما ششمین دوره این مسابقات به دلیل انقلاب ایران ناتمام ماند و برای همیشه لیگ تخت جمشید به تاریخ پیوست. بعد از انقلاب شرایطی مثل جنگ باعث شد لیگ باشگاهی فوتبال ایران تا سال ۱۳۶۸ تعطیل شود و تیم‌های باشگاهی در لیگ‌های استانی شرکت کنند. ّ

توضیحات: جام تخت جمشید در ۶ دوره برگزار شد که دوره ششم آن به دلیل تقارن با انقلاب ۱۳۵۷ ناتمام ماند. سه تیم پرسپولیس، تاج تهران و پاس تهران موفق به کسب عنوان قهرمانی شدند.
این جدول تا پایان دور پنجم تنظیم شده‌است و دور ششم به دلیل ناتمام ماندن آن در این جدول محسوب نشده‌است.
در لیگ تخت جمشید برای هر برد ۲ امتیاز و برای هر مساوی ۱ امتیاز در نظر گرفته می‌شده‌است.

۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷

وقوع انقلاب در ایران و همچنین جنگ با عراق باعث شد لیگ فوتبال ایران با یک دهه وقفه مواجه شود. در این سال‌ها مسابقات فوتبال در داخل کشور با حضور تیم‌هایی با نام استان‌ها یا مسابقات باشگاهی با تعداد محدود در داخل استان‌ها برگزار می‌شد.

لیگ قدس: ۶۹ – ۱۳۶۸

با پایان جنگ ایران و عراق و ایجاد ثبات در کشور، سال ۱۳۶۸ فدراسیون فوتبال با انتخاب تیمهای برتر استانها این مسابقات را به صورت سراسری با عنوان جام قدس برگزار کرد. روش مسابقات باز به شیوهٔ اولین دوره جام قهرمانی فوتبال ایران در سال ۱۳۳۶ در دو گروه برگزار شد دیدار نهایی که مشخص کننده قهرمان بود بین استقلال و پرسپولیس برگزار شد و در پایان .استقلال تهران موفق شد با شکست پرسپولیس به مقام قهرمانی دست یابد.

استقلال اولین و آخرین قهرمان لیگ قدس است چرا که در پایان این رقابت‌ها و در دوره ریاست ناصر نوآموز بر فدراسیون فوتبال ایران، طرح برگزاری مسابقاتی با عنوان جام آزادگان با حضور تیم‌هایی از سراسر ایران تصویب شد تا لیگ قدس با عمر یکساله کوتاهترین لیگ ایران لقب بگیرد.

جام آزادگان: ۸۰–۱۳۷۰

پاس فاتح اولین دوره جام آزادگان که در سال ۱۳۷۰ برگزار شد نام گرفت. این تیم در سال بعد هم موفق به کسب عنوان قهرمانی در این جام شد و در همین زمان نیز جام قهرمانی باشگاه‌های آسیا را با شکست نماینده عربستان در دیدار فینال به ایران آورد. پس از دو قهرمانی متوالی پاس تهران نوبت به سایپا تهران رسید تا در سال‌های ۱۳۷۲ و ۱۳۷۳ دو بار پیاپی فاتح این جام شوند. پرسپولیس در سال‌های ۱۳۷۴ و ۱۳۷۵جام قهرمانی را از آن خود کرد. در سال ۱۳۷۶ استقلال فاتح این رقابت‌ها نام گرفت. در سال‌های ۱۳۷۷–۷۸ و ۱۳۷۸–۷۹ مجدداً پرسپولیس و در آخرین دوره یعنی ۱۳۷۹–۸۰ استقلال قهرمان رقابتها شد.

توضیحات: لیگ آزادگان در ۱۰ دوره برگزار شد.
این جدول تا پایان دور دهم تنظیم شده‌است.
در چهار دوره اول لیگ آزادگان برای هر برد ۲ امتیاز و برای هر مساوی ۱ امتیاز در نظر گرفته می‌شده‌است.

جام خلیج فارس: هم‌اکنون–۱۳۸۰

در چهارمین سال ریاست صفایی فراهانی بر فدراسیون فوتبال، هیئت رئیسه سازمان لیگ تصمیم به برگزاری لیگ حرفه‌ای در مسابقات باشگاهی ایران گرفت که در نهایت نام لیگ برتر روی آن نهاده شد. برنامه‌های این لیگ با هدف پیشرفت فوتبال باشگاهی در ایران تدوین و تصویب شد. در این مدت نحوه سقوط و صعود تیم‌ها به این مسابقات بارها تغییر کرده‌است. به گفته بهمن حسین پور سفیر ایران در ترکیه، وی قوانین لیگ حرفه‌ای فوتبال ترکیه را به ایران ارسال کرده و اساسنامه لیگ حرفه‌ای ایران بر اساس قوانین لیگ حرفه‌ای فوتبال ترکیه تدوین شده‌است. اولین دوره لیگ برتر با حضور ۱۴ تیم آغاز شد، ۱۲ تیم آخرین دوره جام آزادگان، به اضافه دو تیم ملوان و ابومسلم که از زیرگروه صعود کرده بودند، تیم‌های حاضر در این مسابقات را تشکیل می‌دادند. این رقابت‌ها از روز یازدهم آبان ماه سال ۱۳۸۰ آغاز شد و با قهرمانی پرسپولیس به پایان رسید.

منبع:

نکات:
۱- امتیازات کسر شده در ادوار لیگ برتر از جمع امتیازات کسر شده است
۲- گلهای بازیهایی که نتایجش با رای کمیته انضباطی تعیین شده است در جدول لحاط نشده است

به‌ روز رسانی: تا پایان نوزدهمین دوره لیگ برتر

نکات

مسابقات جام قهرمانی ایران

• ۱۳۳۶ تاج
• ۱۳۳۸ کلونی تبریز
• ۱۳۳۹ جم آبادان
• ۱۳۴۰ آریا مشهد
• ۱۳۴۱ دارایی تهران
• ۱۳۴۳ کیان تهران
• ۱۳۴۴ پاس تهران
• ۱۳۴۶ پاس تهران
• ۱۳۴۷ پاس تهران
• ۱۳۴۸ پیکان تهران

جام منطقه‌ای ایران

• ۱۳۴۹ تاج
• ۱۳۵۰ پرسپولیس

جام تخت جمشید

• ۱۳۵۲ پرسپولیس
• ۱۳۵۳ تاج
• ۱۳۵۴ پرسپولیس
• ۱۳۵۵ پاس تهران
• ۱۳۵۶ پاس تهران

جام قدس

• ۶۹–۱۳۶۸ استقلال

جام آزادگان

• ۱۳۷۰ پاس تهران
• ۱۳۷۱ پاس تهران
• ۱۳۷۲ سایپا
• ۱۳۷۳ سایپا
• ۱۳۷۴ پرسپولیس
• ۱۳۷۵ پرسپولیس
• ۱۳۷۶ استقلال
• ۷۸–۱۳۷۷ پرسپولیس
• ۷۹–۱۳۷۸ پرسپولیس
• ۸۰–۱۳۷۹ استقلال

جام خلیج فارس

• ۸۱–۱۳۸۰ پرسپولیس
• ۸۲–۱۳۸۱ سپاهان
• ۸۳–۱۳۸۲ پاس تهران
• ۸۴–۱۳۸۳ فولاد
• ۸۵–۱۳۸۴ استقلال
• ۸۶–۱۳۸۵ سایپا
• ۸۷–۱۳۸۶ پرسپولیس
• ۸۸–۱۳۸۷ استقلال
• ۸۹–۱۳۸۸ سپاهان
• ۹۰–۱۳۸۹ سپاهان
• ۹۱–۱۳۹۰ سپاهان
• ۹۲–۱۳۹۱ استقلال
• ۹۳–۱۳۹۲ فولاد
• ۹۴–۱۳۹۳ سپاهان
• ۹۵–۱۳۹۴ استقلال خوزستان
• ۹۶–۱۳۹۵ پرسپولیس
• ۹۷–۱۳۹۶ پرسپولیس
• ۹۸–۱۳۹۷ پرسپولیس
• ۹۹–۱۳۹۸ پرسپولیس
• ۱۴۰۰–۱۳۹۹ پرسپولیس
• ۰۱ – ۱۴۰۰ استقلال تهران

یادداشت:

• در سال ۱۳۵۷ تیم تاج به استقلال تغییر نام داد.
• در سال ۱۳۶۴ پرسپولیس ابتدا به آزادی و سپس به پیروزی تغییر نام داد اما در تمامی این مدت در سطح جامعه از این تیم با عنوان پرسپولیس یاد می‌شد. در نهایت در سال ۱۳۹۱ به صورت رسمی برند پرسپولیس برای این تیم ثبت‌شد.
• لیگ آزادگان هم‌اکنون به لیگ دسته اول فوتبال ایران اطلاق می‌شود.
• پرسپولیس با پنج قهرمانی متوالی، رکورددار بیشترین قهرمانی‌های متوالی در تاریخ لیگ فوتبال ایران است.
• باشگاه پرسپولیس در چهاردهمین دوره برگزاری لیگ فوتبال در ایران و به علت داشتن تعداد زیادی ملی پوش (۷ بازیکن) و حضور تیم ملی در جام جهانی ۱۹۹۸ از بازی‌های لیگ کناره‌گیری کرد.

تاریخ به روز رسانی: ۹ مرداد ۱۳۹۹ ه

از ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷

تا ۱۳۸۰

یاداشت

1. ↑ ناتمام ماند.
2. ↑ به صورت گروهی در ۲ گروه برگزار شد.
3. ↑ به صورت گروهی در ۲ گروه برگزار شد.

لیگ برتر

• لیگ فوتبال زنان ایران