استقلال

استقلال \ esteqlāl\ ، نشریه‌ای سیاسی، انتقادی و خبری که از 1327 تا 1328ق/ 1909 تا 1910م در تبریز چاپ می‌شد. استقلال حاصل تجمع گروهی از مشروطه‌خواهان و مدافعان تبریز به رهبری ستارخان و باقرخان در کنسولگری عثمانی در آن شهر در زمان اشغال شهر به دست نیروهای روس (1327ق) بود. این نشریه از جمادی‌الاول 1327 تا جمادی‌الآخر 1328 در 54 شماره منتشر شد. 
استقلال در آغاز، هفتگی بود و پس از هفتمین شماره، سه بار در هفته، و به شیوۀ چاپ سنگی انتشار می‌یافت. این روزنامه زیر نظر هیئت منتخب مشروطه‌خواهان، با مدیریت میرزا آقا بلوری (تبریزی)، ناشر نالۀ ملت، اداره می‌شد (براون، 40؛ EIr.، ذیل «استقلال») دربارۀ خط‌مشی سیاسی این نشریه، اختلاف‌نظر وجود دارد (نک‍ : رابینو، 58؛ براون، همان‌جا). پس از پیروزی مشروطه‌خواهان، میرزا آقا به تنهایی به کار انتشار روزنامه پرداخت. 
استقلال حاوی اخبار داخلی و خارجی، خبر رویدادهای آذربایجان و نیز مطالبی در مخالفت با سیاستهای روسیه بود (مجیدی، 64؛ صدر هاشمی، 159؛ EIr.، همان‌جا). اهمیت این روزنامه به‌ویژه از نظر بازتاب رویدادهای آذربایجان در آن زمان است. نسخه‌هایی از آن در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانۀ ملی ایران و دانشگاههای کِیمبریج و پرینستِن نگهداری می‌شود (همان). 

مآخذ

رابینو، یاسنت لویی (ض: ه‍ . ل. رابینو)، روزنامه‌های ایران، ترجمۀ جعفر خمامی‌زاده، تهران، 1380ش؛ صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، 1363ش، ج 1؛ مجیدی، موسى، تاریخچه و تحلیل روزنامه‌های آذربایجان: 1230-1380، تهران، 1382ش؛ نیز: