لشکر پیاده‌نظام (ورماخت)

پس از شکست امپراتوری آلمان و پایان جنگ جهانی اول، فاتحان غربی پیمان ورسای را بر آلمان تحمیل کردند. بر اساس این پیمان نیروی زمینی آلمان به یک نیروی ۱۰۰ هزار نفری با تنها ۴ هزار افسر محدود شد که با انفصال صدها هزار نفر از خدمت فقط می‌توانستند نقش امنیت داخلی و مرزبانی را ایفا کنند. نیروی زمینی صرفاً می‌توانست ۲۱ هنگ پیاده‌نظام هر یک با ۳ گردان پیاده‌نظام، یک گردان آموزش و یک گردان خمپاره‌انداز و ۷ هنگ توپخانه هر یک با سه گردان در کنار هفت گردان مهندسی، بهداری، مخابرات و موتوریزه که مجموعاً هفت لشکر پیاده‌نظام را تشکیل می‌دادند، در اختیار داشته باشد.

با توجه به این که امکان باقی ماندن نسبت بسیار اندکی از نیروهای موجود در نیروی زمینی امپراتوری آلمان در نیروی زمینی جدید وجود داشت، استانداردهای بسیار سخت گیرانه‌ای برای گزینش افراد وضع شد. افراد باقی‌مانده پانزده ماه در هنگ‌های خود در رایشسور به عنوان درجه‌دار خدمت کردند و سپس کسانی برگزیده شدند که از یک آزمون موفق خارج گشتند. افراد پذیرفته شده بدون توجه به رسته سابقشان، به یک دوره در دانشکده پیاده‌نظام در درسدن فرستاده شدند. این فرایند چهار تا پنج سال از زمان آغاز خدمت به طول انجامید. رایشسور، نیروهای مسلح جمهوری وایمار از همان ابتدا با طراحی سازمانی منعطف که می‌توانست به سهولت جهت اداره نیرویی بزرگ‌تر گسترش یابد، شروع به نقض مخفیانه مفاد پیمان ورسای کرد. آلمانی‌ها در ابتدا کشور خود را به هفت منطقه نظامی (Wehrkreis) (تا سال ۱۹۳۷ سیزده و سال ۱۹۴۲ نوزده منطقه) تقسیم کردند که هر یک با فرماندهی در سطح سپاه، مسئولیت جذب، بسیج، تدارکات، اداره و آموزش نیروهای مربوط به اراضی خود را بر عهده داشتند. فرمانده هر منطقه نظامی فرماندهی یک لشکر پیاده‌نظام که شماره منطقه را به خود گرفته بود، را نیز به شکل مجزا در اختیار داشت.

با به قدرت رسیدن حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران به رهبری آدولف هیتلر در سال ۱۹۳۳، آلمان که می‌دانست همچنان توانایی مقابله رو در رو با دشمنان خود را ندارد و به احتمال قریب به یقین با هویدا شدن این مسئله، از جانب آن‌ها مورد هجوم نظامی پیش‌دستانه قرار خواهد گرفت، به شکل مخفیانه به تسلیح خود ادامه داد. همان سال نخست، تصمیم بر افزایش ۱۴ هزار نفری پرسنل فعال نیروی زمینی در قالب یگان‌های جدید توپخانه، مخابرات و ضدهوایی و تشکیل یک نیروی ذخیره ۸۵ هزار نفری برای آن شد. طبق این برنامه بودجه نظامی افزایش پیدا می‌کرد و ۹ یگان جدید مرزبانی که اساساً در کنار مهارت‌های لازم در مرزبانی، آموزش پیاده‌نظام را دریافت می‌کردند، نیز تشکیل می‌شد. این آموزش‌ها شامل نقشه‌خوانی، نگارش و گزارش‌دهی نظامی، ساخت ابزار صحرایی، تخمین برد، توصیف هدف و سایر جنبه‌های نبرد پیاده‌نظام از جمله استتار، دفاع ضدهوایی و ضدزره و همچنین حفر سنگر می‌گردید. در ابتدا قصد رهبران آلمان ایجاد یک نیروی زمینی سیصد هزار نفری در قالب ۲۱ لشکر پیاده‌نظام تا سال ۱۹۳۸ بود. در نهایت با افزایش خطر درگیر شدن در یک جنگ، دستور به آماده شدن این نیروی زمینی ۳۰۰ هزار نفره تا ماه اکتبر سال ۱۹۳۴ داده شد.

سال ۱۹۳۴ هر منطقه نظامی که از پیش یک لشکر پیاده‌نظام در اختیار داشت، با جداسازی گروهان جایگزینی-آموزش و یک گروهان پیاده‌نظام از سه گروهان پیاده‌نظام هر یک از هنگ‌های لشکر خود، یک هنگ مستقل پیاده‌نظام ایجاد نمود. این ۲۱ هنگ پیاده‌نظام هر یک شماره ای بین ۲۲ تا ۴۲ به خود گرفتند. ۴۲ هنگ پیاده‌نظام دیگر که همچنان در قالب لشکرهای پیاده‌نظام خود باقی مانده بودند، به کمک نیروهای داوطلب یا افسران و سربازان دو گروهان دیگر، گروهان آموزش و گروهان سوم پیاده‌نظام خود را مجدداً احیا نمودند و برخی گروهان پیاده‌نظام چهارمی نیز تشکیل دادند. بدین ترتیب نیروی زمینی آلمان تا پایان سال ۱۹۳۵، مجموعاً دارای ۱۶۵ گردان پیاده‌نظام بود. به طریق مشابهی ۱۴ هنگ توپخانه نیز ایجاد گردید. بدین صورت که هر یک از هفت هنگ توپخانه ای که از پیش وجود داشتند، به کمک دو گردان خود دو هنگ توپخانه مستقل ایجاد نمودند. هر کدام از این هنگ‌های توپخانه نیروهای در اختیار خود را به صورت چهار گروهان هر یک با دو آتشبار سه توپه (مجموعاً ۲۴ توپ) سازمان داد.

پس از ورود نوزده گردان پیاده‌نظام آلمانی به منطقه غیرنظامی شده راینلند در ماه مارس سال ۱۹۳۶ و شکستن علنی مفاد پیمان‌های ورسای و لوکارنو، آلمانی‌ها علاوه بر ایجاد چند منطقه نظامی دیگر، اکتبر همان سال چهار لشکر پیاده‌نظام به کمک نیروهای پلیس محلی در راینلند (۲۵، ۲۶، ۳۳ و ۳۴) و هشت لشکر پیاده‌نظام در مناطق دیگر تشکیل دادند. با وجود این که پیمان‌های لوکارنو و ورسای حضور نیروهای ارتش آلمان را در منطقه رایلند ممنوع اعلام کرده بودند اما به این کشور اجازه داشت ۳۱۵۰۰ نیروی پلیس در آن داشته باشد. آلمانی‌ها که بالغ بر ده تا دوازده درصد بیش از این عدد نیروی پلیس در رایلند به کار برده بودند، از همین شمار افراد جهت تشکیل لشکرهای پیاده‌نظام خود استفاده نمودند. تا سال ۱۹۳۷، بیست و نه لشکر ذخیره پیاده‌نظام متشکل از نیروهای گروه یک (با دست کم یک سال سابقه خدمت فعال) و دو ذخیره (افرادی که در سال‌های صلح به سن هجده سال رسیده بودند)، ایجاد شدند که اکثراً مجموع نفرات آن‌ها به استاندارد ۱۶ هزار نفر نمی‌رسید.

با الحاق اتریش به آلمان در ماه مارس سال ۱۹۳۸ و وارد شدن یگان‌های نیروی زمینی این کشور به ورماخت، قوای پیاده‌نظام اتریش که از پیش به صورت هفت لشکر سازمان یافته بود، در قالب دو لشکر پیاده‌نظام (یکی مستقر در وین و دیگری در لینتس) در کنار سایر لشکرها به نیروی زمینی آلمان پیوستند و شماره‌های ۴۴ و ۴۵ را به خود گرفتند. بسیاری از افسران اتریشی بدون از دست دادن مقام و درجه خود در ورماخت پذیرفته شدند. به هر حال عده زیادی از این افراد و چندین یگان اتریشی جهت گذراندن دوره‌های آموزشی راهی دانشکده‌های ارتش آلمان گشتند.

در بدو آغاز تهاجم آلمان به لهستان در سال ۱۹۳۹، نیروی زمینی آلمان دارای ۳۶ لشکر پیاده‌نظام بود که با شروع بسیج عمومی لشکرها، ۵۱ لشکر پیاده‌نظام دیگر با به همراه ۱٫۱ میلیون نفر به این شمار اضافه شد (مجموعاً ۸۷ لشکر پیاده‌نظام). در عرض یک سال آینده مجموعاً ۱۴۳ لشکر پیاده‌نظام دیگر نیز ایجاد گردید.

لشکرهای پیاده‌نظام نیروی زمینی آلمان در مجموع در قالب ۳۵ موج بسیج شدند. با وجود این که هر یک از این موج‌ها از منظر شمار و نوع نیروی انسانی و تسلیحات مقداری با موج‌های قبلی تفاوت داشتند، ساختار آن‌ها عموماً مشابه یکدیگر بود. شش مورد از این موج‌ها هنگام آماده‌سازی برای جنگ بسیج گشتند. موج نخست مربوط به قوای دائمی نیروی زمینی بودند. مابقی موج‌ها از منابع مختلفی چون نیروهای ذخیره جذب شدند.

موج‌های بسیج لشکرهای پیاده‌نظام

موج	تاریخ تشکیل	تعداد لشکرها	شماره لشکرها	توضیحات
۱	۱۹۳۴–۱۹۳۸	۳۹	۴۶–۱ (بجز ۳۷ تا ۴۳)	لشکرهای پیش از آغاز جنگ نیروی زمینی
۲	اوت ۱۹۳۹	۱۶	۸۷–۵۲ (بجز ۵۳ تا ۵۵، ۵۹، ۶۰، ۶۳ تا ۶۷، ۷۰، ۷۲، ۷۴، ۷۷ و ۸۰ تا ۸۵	از افراد ذخیره (پیش از آغاز جنگ)
۳	سپتامبر ۱۹۳۹	۲۱	۲۴۶–۲۰۶ (بجز ۲۱۹، ۲۲۰، ۲۲۲، ۲۲۴، ۲۲۶، ۲۲۹، ۲۳۰، ۲۳۲ تا ۲۳۸ و ۲۴۰ تا ۲۴۵)	از نیروهای مسن‌تر برخی با تجربه جنگ جهانی اول (پیش از آغاز جنگ)
۴	اوت ۱۹۳۹	۱۴	۲۶۹–۲۵۱ (بجز ۲۵۹، ۲۶۱ و ۲۶۴ تا ۲۶۶)	از یگان‌های ذخیره (پیش از آغاز جنگ)
۵	سپتامبر ۱۹۳۹	۵	۹۸–۹۳ (بجز ۹۷)	از افراد ذخیره
۶	نوامبر ۱۹۳۹	۴	۸۸–۸۱ (بجز ۸۴ تا ۸۷)	-
۷	ژانویه ۱۹۴۰	۱۴	۱۹۹–۱۶۱ (بجز ۱۷۱ تا ۱۸۰، ۱۸۲ و ۱۸۴ تا ۱۹۵)	بسیج مجدد با قریب‌الوقوع بودن جنگ با فرانسه - با جدا کردن گردان‌های جایگزینی لشکرهای پیشین و تبدیل آن‌ها به گردان‌های هنگ‌های معمول
۸	فوریه ۱۹۴۰	۱۰	۲۹۹–۲۹۰	با جدا کردن گردان‌هایی از لشکرهای پیشین و گسترش آن‌ها با سربازان وظیفه
اوبرراین	فوریه ۱۹۴۰	۴	۵۵۷–۵۵۴	لشکرهای پیاده‌نظام موضعی - استقرار در ناحیه راین علیا
۹	مارس ۱۹۴۰	۱۰	۳۹۹–۳۵۱ (شامل ۳۵۱، ۳۵۸، ۳۶۵، ۳۷۲، ۳۷۹، ۳۸۶، ۳۹۳، ۳۹۵، ۳۹۹ و ۴۰۰)	از سربازان وظیفه
۱۰	ژوئن ۱۹۴۰	۹	۲۸۰–۲۷۰ (بجز ۲۷۴ و ۲۷۵)	از یگان‌های جایگزینی و سربازان وظیفه
۱۱	اکتبر ۱۹۴۰	۱۰	۱۳۷–۱۲۱ (بجز ۱۲۴، ۱۲۷، ۱۲۸، ۱۳۰، ۱۳۳، ۱۳۵ و ۱۳۶)	با جدا کردن یک سوم نیروهای پیاده‌نظام و توپخانه لشکرهای پیشین به همراه یگان‌های جایگزینی و تکمیل لشکرهای جدید با سربازان وظیفه
۱۲	اکتبر ۱۹۴۰	۱۰	۱۱۳–۹۷ (بجز ۹۹، ۱۰۳ تا ۱۰۵، ۱۰۷ تا ۱۰۹)
۱۳	نوامبر ۱۹۴۰	۹	۳۲۷–۳۰۲ (بجز ۳۰۳، ۳۰۷ تا ۳۱۸، ۳۲۲ و ۳۲۴ تا ۳۲۶)
۱۴	نوامبر ۱۹۴۰	۸	۳۴۲–۳۳۲ (بجز ۳۳۴، ۳۳۸ و ۳۴۱)
۱۵	مه ۱۹۴۱	۱۵	۷۱۹–۷۰۲ (بجز ۷۰۳، ۷۰۵ و ۷۰۶)	ثابت - ابتدا استقرار در غرب و بالکان سپس انتقال به خط مقدم
۱۶	ژوئن ۱۹۴۱	۴	۲۰۴–۲۰۱	تیپ‌های امنیت - مدتی بعد جذب درون آرایش‌های دیگر
محافظ	دسامبر ۱۹۴۱	۱	۴۱۶	استقرار در دانمارک - نفرات با سنین بالا
۱۷	دسامبر ۱۹۴۱	۴	۳۳۱–۳۲۸	لشکرهای "والکوره" (Walküre) - نخستین لشکرها پس از آغاز جنگ با شوروی - جبران شکست‌های زمستانه در جبهه شرقی
۱۸	ژانویه ۱۹۴۲	۵	۳۸۹–۳۸۳ (بجز ۳۸۶ و ۳۸۸)	لشکرهای "راینگولت" (Rheingold)
۱۹	آوریل ۱۹۴۲	۴	۳۷۷–۳۷۰ (بجز ۳۷۲ تا ۳۷۵)	ثابت - استقرار در فرانسه
۲۰	ژوئن ۱۹۴۲	۳	۳۸، ۳۹ و ۶۵	استقرار در سواحل کانال مانش
محافظ	سپتامبر ۱۹۴۲	۵	۳۴۸–۳۴۳ (بجز ۳۴۵)	استقرار در دانمارک - نفرات با سنین بالا
کریمهیلده	نوامبر ۱۹۴۲	۳	۳۲۶، ۳۳۴ و ۳۳۸	استقرار در آلمان سپس در فرانسه
-	نوامبر ۱۹۴۲	۳	۲۳، ۳۶۹ و ۳۷۳	استقرار در کرواسی
-	فوریه ۱۹۴۳	۱۳	۴۴، ۷۱، ۷۶، ۷۹، ۹۴، ۱۱۳، ۲۹۷، ۳۰۵، ۳۷۱، ۳۷۶، ۳۸۴، ۳۸۹ و ۳۹۵	تشکیل مجدد لشکرهای منهدم‌شده در استالینگراد
برونهیلده و گیسلا	مه ۱۹۴۳	۳	۲۸۲، ۳۵۵ و ۳۵۶	آرایش‌های ذخیره - استقرار در فرانسه
محافظ	سپتامبر ۱۹۴۳	۷	۲۶۶–۲۴۲ (بجز ۲۴۶ تا ۲۶۳)	ثابت - استقرار در فرانسه
-	-	۵	۱۴، ۳۶، ۱۶۲، ۳۹۲ و ۴۱۶	-
۲۱	نوامبر ۱۹۴۳	۱۰	۳۶۷–۳۴۹ (بجز ۳۵۰، ۳۵۱، ۳۵۴ تا ۳۵۶، ۳۵۸، ۳۶۰، ۳۶۵ و ۳۶۶)	با ساختار جدید - از سربازان وظیفه و نیروهای لشکرهای پیشین - استقرار در فرانسه
۲۲	دسامبر ۱۹۴۳	۶	۲۷۸–۲۷۱ (بجز ۲۷۳ و ۲۷۴)	از سربازان وظیفه، نیروهای لشکرهای پیشین و بقایای یگان‌های منحل‌شده - استقرار در فرانسه
۲۳	فوریه ۱۹۴۴	۵	۵۲، ۳۸۸، ۳۹۰، ۳۹۱ و ۳۹۴	هنگ‌های گرندیر (لشکرهای آموزش و "سایه") - جذب درون لشکرهای موج ۲۵
-	-	۵	۴۹–۴۷	ثابت
۲۴	آوریل ۱۹۴۴	۳	۶۸، ۳۹۱ و ۳۸۹	لشکرهای "سایه" با آرایشی ضعیف - از لشکرهای ذخیره
ماگن	ژوئیه ۱۹۴۴	۱	۷۰	با نیروهایی با مشکلات شکم
۲۵	فوریه ۱۹۴۴	۶	۹۲–۷۷ (بجز ۷۸ تا ۸۳، ۸۶ تا ۸۸ و ۹۰	با نیروهای آرایش‌های منهدم‌شده - استقرار در غرب
۲۶	مه ۱۹۴۴	۴	ویلت‌فلکن، اوست‌پرویسن، شلسین و میلوویتس	لشکرهای "سایه"
۲۷	ژوئن ۱۹۴۴	۵	۵۹، ۶۴، ۲۲۶، ۲۳۲ و ۲۳۷	از لشکرهای "سایه"
کریم	مه ۱۹۴۴	۴	۵۰، ۷۳، ۹۸ و ۱۱۱	تشکیل مجدد لشکرهای منهدم‌شده در کریمه
۲۸	ژوئیه ۱۹۴۴	۴	یوتلاند، شلسین، گرافن‌وور و مونزینگن	از لشکرهای "سایه"
۲۹	ژوئیه ۱۹۴۴	۱۳	۵۶۲–۵۴۱	لشکرهای گرندیر با ساختاری بسیار سبک‌تر
۳۰	اوت ۱۹۴۴	۶	۱۲، ۱۶، ۱۹، ۳۶، ۵۶۰ و ۵۶۳	لشکرهای فولکس‌گرندیر - از بقایای لشکرهای منهدم‌شده در جبهه شرقی
۳۱	اوت ۱۹۴۴	۱۲	برسلاو، دولرسهایم، ماهرن، رون و گروس-بورن	لشکرهای گرندیر - لشکرهای "سایه" - جذب درون لشکرهای موج ۳۲
۳۲	سپتامبر ۱۹۴۴	۹	تبدیل لشکرهای ۵۸۸–۵۶۴ به لشکرهای فولکس‌گرندیر ایجاد لشکرهای ۱۴۸، ۱۵۹، ۱۷۶، ۱۸۰، ۱۸۹، ۱۹۰، ۲۰۳، ۲۸۱ و ۴۶۲	تبدیل لشکرهای پیشین به لشکرهای فولکس‌گرندیر
۳۳	ژانویه ۱۹۴۵	۱۰	۴۸، ۸۵، ۱۸۹، ۲۴۵، ۲۶۴، ۲۷۵، ۳۶۱ ف‌گ، ۵۵۳ ف‌گ، ۷۰۶ و ۷۱۶	ساختار جدید - تشکیل مجدد لشکرهای منهدم‌شده
تارن	ژانویه ۱۹۴۵	۴	۶۰، ۲۱۹، ۲۴۹ و ۷۰۳	لشکرهای "سایه"
۳۴	فوریه ۱۹۴۵	۸	هانوفر، درسدن، دونائو، دوبریتس، برلین، هامبورگ، یوتلاند و زیلاند	لشکرهای "سایه"
۳۵	مارس ۱۹۴۵	۸	۱ راد شلاگتر، ۲ راد فریدریش-لودویگ یان، ۳ راد تئودور کورنر، ۴ راد، پوتسدام، شارن‌هورست، اولریخ فن هوتن و فردیناند فن شیل	از نیروی کار رایش ("راد")
-	آوریل ۱۹۴۵	۳	۳۵۲، ۷۱۶ و ۷۱۹	تشکیل مجدد لشکرهای منهدم‌شده

• موج ۱: موج نخست لشکرهای پیاده‌نظام دارای تقریباً ۵۳۰ افسر ارشد، ۲۷۰۰ افسر جزء، ۱۴۴۰۰ سرباز و ۱۰۰ کارمند اداری بودند که مجموعاً عددی بالغ بر ۱۷۷۳۰ نفر می‌شد. از این میزان ۷۸ درصد پرسنل فعال، ۱۲ درصد نیروهای ذخیره گروه یک، ۶ درصد نیروهای ذخیره گروه دو و ۴ درصد افراد عضو لندور (افراد مسن تر با سابقه حضور در نبردهای جنگ جهانی اول) بودند. نیروهای ذخیره و لندور تقریباً به شکل اختصاصی در یگان‌های تدارکات یا پشتیبانی قرار داشتند.
• موج ۲: لشکرهای پیاده‌نظام موج دوم نفرات کمتری نسبت به موج نخست داشتند. این لشکرها ۴۹۰ افسر ارشد، ۲۲۷۰ افسر جزء، ۱۲۴۰۰ سرباز و ۱۰۰ کارمند اداری داشتند که مجموعاً ۱۵۲۷۰ نفر می‌شدند. تنها ۶ درصد از این افراد پرسنل فعال نیروی زمینی در زمان صلح بودند. ۸۳ درصد مابقی را افراد ذخیره گروه یک تشکیل می‌دادند. هنگ‌های پیاده‌نظام این لشکرها معمولاً به جای گروهان هویتزر پیاده‌نظام، یک گروهان خمپاره‌انداز سنگین در اختیار داشتند. غالباً گردان جایگزینی میدانی در این لشکرها وجود نداشت. این لشکرها روز چهارم بسیج عمومی نیروی زمینی (۲۹ اوت)، آماده ورود به میدان نبرد بودند.
• موج ۳: با در اختیار داشتن ۱۷۹۰۰ نفر، تعداد نیروهای موجود در لشکرهای پیاده‌نظام موج سوم، تشابه زیادی به لشکرهای موج نخست داشت. با این تفاوت که کمتر از یک درصد این نفرات پرسنل فعال، ۱۲ درصد نیروهای ذخیره گروه یک، ۴۶ درصد نیروهای ذخیره گروه دو و ۴۲ درصد عضو لندور بودند. این لشکرها روز ششم بسیج عمومی نیروی زمینی (۳۱ اوت)، آماده ورود به میدان نبرد بدون وظایف تهاجمی و صرفاً جهت کنترل اراضی پشت خط مقدم بودند.
• موج ۴: در موج چهارم هر لشکر پیاده‌نظام مشتکل از ۱۵ هزار نفر می‌گردید که از این عدد ۹ درصد پرسنل فعال، ۲۱ درصد نیروهای گروه ذخیره یک، ۴۶ درصد نیروهای گروه ذخیره دو و ۲۴ درصد از لندور بودند. این لشکرها روز ششم بسیج عمومی نیروی زمینی (۳۱ اوت)، آماده ورود به میدان نبرد به عنوان لشکرهای ذخیره لشکرهای موج سوم بودند.

بدین ترتیب هنگام آغاز جنگ جهانی دوم هر لشکر پیاده‌نظام نیروی زمینی آلمان به شکل میانگین ۱۶ هزار نفر در اختیار داشت. با الحاق یگان‌های دیگر به این لشکرها، گاهی شمار نفرات برخی از آن‌ها به ۲۰ هزار نفر نیز می‌رسید. این آمار اواخر جنگ به شدت افت کرد؛ به وجهی که بسیاری از سپاه‌ها (هر یک مشتکل از دو یا چند لشکر) در مجموع حتی ۲۰ هزار نفر در اختیار نداشتند.

سازمان لشکرهای سال ۱۹۳۹

سازمان لشکرهای پیاده‌نظام ورماخت در سال ۱۹۳۹ به ترتیب زیر بود:

• ستاد لشکر
  • ۱ گروه نقشه‌برداری موتوریزه
• ۳ هنگ پیاده‌نظام - هر یک:
  • ۳ گردان پیاده‌نظام - هر یک:
    • ۳ گروهان پیاده‌نظام (هریک: ۹ مسلسل سبک، ۲ مسلسل سنگین و ۳ خمپاره‌انداز ۵۰ میلی‌متری)
    • ۱ گروهان مسلسل (۸ مسلسل سنگین و ۶ خمپاره‌انداز ۸۰ میلی‌متری)
  • ۱ گروهان توپ پیاده‌نظام (۲ توپ سنگین ۱۵۰ میلی‌متری و ۶ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری)
• هنگ توپخانه
  • ستاد هنگ توپخانه و آتشبار ستاد
  • ۳ گردان توپخانه سبک - هر یک:
    • ستاد گردان توپخانه و آتشبار ستاد
    • ۳ آتشبار (هریک: ۴ هویتزر سبک ۱۰۵ میلی‌متری)
  • ۱ گردان توپخانه سنگین - هر یک:
    • ستاد گردان توپخانه و آتشبار ستاد
    • ۳ آتشبار (هریک: ۴ هویتزر سنگین ۱۵۰ میلی‌متری)
  • ۱ گردان دیده‌بانی موتوریزه
• گردان شناسایی
  • ۱ گروهان سواره (۹ مسلسل سبک و ۲ مسلسل سنگین)
  • ۱ گروهان دوچرخه‌سوار (۹ مسلسل سبک، ۲ مسلسل سنگین و ۳ خمپاره‌انداز ۵۰ میلی‌متری)
  • گردان سنگین
    • ۱ دسته ضدتانک موتوریزه (۳ توپ ۳۷ میلی‌متری PAK 36)
    • ۱ دسته توپ پیاده‌نظام (۲ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری)
    • نیروی شناسایی زرهی (۲ خودروی زرهی)
• گردان ضدتانک
  • ۳ گروهان ضدتانک موتوریزه (هر یک: ۱۲ توپ ۳۷ میلی‌متری PAK 36)
  • ۱ گروهان مسلسل سنگین (۱۲ توپ ۲۰ میلی‌متری ضدهوایی)
• گردان مهندسی
  • ۲ گروهان مهندسی (هر یک: ۹ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان مهندسی موتوریزه (هر یک: ۹ مسلسل سبک)
  • ۱ ستون پل‌ساز موتوریزه
  • ۱ ستون مهندسی سبک موتوریزه
• گردان مخابرات
  • ۱ گروهان تلفن صحرایی موتوریزه
  • ۱ گروهان رادیو
  • ۱ گروهان مخابرات سبک
• گردان جایگزینی صحرایی
  • گروهان‌های پیاده‌نظام (هریک: ۹ مسلسل سبک، ۲ مسلسل سنگین و ۳ خمپاره‌انداز ۵۰ میلی‌متری)
• پشتیبانی تدارکاتی
  • ستاد تدارکات
    • ۸ ستون تدارکات سبک
    • ۱ ستون سبک برای ادوات عملیات
    • ۱ گروهان تعمیرات موتوریزه
    • ۱ گروهان تدارکات موتوریزه
  • گردان کمیساری
    • ۱ گروهان نانوایی موتوریزه
    • ۱ گروهان سلاخی موتوریزه
    • ۱ گروهان کمیساری موتوریزه
  • پشتیبانی بهداری
    • ۱ گروهان بهداری سواره
    • ۱ گروهان بهداری موتوریزه
    • بیمارستان صحرایی موتوریزه
    • ۲ گروهان آمبولانس موتوریزه
  • دیگر
    • گروهان دامپزشکی
    • ۱ نیروی پلیس نظامی موتوریزه
    • ۱ دفتر پست صحرایی

فرماندهی

تا سال ۱۹۳۵ هر لشکر پیاده‌نظام علاوه بر یک فرمانده کل (فرمانده منطقه نظامی) دارای دو معاون فرمانده بود. یکی از این معاونان فرمانده پیاده‌نظام (Infanteriefuehrer) و دیگری فرمانده توپخانه (Artillieriefuehrer) به حساب می‌آمد که هر یک (معمولاً با درجه سرتیپ) یگان‌های مربوط به خود را کنترل می‌کردند. این فرماندهان هدایت گروه‌های رزمی لشکر را نیز اغلب بر عهده می‌گرفتند.

افسر عملیات (la) در سطح لشکر نقش ریاست ستاد لشکر را ایفا می‌کرد و افسر اطلاعات (Ic) مستقیما تحت امر او بود. البته از عنوان رئیس ستاد تنها در سطح سپاه یا بالاتر استفاده می‌شد. هنگام ورود به میدان‌های نبرد، ستاد لشکر مهمولا به سه بخش ستاد عملیات (Fuehrungsabteilung)، ستاد تدارکات (Quartermeister) و ستاد نیرو (Adjutantur) تقسیم می‌گردید. مجموع این ستادها مرکز فرماندهی به ریاست افسر عملیات را ایجاد می‌نمودند. افسر اطلاعات (Ic) و افسر توپخانه (Ia) لشکر در ستاد عملیات که مهم‌ترین ستاد لشکر به حساب می‌آمد، حضور داشتند. افسر ارشد تدارکات (Ib) رهبری ستاد تدارکات را عهده‌دار بود. افسر ارشد اداری (IVa)، افسر ارشد بهداری (IVb)، افسر ارشد دامپزشکی (IVc) و افسر حمل و نقل موتوری (V) نیز در ستاد تدارکات قرار می‌گرفتند که هر یک بخش خود را هدایت می‌نمودند. افسر ارشد نیرو (IIa) که آجودان نیز نامیده می‌شد و پشت خط مقدم حضور می‌یافت، ستاد نیرو را هدایت می‌کرد و افسر دوم نیرو (IIb)، قاضی ارشد دادگاه نظامی (III)، روحانی لشکر (IVd) و سایر یگان‌های مورد نیاز جهت عملکرد مناسب قرارگاه‌های ستادی همچون بخش نگهداری خودروها، یگان‌های امنیت، یگان‌های مهندسی ساخت‌وساز و یگان‌های جایگزینی زیر نظر او قرار داشتند. افسر دوم نیرو (IIb) مسئولیت امور درجه‌داران و درخواست نیروی جایگزین از طریق افسر ارشد نیرو را عهده‌دار بود. تنها افسران درجه یک (I) بخشی از ستاد کل لشکر بودند. به همین جهت بیشتر این نفرات در آن حضور نداشتند. علاوه بر این سه ستاد عمده، لشکر دارای ستاد‌های ویژه‌ای بود که همراه افسران یا بخش‌هایی به صورت موقت یا دائم به آن ملحق می‌شدند. این ستادها می‌توانستند شامل فرمانده نیروهای تدارکاتی لشکر (بیشتر موارد تحت امر افسر ارشد تدارکات)، افسر ارشد پلیس نظامی، فرمانده نیروهای ادوات پرتاب‌گرها (مانند موشک‌اندازها)، افسر محافظت شیمیایی و افسر راهبر ناسیونال سوسیالیسم باشند. بیشتر ستاد لشکرها همچنین یک گروه نقشه‌برداری موتوریزه و یک دسته موتورسوار پیام‌رسان در اختیار داشتند.

هنگامی که یگان‌های توپخانه از رده‌های بالاتر به لشکر ملحق می‌شدند، یک افسر دیگر با عنوان فرمانده ارشد توپخانه (Artilleriekommandanteur یا Arko) موقتاً به ستاد لشکر افزوده می‌شد که مسئول ارائه توصیه‌های مربوط به تخصیص قسمت‌های مختلف این یگان‌ها به بخش‌های مختلف لشکر بود. اگر به شکل استثنایی هیچ یگان توپخانه دیگری به لشکر اختصاص نیافته بود، افسری با عنوان فرمانده توپخانه لشکر (Artillerieführer یا Arfü) یگان‌های توپخانه لشکر را فرماندهی می‌کرد. در صورت حضور فرمانده ارشد توپخانه، نیروهای توپخانه سطح لشکر توسط او رهبری می‌شد و حوزه اختیارات فرمانده توپخانه لشکر به هنگ توپخانه لشکر محدود می‌گردید.

هنگ پیاده‌نظام

تا سال ۱۹۴۴، بیشتر گروهان‌های پیاده‌نظام دارای سه دسته پیاده‌نظام با تفنگ گلنگدنی و یک گروه مسلسل سنگین یا خمپاره‌انداز ۸۱ میلی‌متری بودند. این ترکیب در لشکرهای فولکس‌گرندیر به دو دسته با مسلسل دستی و یک دسته با تفنگ گلنگدنی تغییر یافت. هنگ‌های دارای سه گردان، علاوه بر ۱۲ گروهان (۸ گروهان در هنگ‌های دارای دو گردان) در غالب گردان‌های خود، یک گروهان هویتزر پیاده‌نظام دیگر مستقیماً تحت کنترل فرماندهی هنگ در اختیار داشتند. این گروهان حتی در هنگ‌های دارای دو گردان با مجموع هشت گروهان، عموماً گروهان سیزدهم خوانده می‌شد. در لشکرهای فولکس‌گرندیر گروهان سیزدهم از دو دسته خمپاره‌انداز ۱۲۰ میلی‌متری و یک دسته هویتزر پیاده‌نظام تشکیل می‌گردید. در لشکرهای پیاده‌نظام اولیه، در این گروهان از دسته‌های هویتزر بیشتر و خمپاره‌انداز کمتری نسبت به لشکرهای پیاده‌نظام اواخر جنگ استفاده می‌شد. در مجموع هر هنگ پیاده‌نظام قریب به ۳ هزار نفر در اختیار داشت. هنگ‌های پیاده‌نظام از ۱۵ اکتبر سال ۱۹۴۲ به حکم پیشوا به "هنگ گرندیر" تغییر عنوان دادند.

هنگ توپخانه

در مواردی برخی از لشکرها مجاز به داشتن ۶ گردان توپخانه می‌شدند. یگان‌های توپخانه لشکر مکرراً از یگان‌های توپخانه در اختیار سپاه یا یگان‌های بالاتری که لشکر بخشی از آن‌ها بود، نیروی کمکی دریافت می‌نمودند. این یگان‌های توپخانه از جمله هنگ توپخانه سپاه، به وسیله فرمانده ارشد توپخانه فرماندهی می‌شدند. این فرمانده توپخانه به همراه خود یگان‌های دیده‌بانی، گردان‌ها یا آتشبارهای سبک، متوسط، سنگین و فوق سنگین به لشکر ملحق می‌کرد که اسب‌کشنده، موتوریزه، خودرو کشنده، خودکششی، ریلی یا حتی در موارد نادری ثابت بودند. گردان‌هایی از زره‌پوش‌های تهاجمی شامل یک آتشبار فرماندهی و سه آتشبار دیگر هر یک با شش زره‌پوش و گردان‌هایی از توپ‌های ضدهوایی شامل سه آتشبار توپ‌های ۸۸ میلی‌متری و دو آتشبار توپ‌های ۲۰ میلی‌متری نیز به لشکر پیاده‌نظام می‌پیوستند. گردان‌های ضد هوایی گاهی مختص لشکرهای پیاده‌نظام بودند.

به استثنای حذف گردان دیده‌بانی از لشکرهای موج دوم به بعد و اضافه شدن گردان‌های توپخانه ۷۵ میلی‌متری به لشکرهای فولکس‌گرندیر، هنگ توپخانه لشکرهای پیاده‌نظام در طول جنگ تغییری به خود ندیدند.

گردان‌های لشکر

گردان مخابرات

گردان مخابرات نیز می‌توانست از سپاه نیروهای کمکی همچون گروهان‌های تلگراف و شنود دریافت کند.

گردان ضدتانک

گردان ضدتانک لشکرهای پیاده‌نظام در ابتدا Panzer Abwehr به معنای یگان دفاع ضدزره، نامیده می‌شدند. از ماه آوریل سال ۱۹۴۰ این عنوان به Panzerjäger به معنای یگان شکارچی تانک تغیر یافت. از موج دوم لشکرهای پیاده‌نظام گروهان مسلسل سنگین از گردان ضد تانک حذف شد.

گردان مهندسی

گردان مهندسی رزم که نیروی پیشگام (Pionieretruppen) نیز نامیده می‌شد، شامل یگان‌های تهاجم، ساخت‌وساز، انهدام و پل‌سازی بود. این نیروها در نفوذ و انهدام میدان‌های مین و استحکامات دشمن و ایجاد پوشش دود مهارت داشتند و می‌توانستند هنگام عقب‌نشینی سازمان یافته نیروهای خودی، پیشروی قوای دشمن را از طریق ایجاد مانع، انهدام پل‌ها و تله انفجاری به تأخیر بیندازند. مسئولیت از پیشرو برداشتن موانع مصنوعی یا طبیعی، تعمیر یا احداث پل‌های ثابت یا موقت بر روی بدنه‌های آب و تأمین قایق‌های بادی و تهاجمی با این یگان بود. در حالت تدافعی نیز ایجاد موانع، میدان‌های مین، استحکامات، پناهگاه‌ها، تله‌های انفجاری و استتار و باز و هموار نگاه داشتن مسیر تدارکات بر عهده یگان مهندسی قرار داشت. نیروهای این گردان‌ها مکرراً تلفات بیشتری نسبت به همرزمان خود در یگان‌های پیاده‌نظام می‌خوردند.

گاهی گردان مهندسی دیگری نیز به جهت اجرای عملیات‌های ویژه، به لشکرهای پیاده‌نظام ملحق می‌شد یا گردان مهندسی یک لشکر به لشکر دیگر یا یگان‌های بالاتر می‌پیوست. البته فرماندهان سپاه‌های ورماخت اکثراً سعی می‌کردند تا جای ممکن یکپارچگی لشکرها را با جدا نکردن یگان‌ها از آن‌ها حفظ کنند.

اواخر جنگ با توجه به کمبود نیروی انسانی و گستردگی خط مقدم محول به لشکر، از نیروهای یگان مهندسی به عنوان پیاده‌نظام نیز استفاده شد.

گردان شناسایی

گردان‌های شناسایی در لشکرهای مختلف تفاوت‌های قابل ملاحظه ای با یکدیگر حتی در اوایل جنگ داشتند. این یگان‌ها که بعدها گردان‌های سریع (schnelle) را پدیدآوردند، سازمان‌های مختلفی داشتند. برای مثال گردان سریع ۲۲۷ لشکر دویست و بیست و هفتم پیاده‌نظام دارای چهار گروهان دوچرخه‌سوار مسلح به مسلسل‌های دستی، یک گروهان ضدتانک موتوریزه مسلح به چند توپ ضد تانک ۳۷ میلی‌متری و یک گروهان سنگین شامل یک دسته خودروی سنگین، دو دسته موتور سوار، دو دسته ضد تانک (هر یک با سه توپ ضد تانک ۳۷ میلی‌متری) و یک دسته مهندسی بود. از طرفی گردان سریع ۲۳۶ لشکر صد و شصت و دوم پیاده‌نظام دارای سه گروهان ضدتانک موتوریزه (یک گروهان با توپ ۳۷ میلی‌متری و دو گروهان با توپ ۵۰ میلی‌متری)، یک گروهان دوچرخه‌سوار و یک دسته مخابرات بود.

گردان فوسیلیر

لشکرهای پیاده‌نظام سازمان یافته پس از سال ۱۹۴۳ دارای گردان‌های فوسیلیر بودند. این گردان‌ها که ترکیب گردان‌های پیاده‌نظام را داشتند و جایگزین گردان‌های شناسایی شده بودند، تحرک بیشتری داشتند.

سایر یگان‌ها

یگان‌های دیگری همچون گروهان‌های تعمیر ریلی، یگان‌های ذخیره‌سازی، یگان‌های دود و دیگر یگان‌ها نیز در صورت نیاز به لشکر ملحق می‌شدند.

یگان بهداری

یگان بهداری معمولاً شماره لشکری که در آن قرار داشت را به خود می‌گرفت. برای مثال یگان بهداری لشکر سیصد و چهارم پیاده‌نظام، یگان ۳۰۴ بهداری خوانده می‌شد.

یگان دامپزشکی

هر لشکر پیاده‌نظام به شکل میانگین ۳ تا ۶ هزار اسب و قاطر در اختیار داشت که از آن‌ها برای جابه‌جایی تدارکات، مهمات، نفرات، مجروحین، توپخانه و سایز تجهیزات استفاده می‌گردید. به همین جهت حضور یک گروهان دامپزشکی در لشکر ضروری به نظر می‌رسید.

یگان‌های پشتیبانی

هر لشکر پیاده‌نظام دارای یگان‌های تدارکات و حمل و نقل مختص به خود زیر فرمان افسر ارشد نیرو بود. این واحدها شامل گروهان‌های تدارکات، یگان‌های ترابری، یگان‌های ترابری موتوری، قطارهای لشکر، یگان‌های تعمیرات و سایر یگان‌ها می‌شد. تنوع بالای یگان‌های تدارکاتی لشکرهای پیاده‌پیاده‌نظام امکان ارائه الگویی همه شمول به شکل کامل را نمی‌دهد. برای مثال نیروهای تدارکات لشکر بیست و چهارم پیاده‌نظام با ترکیبی تا حدودی جامع، شامل ستون‌های ۱ تا ۸ تدارکات موتوریزه سبک، یک دسته تعمیرات موتوریزه، یک گروهان تدارکات موتوریزه، یک یگان اداری لشکر، یک یگان نانوایی صحرایی موتوریزه، یک گروهان سلاخی حیوانات موتوریزه، یک گردان بهداری (خود شامل یک گروهان بهداری و یک گروهان بهداری موتوریزه)، یک یگان بیمارستان صحرایی موتوریزه، دو گروهان آمبولانس، یک گروهان دامپزشکی، یک یگان پلیس نظامی موتوریزه و یک یگان پست میدانی موتوریزه بود. اکثر این یگان‌ها شماره لشکری را که در آن قرار داشتند، به خود می‌گرفتند.

تغییرات سازمان

این فهرست صرفاً مربوط به تغییرات یگان‌ها نسبت به یگان‌های ۳۶ لشکر پیاده‌نظام اولیه از جمله موتوریزه شدن یا موتوریزه نبودن آن‌ها است و به یگان‌های تغییر نکرده اشاره‌ای نشده‌است:

• لشکرهای موج ۲:
  • هنگ پیاده‌نظام:
    • گروهان پیاده‌نظام: ۹ مسلسل سبک
    • گروهان مسلسل: ۲ مسلسل سنگین
    • گروهان توپ پیاده‌نظام: ۸ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری
  • هنگ توپخانه: بدون گردان دیده‌بانی
  • گردان ضدتانک: بدون گروهان مسلسل سنگین
  • بدون گردان جایگزینی
• لشکرهای موج ۳:
  • گردان پیاده‌نظام:
    • ۴ گروهان پیاده‌نظام (هر یک: ۱۲ مسلسل سبک و ۴ مسلسل سنگین)
    • گروهان توپ پیاده‌نظام: ۸ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری
  • گردان شناسایی:
    • ۲ گروهان شناسایی دوچرخه‌سوار (هر یک: ۹ مسلسل سبک و ۲ مسلسل سنگین)
    • ۱ دسته توپ پیاده‌نظام موتوریزه: ۲ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری
    • ۱ دسته ضدتانک: ۳ توپ ۳۷ میلی‌متری PAK 36
    • بدون گروهان شناسایی سواره
  • هنگ توپخانه:
    • عموماً توپ قدیمی‌تر
    • بدون گردان دیده‌بانی
  • گردان ضدتانک: بدون گروهان مسلسل سنگین
  • گردان مهندسی:
    • ۳ گروهان مهندسی (هر یک: ۹ مسلسل سبک)
    • ستون مهندسی سبک
    • ستون مهندسی پاکسازی موانع
  • گردان مخابرات:
    • ۱ گروهان تلفن صحرایی
    • ۱ گروهان مخابرات موتوریزه
    • ستون مخابرات موتوریزه
  • پشتیبانی تدارکاتی: ۳ ستون کامیون سبک یا اسب‌کشنده
  • پشتیبانی اداری: نانوایی اسب‌کشنده
  • پشتیبانی بهداری:
    • ۱ گروهان بهداری
    • بیمارستان صحرایی
    • ۲ گروهان آمبولانس
  • وجود ۱ گروهان مستقل مهندسی با ۶ مسلسل سبک در هر هنگ پیاده‌نظام
  • بدون گردان جایگزینی
• لشکرهای موج ۴:
  • هنگ پیاده‌نظام: همانند موج دوم
  • هنگ توپخانه:
    • گردان توپخانه سنگین موتوریزه
    • بدون گردان دیده‌بانی
  • گردان شناسایی: همانند موج سوم
  • گردان ضدتانک: بدون گروهان مسلسل سنگین
  • گردان مخابرات: گروهان تلفن صحرایی موتوریزه
  • پشتیبانی تدارکاتی: ۴ ستون کامیون سبک یا اسب‌کشنده
  • بدون گردان جایگزینی

میزان بالای تلفات بین نیروهای یگان‌های شناسایی لشکرها در نبرد فرانسه، موجب گشت این یگان‌ها با جذب شدن درون گردان‌های ضدتانک، گردان‌های "سریع (schnelle)" را پدیدآوردند که وظیفه دوگانه شناسایی و دفاع در مقابل زره‌پوش‌های دشمن را بر دوش داشتند.

با تغییر سیاست سازمان‌دهی یگان‌ها، توان رزمی هر لشکر پیاده‌نظام کاهش قابل ملاحظه‌ای یافت تا امکان ایجاد لشکرهای بیشتر فراهم آید. بدین جهت پس از سال ۱۹۴۱ میلادی، تعداد هنگ‌های هر لشکر پیاده‌نظام از سه هنگ به دو هنگ کاهش یافت. اندازه یگان‌های کوچک‌تر نیز تقلیل یافت به وجهی که تعداد گردان‌های هر هنگ پیاده‌نظام به دو گردان و توان رزمی هر گروهان پیاده‌نظام این گردان‌ها از ۱۸۰ سرباز به ۸۰ سرباز رسید. از این رو یک لشکر پیاده‌نظام دارای ۹ گردان با گروهان‌های ۱۸۰ نفره در سال ۱۹۳۹ بسیار قدرتمند تر از یک لشکر فولکس‌گرندیر با دو هنگ و مجموعاً تنها چهار گردان با گروهان‌های کمتر از ۸۰ نفره در سال ۱۹۴۴ بود. کوچک‌سازی‌ها به همین‌جا خلاصه نمی‌شد بلکه اواخر جنگ گردان‌های ضدتانک، شناسایی، مهندسی و مخابرات نیز اغلب به گروهان تبدیل شدند.

سازمان لشکرهای نوع ۴۴

• ستاد لشکر:
  • گروه بازسازی نقشه موتوریزه
  • گروه پلیس نظامی
• ۳ هنگ پیاده‌نظام - هر یک:
  • ستاد هنگ
  • گروهان ستاد هنگ
  • ۲ گردان پیاده‌نظام - هر یک:
    • ۳ گروهان پیاده‌نظام
    • ۱ گروهان سنگین
    • ۱ دسته سواره‌نظام
  • گروهان هویتزر پیاده‌نظام (۲ توپ سنگین ۱۵۰ میلی‌متری و ۶ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری
  • گروهان ضدتانک (۳ توپ ۵۰ میلی‌متری PAK 38 و ۱۸ پنتسرشرک ۸۸ میلی‌متری)
• هنگ توپخانه:
  • ستاد هنگ و آتشبار ستاد
  • ۳ گردان هویتزر سبک - هر یک:
    • آتشبار ستاد
    • دسته کالیبره‌سازی
    • ۲ آتشبار (هر یک: ۴ توپ سبک ۱۰۵ میلی‌متری)
    • ۱ آتشبار (۳ توپ سبک ۱۰۵ میلی‌متری)
  • ۱ گردان توپخانه سنگین:
    • آتشبار ستاد
    • ۳ آتشبار (هر یک: ۳ هویتزر سنگین ۱۵۰ میلی‌متری)
• گردان فوسیلیر:
  • ستاد گردان
  • گروهان شناسایی دوچرخه‌سوار
  • ۲ گروهان شناسایی
  • گروهان تسلیحات سنگین
• گردان مخابرات:
  • ستاد گردان
  • گروهان رادیو
  • گروهان تلفن
  • دسته تدارکات
• گردان نوع ۱ ضدتانک:
  • ستاد گردان
  • ۳ گروهان ضدتانک موتوریزه (هر یک: ۲ توپ ۷۵ میلی‌متری و ۱۳ مسلسل سبک)
• گردان نوع ۲ ضدتانک:
  • ستاد گردان
  • ۱ گروهان اشتورم‌گشوتس (۱۰ اشتوگ و ۱۲ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه (۹ یا ۱۲ توپ ۷۵ میلی‌متری و ۱۳ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان ضدهوایی خودکششی (۱۲ توپ ۲۰ میلی‌متری و ۲ مسلسل سبک) یا ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه دیگر
• گردان نوع ۳ ضدتانک:
  • ستاد گردان
  • ۱ گروهان اشتورم‌گشوتس (۱۰ اشتوگ و ۱۲ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان ضدتانک خودکششی (۱۴ توپ ۷۵ میلی‌متری PAK)
  • ۱ گروهان ضدهوایی خودکششی (۱۲ توپ ۲۰ میلی‌متری و ۲ مسلسل سبک) یا ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه دیگر
• گردان نوع ۴ ضدتانک:
  • ستاد گردان
  • ۱ گروهان ضدتانک خودکششی (۱۴ توپ ۷۵ میلی‌متری PAK)
  • ۱ گروهان ضدتانک خودکششی (۱۴ توپ ۷۵ میلی‌متری PAK)
  • ۱ گروهان ضدهوایی خودکششی (۱۲ توپ ۲۰ میلی‌متری و ۲ مسلسل سبک) یا ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه دیگر
  • ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه (۹ یا ۱۲ توپ ۷۵ میلی‌متری و ۱۳ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان ضدهوایی خودکششی (۱۲ توپ ۲۰ میلی‌متری و ۲ مسلسل سبک) یا ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه دیگر
• گردان مهندسی:
  • ستاد گردان
  • ۲ گروهان مهندسی
  • ۱ گروهان مهندسی دوچرخه‌سوار
• پشتیبانی لشکر:
  • تدارکات لشکر
  • گروهان تعمیرات
  • یگان‌های اداری
  • یگان‌های بهداری
  • گروهان دامپزشکی
  • دفتر پست صحرایی

سازمان لشکرهای فولکس‌گرندیر

• ستاد لشکر:
  • گروه بازسازی نقشه موتوریزه
  • یگان پلیس نظامی
• ۱ هنگ پیاده‌نظام دوچرخه‌سوار:
  • ستاد هنگ
  • گروهان ستاد هنگ
  • ۱ گردان پیاده‌نظام دوچرخه‌سوار:
    • ۳ گروهان پیاده‌نظام
    • ۱ گروهان پشتیبانی سنگین
    • ۱ گروهان مسلسل
    • ۱ دسته سواره‌نظام
  • ۱ گردان پیاده‌نظام:
    • همانند گردان دیگر
    • ۱ گروهان هویتزر پیاده‌نظام
    • ۱ گروهان پنتسرفاوست
• ۲ هنگ پیاده‌نظام:
  • همانند هنگ نخست
• هنگ توپخانه:
  • ستاد هنگ
  • آتشبار ستاد هنگ
  • ۱ گردان توپخانه سبک
    • ۱ آتشبار ستاد
    • گروه کالیبره‌سازی
    • ۳ آتشبار توپخانه سبک صحرایی ۷۵ میلی‌متری
  • ۲ گردان توپخانه سبک
    • ۱ آتشبار ستاد
    • گروه کالیبره‌سازی
    • ۳ آتشبار هویتزر سبک ۱۰۵ میلی‌متری
  • گردان توپخانه سنگین:
    • ۱ آتشبار ستاد
    • گروه کالیبره‌سازی
    • ۳ آتشبار هویتزر سنگین ۱۵۰ میلی‌متری
• گردان ضدتانک:
  • ستاد گردان
  • گروهان ستاد گردان
  • ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه
  • ۱ گروهان ضدتانک خودکششی
  • ۱ گروهان ضدهوایی خودکششی یا موتوریزه
• گردان مهندسی:
  • ستاد گردان
  • ۲ گروهان مهندسی
• گردان جایگزینی
• گردان مخابرات:
  • ستاد گردان
  • گروهان تلفن
  • گروهان رادیو
  • دسته تدارکات
• گروهان فوسیلیر دوچرخه‌سوار:
  • ستاد گروهان
  • ۲ دسته مسلسل دستی
  • دسته شناسایی
  • دسته تسلیحات سنگین
  • دسته هویتزر پیاده‌نظام
• پشتیبانی لشکر:
  • تدارکات لشکر
  • گروهان مهمات
  • دسته نگهداری
  • یگان‌های اداری
  • یگان‌های بهداری
  • گروهان دامپزشکی
  • دفتر پست صحرایی

سازمان لشکرهای نوع ۴۵

• ستاد لشکر (۲ مسلسل سبک):
  • یگان نقشه‌برداری
  • یگان پلیس نظامی (۳ مسلسل سبک)
• ۳ هنگ گرندیر:
  • ستاد هنگ (۱ مسلسل سبک)
  • گروهان ستاد هنگ
  • دسته مخابرات
  • دسته مهندسی (۳ مسلسل سبک)
  • دسته شناسایی دوچرخه‌سوار (۳ مسلسل سبک)
  • ۲ گردان گرندیر:
    • ستاد گردان
      • ۱ دسته تدارکات (۱ مسلسل سبک)
    • ۳ گروهان گرندیر (هر یک: ۹ مسلسل سبک)
    • ۱ گروهان سنگین (۸ مسلسل سنگین، ۱ مسلسل سبک، ۴ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری و ۸ خمپاره‌انداز ۸۰ میلی‌متری)
  • ۱ گروهان پشتیبانی سنگین:
    • ۱ دسته توپخانه سنگین پیاده‌نظام (۲ توپ سنگین ۱۵۰ میلی‌متری و ۱ مسلسل سبک)
    • ۱ دسته خمپاره‌انداز (۸ خمپاره‌انداز ۱۲۰ میلی‌متری و ۴ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان ضدتانک (۴ مسلسل سبک، ۵۴ پنتسرشرک و ۱۸ پنتسرشرک ذخیره)
• هنگ توپخانه:
  • ستاد هنگ (۱ مسلسل سبک)
  • آتشبار ستاد هنگ
  • ۳ گردان توپخانه - هر یک:
    • ستاد گردان (۲ مسلسل سبک)
    • ۱ آتشبار ستاد
    • ۲ آتشبار هویتزر سبک (هر یک: ۴ توپ سبک ۱۰۵ میلی‌متری و ۴ مسلسل سبک)
    • ۱ آتشبار توپ صحرایی ۷۵ میلی‌متری (۶ توپ ۷۵ میلی‌متری و ۳ مسلسل سبک)
  • ۱ گردان توپخانه:
    • ستاد گردان (۲ مسلسل سبک)
    • ۱ آتشبار ستاد
    • ۲ آتشبار هویتزر سنگین (هر یک: ۴ و بعدا ۶ توپ سنگین ۱۵۰ میلی‌متری و ۴ مسلسل سبک)
• گردان ضدتانک:
  • ستاد گردان (۱ مسلسل سبک)
  • گروهان ستاد گردان
  • ۱ گروهان اشتورم‌گشوتس (۱۴ اشتوگ و ۱۶ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان ضدتانک موتوریزه (۱۲ توپ سنگین PAK و ۱۲ مسلسل سبک)
  • ۱ گروهان ضدهوایی موتوریزه (۹ توپ ۳۷ میلی‌متری و ۵ مسلسل سبک)
• گردان مهندسی:
  • ستاد گردان (۴ مسلسل سبک)
  • ۲ گروهان مهندسی دوچرخه‌سوار (هر یک: ۲ مسلسل سنگین، ۹ مسلسل سبک، ۶ شعله‌افکن و ۲ خمپاره‌انداز ۸۰ میلی‌متری)
  • ۱ گروهان مهندسی (۲ مسلسل سنگین، ۹ مسلسل سبک، ۶ شعله‌افکن و ۲ خمپاره‌انداز ۸۰ میلی‌متری)
• گردان جایگزینی
  • ۱ گروهان تدارکات
  • ۵ گروهان جایگزینی (۵۰ مسلسل سبک، ۱۲ مسلسل سنگین، ۶ خمپاره‌انداز ۸۰ میلی‌متری، ۱ خمپاره‌انداز ۱۲۰ میلی‌متری، ۱ توپ سبک ۷۵ میلی‌متری، ۱ توپ سنگین PAK، ۱ توپ ضدهوایی ۲۰ یا ۳۷ میلی‌متری، ۲ شعله‌افکن، ۱ توپ سبک ۱۰۵ میلی‌متری، ۶ پنتسرشرک و ۵۶ اس‌تی‌جی ۴۴)
• گردان مخابرات:
  • ستاد گردان
  • گروهان تلفن بخشی‌موتوریزه (۴ مسلسل سبک)
  • گروهان رادیو موتوریزه (۲ مسلسل سبک)
  • دسته تدارکات بخشی‌موتوریزه (۲ مسلسل سبک)
• پشتیبانی لشکر:
  • ستاد نیروی پشتیبانی
  • ۱ گروهان ترابری موتوریزه (۱۲۰ تُن) (۴ مسلسل سبک)
  • ۲ گروهان ترابری اسب‌کشنده (۳۰ تُن)
  • ۱ گروهان تدارکات
  • ۱ گروهان نیروی عملیات
  • ۱ نیروی تعمیر خودرو موتوریزه
  • ۱ گروهان کمیساری
  • ۱ گروهان بهداری موتوریزه (۲ مسلسل سبک)
  • ۱ دسته تدارکات بهداری موتوریزه
  • ۱ گروهان دامپزشکی
  • ۱ دفتر پست صحرایی موتوریزه

در آغاز فرایند تسلیح مجدد آلمان، همانند کمبود نفرات و افسران در جهت تأمین تأمین نیروی انسانی مورد نیاز لشکرها، ادوات، تسلیحات و امکانات لازم برای آن‌ها نیز با توجه به سرعت بالای گسترش نیروی زمینی و محدودیت منابع آلمان، به شکل کامل در اختیار نبود. در سال ۱۹۳۷ پوشش قریب به ۴۵ درصد از تجهیزات مورد نیاز لشکرهای ایجاد شده به سال بعد یا در برخی مواقع بعد از آن موکول گردید که موجب شد بعضی از لشکرهای پیاده‌نظام جنگ را بدون ادوات کامل آغاز نمایند. گفته می‌شود کمبود امکانات به اندازه ای شدید بود که ستاد کل فرماندهی نیروی زمینی در سال ۱۹۳۷ پیشبینی نمود آلمان تا سال ۱۹۴۳ نخواهد توانست آماده جنگ شود. از این رو برخی در ورماخت اقدامات آلمان در ارتباط با کشورهای همسایه از جمله الحاق اتریش به آلمان و مسئله سوتدنلند را یک ماجراجویی خطرناک می‌دانستند که در صورت منجر شدن به جنگ، آلمان آمادگی لازم برای آن را نداشت. البته در این موقعیت، شرایط لشکرهای پیاده‌نظام بهتر از لشکرهای زرهی بود.

با توجه به نیاز حداقلی به جبران خسارات تا پس از نبرد فرانسه، به ندرت پیش می‌آمد که ادوات غنیمتی به شکل رسمی وارد ساختار لشکرها بشوند. تسلیحات توپخانه سنگین غنیمتی غالبا به یگان‌های مختلف توپخانه ساحلی انتقال می‌یافتند. با این وجود خسارات گسترده آورد آمده به تجهیزات نیروهای آلمانی در جبهه شرقی و ناتوانی صنعتی این کشور در جبران آن‌ها باعث گشت لشکرهای تشکیل شده پس از سال ۱۹۴۲ با کمبود شدید تجهیزات مواجه شوند. برای پوشش دادن این کاستی‌ها ورماخت مکررا رو به استفاده تجهیزات غنیمتی به‌خصوص در لشکرهای مستقر در فرانسه و سایر مناطق آرامی که پشتیبانی تدارکاتی از انواع مختلف تجهیزات مشکل آفرین نمی‌شد، آورد. از این رو لشکرهایی که جهت اعزام به شوروی تشکیل می‌گردیدند، با مشکل کمبود تسلیحات یا تفاوت آن‌ها با آن چه انتظار آن می‌رفت، دست و پنجه نرم می‌کردند.

پیاده‌نظام

از سال ۱۹۳۳ تا پایان جنگ در سال ۱۹۴۵، سلاح اصلی سازمانی نیروهای پیاده‌نظام تفنگ گلنگدنی کارابینر ۹۸کا بود.

توپخانه

ضدتانک

گردان‌های ضدتانک لشکرهای پیاده‌نظام از ادوات مختلفی استفاده می‌نمودند. به‌طور معمول این ادوات شامل توپ‌های ضدتانک کوتاه‌برد ۳۷، ۷۵ و ۱۵۰ میلی‌متری می‌شدند. در سال‌های بعدی جنگ، این گردان‌ها هر چه بیشتر با تسلیحات ضدتانک انفرادی همچون پنزرفاوست و زره‌پوش‌های تهاجمی خودکششی و گاهی ترکیبی از آن‌ها مسلح شدند.

زره‌پوش

این زره‌پوش‌های تهاجمی با توپ‌های ۷۵ یا ۱۰۵ میلی‌متری (اوایل کوتاه و کم سرعت، بعدها بلند و پرسرعت) بر شاسی تانک پنزر ۳ (همانند اشتوگ ۳ و ۴) که با همراه داشتن گلوله‌های انفجاری و ضد تانک علاوه بر حمایت از پیاده‌نظام، نقش زره‌پوش ضدتانک را نیز ایفا می‌کردند، غالباً بدون برجک، روباز و با شنی بودند. معمولا ۱۸ توپ تهاجمی در هر گردان وجود داشت.

گردان فوسیلیر

گردان‌های فوزیلیر معمولاً مجهز به دوچرخه یا موتور سیکلت، مسلسل دستی و خمپاره‌انداز ۵۰ یا ۸۰ میلی‌متری بودند.

ادوات کشنده

در تمامی طول جنگ جهانی دوم لشکرهای پیاده‌نظام ورماخت به شدت به اسب‌ها وابسته بودند. با این حال درحالیکه تعداد بسیار اندکی از این لشکرها به‌طور کامل موتوریزه شدند، برخی لشکرها رفته رفته به ادوات موتوری خود می‌افزودند.

ادوات کشنده لشکرهای پیاده‌نظام ورماخت، پیش از سال ۱۹۴۳

یگان	خودروهای موتوری	خودروهای اسب‌کشنده
فرماندهی لشکر (شامل یگان‌های اداری، تدارکات، پزشکی، دامپزشکی، پلیس و پست)	۸۷	۱۹
گروهان توپخانه	۱۰۵	۲۲۹
گروهان شناسایی	۳۰	۳
گروهان مخابرات	۱۰۳	۷
گروهان ضدتانک	۱۱۴	۰
گروهان مهندسی	۸۷	۱۹
هر هنگ پیاده‌نظام	۷۵	۲۱۰
مجموع (۱۷ هزار نفر و ۵۳۷۵ اسب)	۹۱۱	۱۱۳۳

• فهرست لشکرهای ورماخت
• لشکر زرهی (ورماخت)